Giải pháp an toàn cho tài sản số

Khung pháp lý đồng bộ và truyền thông hiệu quả là chìa khóa để ngăn chặn các chiêu trò lừa đảo trên thị trường tài sản số đang bùng nổ.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và báo chí góp phần xây dựng hệ sinh thái minh bạch, an toàn.

Các hình thức tấn công mạng ngày càng gia tăng về quy mô và mức độ nguy hiểm. Ảnh: INT

Mặt trái của thị trường bùng nổ

Blockchain và tài sản số mang đến nhiều ứng dụng giúp thị trường tài chính minh bạch, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, đây cũng là “mảnh đất màu mỡ” cho các chiêu trò lừa đảo, đặc biệt khi nhiều nhà đầu tư chưa có đủ kiến thức và hành lang pháp lý vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

Theo số liệu từ Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an), chỉ tính từ đầu năm 2025 đến nay, cả nước đã ghi nhận gần 1.500 vụ lừa đảo qua mạng, gây thiệt hại hơn 1.660 tỷ đồng.

Trong số đó, các hoạt động liên quan đến giao dịch tiền ảo, tiền mã hóa chiếm tỉ lệ đáng kể, với hơn 1.500 kênh và hội nhóm hoạt động, từ quy mô nhỏ lẻ đến các mạng lưới đa cấp trá hình.

Cùng với đó, các hình thức tấn công mạng ngày càng gia tăng về quy mô và mức độ nguy hiểm. Từ năm 2024 đến nay, hệ thống giám sát an ninh mạng đã phát hiện hơn 42 triệu cảnh báo tấn công, trong đó có 420.000 cảnh báo về mã độc nhằm vào các hệ thống thông tin trọng yếu. Không ít vụ việc nhắm trực tiếp vào các sàn giao dịch tài sản số hoặc ví điện tử, khiến nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp chịu thiệt hại nặng nề.

Thực tế cho thấy, kẻ gian thường tận dụng tâm lý “sợ bỏ lỡ cơ hội” (FOMO) của nhà đầu tư để đưa ra các lời mời gọi hấp dẫn. Ông Phạm Gia Khánh, Giám đốc công nghệ Công ty Cổ phần NippyLabs cảnh báo 5 dấu hiệu rủi ro cao cần đặc biệt lưu ý.

Đầu tiên là các cam kết lợi nhuận vượt quá 15% mỗi năm. Theo ông Phạm Gia Khánh, đây là một mức phi thực tế, thường được dùng để lôi kéo những người thiếu kinh nghiệm. Thứ hai là các token hoặc dự án gần như không có thông tin chính thức trên kênh truyền thông minh bạch, chỉ xuất hiện trong các nhóm kín.

Thứ ba là lời mời đầu tư vào lĩnh vực mà bản thân nhà đầu tư chưa từng tìm hiểu, như meme coin, DeFi, Layer 1, Layer 2… Thứ tư là token do cá nhân hoặc nhóm người mới quen giới thiệu nhưng không có thông tin công khai rõ ràng. Và cuối cùng, cần đặc biệt cảnh giác với các dự án liên quan đến mô hình đa cấp hoặc sử dụng KOLs trên mạng xã hội để thổi phồng giá trị.

“Những dấu hiệu này cần được truyền thông rộng rãi để cộng đồng có thể nhận diện sớm, tránh rơi vào bẫy lừa đảo”. Đây cũng là lý do báo chí - truyền thông đóng vai trò then chốt, không chỉ đưa tin sự vụ, mà còn phân tích, giải thích, hướng dẫn công chúng cách tự bảo vệ mình”, ông Phạm Gia Khánh nhấn mạnh.

Thực tế, khi thị trường tài sản số phát triển quá nhanh, khoảng cách giữa đổi mới sáng tạo và nguy cơ rủi ro ngày càng thu hẹp. Sự thiếu đồng bộ trong nhận thức cộng đồng, cùng với tốc độ lan truyền của thông tin sai lệch trên mạng xã hội, khiến các mô hình gian lận dễ dàng mở rộng và “đánh” vào nhiều nhóm đối tượng.

Ở góc độ quản lý, các cơ quan chức năng cũng cần thời gian để xây dựng và hoàn thiện các cơ chế giám sát, xử lý vi phạm, nhất là với các giao dịch xuyên biên giới và ẩn danh.

Chính vì vậy, việc kết hợp giữa khung pháp lý chặt chẽ và sức mạnh của truyền thông báo chí là yếu tố quyết định để vừa khuyến khích ứng dụng blockchain và tài sản số đúng hướng, vừa tạo lá chắn bảo vệ cộng đồng khỏi những cạm bẫy lừa đảo. Khi báo chí trở thành cầu nối đưa thông tin chính xác, cảnh báo kịp thời, và khung pháp lý đóng vai trò “luật chơi” rõ ràng, thị trường tài sản số mới có thể phát triển an toàn, minh bạch và bền vững.

Cần “lá chắn” cho thị trường tài sản số

Theo ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA), để bảo vệ nhà đầu tư và giảm thiểu rủi ro, cần sớm xây dựng khung pháp lý đồng bộ, minh bạch cho mọi hoạt động liên quan đến tài sản số.

Khung này phải quy định rõ tiêu chuẩn phát hành, giao dịch, lưu ký, cùng trách nhiệm pháp lý của sàn và tổ chức phát hành token. Đây vừa là cơ sở pháp luật khi xảy ra tranh chấp, vừa tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cho doanh nghiệp công nghệ chân chính.

Kinh nghiệm từ Singapore, Nhật Bản hay EU cho thấy, các quốc gia này đều yêu cầu đăng ký, cấp phép sàn giao dịch, áp dụng cơ chế KYC (xác minh danh tính) và AML (chống rửa tiền) nghiêm ngặt. Song song, cơ quan quản lý cần phối hợp với ngân hàng và tổ chức thanh toán để giám sát các dòng tiền bất thường, đặc biệt là giao dịch xuyên biên giới.

Về công nghệ, cần triển khai hệ thống giám sát giao dịch thời gian thực nhằm phát hiện sớm biến động giá bất thường, khối lượng ảo hay ví liên quan đến địa chỉ đã cảnh báo. Các nền tảng phân tích dữ liệu blockchain (on-chain analytics) cũng giúp lần dấu dòng tiền và truy ra đối tượng lừa đảo.

Bên cạnh “lá chắn” pháp lý và công nghệ, giáo dục và truyền thông là tuyến phòng thủ mềm nhưng bền vững. Báo chí, với lợi thế lan tỏa nhanh và rộng, cần tiếp tục làm “người gác cổng thông tin”, cảnh báo các mô hình lừa đảo, phân tích vụ việc điển hình và hướng dẫn nhà đầu tư nhận diện dự án an toàn.

Các chiến dịch truyền thông cộng đồng, phối hợp giữa báo chí, cơ quan quản lý và doanh nghiệp, sẽ nâng cao kỹ năng bảo mật cá nhân, phòng tránh tấn công mạng và lừa đảo.