Đề xuất bổ sung các biện pháp khẩn cấp để bảo vệ tài sản trí tuệ trên môi trường số

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú và Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh vừa chủ trì phiên họp với Hội đồng thẩm định dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết, Luật Sở hữu trí tuệ ban hành từ năm 2005 và đã được sửa đổi các năm 2009, 2019, 2022, tạo hành lang pháp lý khá đầy đủ cho bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành vẫn còn hạn chế: thiếu quy định thúc đẩy khai thác thương mại quyền sở hữu trí tuệ, thủ tục hành chính phức tạp, thời gian kéo dài, cơ chế bảo vệ quyền chưa đủ mạnh, công tác giám định còn yếu, đội ngũ nhân lực trong cơ quan thực thi sở hữu trí tuệ thiếu chuyên môn kỹ thuật... Do đó, cần thiết phải sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ nhằm hoàn thiện khung pháp lý để tạo hành lang vững chắc và thuận lợi cho hoạt động bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, đặc biệt là đối với một số lĩnh vực Việt Nam có tiềm năng, lợi thế.

Hiện, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ được xây dựng gồm 18 chương và 232 điều (giảm 02 điều so với Luật hiện hành) với bố cục 04 điều: (i) Điều 1 sửa đổi, bổ sung 77 điều của 14 chương Luật Sở hữu trí tuệ, cụ thể: Sửa đổi, bổ sung nội dung tại 71 điều và bổ sung 06 điều; dự thảo Luật bãi bỏ 08 điều; (ii) Điều 2 sửa đổi, bổ sung một số điều, khoản của các luật khác có liên quan; (iii) Điều 3 về điều khoản thi hành; (iv) Điều 4 về điều khoản chuyển tiếp. Các nội dung sửa đổi, bổ sung tập trung vào 05 nhóm nội dung chính sách như: Chính sách 1: Hỗ trợ tạo ra và khai thác thương mại các đối tượng quyền sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo; Chính sách 2: Đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho việc đăng ký, xác lập quyền sở hữu trí tuệ; Chính sách 3: Nâng cao hiệu quả của hoạt động bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ; Chính sách 4: Bảo đảm thi hành đầy đủ cam kết quốc tế của Việt Nam về bảo hộ sở hữu trí tuệ trong quá trình hội nhập; Chính sách 5: Cập nhật các vấn đề mới trong bảo hộ sở hữu trí tuệ trên thế giới phù hợp với chính sách và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.

Quang cảnh buổi thẩm định 

Trao đổi về hồ sơ dự thảo Luật, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định về các biện pháp khẩn cấp tạm thời quy định Điều 207 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu đưa vào dự thảo Luật nội dung bổ sung khoản 3 vào sau khoản 2 theo hướng quy định: “Trường hợp nguyên đơn trong vụ việc xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số đã nộp đơn khởi kiện kèm yêu cầu áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo toàn chứng cứ, nguyên đơn đề nghị hoặc Tòa án có nghĩa vụ, theo đề nghị của nguyên đơn, ra quyết định buộc tổ chức cung cấp dịch vụ internet, nền tảng số, nhà cung cấp dịch vụ trung gian có liên quan cung cấp kịp thời thông tin định danh của bị đơn phục vụ cho việc xác định tư cách đương sự và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nguyên đơn” nhằm linh hoạt trong việc nguyên đơn tự chủ động yêu cầu cung cấp thông tin định danh của bị đơn, đồng thời giảm khối lượng công việc thực hiện, bảo đảm kịp thời cho việc xét xử của Tòa án và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nguyên đơn theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ.

Cùng với đó, các ý kiến cũng đề xuất dự thảo Luật sửa đổi khoản 3 Điều 201 Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 theo hướng bỏ điều kiện “có phẩm chất đạo đức tốt” đối với giám định viên với lý do khó khăn trong xác định tiêu chí, cơ sở về phẩm chất đạo đức của cá nhân. Theo một số đại biểu, việc bỏ quy định này là không hợp lý, bởi: (i) Giám định sở hữu trí tuệ là công việc sử dụng kiến thức, nghiệp vụ chuyên môn để đánh giá, đưa ra kết luận giám định, vì vậy, ngoài kiến thức, kinh nghiệm, đạo đức cũng là vấn đề cực kỳ quan trọng để bảo đảm sự khách quan, công bằng của các kết luận giám định; (ii) Quy định về phẩm chất đạo đức không phải là mới hay khó áp dụng. Trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành như Luật Giám định tư pháp vẫn đặt ra yêu cầu này và được thực thi ổn định trên thực tế. Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giữ nguyên điều kiện này.

Ngoài ra, dự thảo Luật đã bổ sung khoản 4 Điều 198c quy định chủ quản nền tảng thương mại điện tử kinh doanh trực tiếp có trách nhiệm “gỡ bỏ thông tin về hàng hóa, dịch vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trong thời gian sớm nhất không quá 24 giờ kể từ khi nhận được yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền”. Tuy nhiên, đối với các nền tảng thương mại điện tử lớn, đặc biệt là khi phải xác minh thông tin và tuân thủ các quy trình nội bộ phức tạp, điều này có thể dẫn đến việc gỡ bỏ sai sót, ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh hợp pháp. Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu quy định một cơ chế phối hợp cụ thể giữa cơ quan nhà nước và chủ quản nền tảng, trong đó có quy định thời gian hợp lý để các nền tảng xác minh tính xác thực của yêu cầu trước khi thực hiện nhằm giúp cân bằng giữa việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và bảo đảm lợi ích kinh doanh hợp pháp của các bên có liên quan.

Kết luận buổi thẩm định, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tú nhấn mạnh, dự thảo Luật đủ điều kiện trình Chính phủ sau khi tiếp thu, hoàn thiện theo ý kiến thẩm định, trong đó tập trung vào 05 vấn đề trọng tâm, cụ thể: (i) Hoàn thiện phạm vi điều chỉnh; (ii) Bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật và trong chính dự thảo Luật; (iii) Các vấn đề mới cần phải bảo đảm cân bằng giữa bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và thúc đẩy đổi mới sáng tạo; (iv) Thủ tục phải đơn giản hóa tối đa; (v) Hoàn thiện hồ sơ dự thảo Luật gồm: Tờ trình; dự thảo Luật; bảng so sánh.