Hội thảo AI4EDU 2025: Định hình tương lai giáo dục phổ thông trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo

Ngày 12/9 tại Trường Đại học Thủ đô Hà Nội đã diễn ra Hội thảo khoa học quốc gia AI4EDU 2025 với chủ đề “AI & Giáo dục phổ thông: Cơ hội, Thách thức và Hướng đi tương lai” với sự tham dự của các nhà quản lý giáo dục, chuyên gia công nghệ, giảng viên và giáo viên phổ thông.

Hội thảo AI4EDU 2025 do Trường Đại học Thủ đô Hà Nội phối hợp cùng Câu lạc bộ Khoa - Trường - Viện Công nghệ thông tin - Truyền thông Việt Nam (FISU Việt Nam) và Trường Đại học Công nghệ, ĐHQGHN tổ chức. Hội thảo được kỳ vọng trở thành diễn đàn kết nối tri thức, chia sẻ kinh nghiệm và đưa ra giải pháp nhằm ứng dụng AI một cách an toàn, hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông Việt Nam. Gần 80 tham luận đã được gửi tới hội thảo, trong đó 60 bài tiêu biểu được trình bày trong kỷ yếu Hội thảo (ISBN).

Tham dự hội thảo về phía FISU Việt Nam có GS.TS. Nguyễn Thanh Thuỷ, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Chủ tịch FISU Việt Nam; PGS. TS. Bùi Thu Lâm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký FISU Việt Nam. Về phía Trường Đại học Thủ đô Hà Nội có PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường; PGS.TS. Đỗ Hồng Cường, Hiệu trưởng Nhà trường; TS. Bùi Quốc Hoàn, Phó Hiệu trưởng cùng cán bộ, giảng viên, sinh viên trong trường. Về phía Đại học Quốc gia Hà Nội có PGS. TS. Phạm Bảo Sơn, Phó Giám đốc cùng đại diện các đơn vị liên quan.

Hội thảo có sự tham gia đông đảo của đội ngũ nhà quản lý giáo dục, nhà khoa học, chuyên gia công nghệ và giáo viên từ nhiều địa phương.

Cơ hội và trách nhiệm của giáo dục phổ thông

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Thủ đô Hà Nội nhấn mạnh sự phát triển như vũ bão của AI tạo ra những thay đổi lớn trên phạm vi toàn cầu. Việc hiểu biết về AI sẽ sớm trở thành năng lực cơ bản, tương tự như khả năng đọc và viết.

PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng uỷ, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Thủ đô Hà Nội phát biểu khai mạc hội thảo.

PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn cho biết, tại Việt Nam, trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, 22/8/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Nghị quyết khẳng định giáo dục và đào tạo không chỉ là quốc sách hàng đầu mà còn là nhân tố quyết định vận mệnh và tương lai của dân tộc. Đây là bước ngoặt lớn về nhận thức và hành động, thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với sự nghiệp trồng người.

Trong Nghị quyết, Bộ Chính trị chỉ rõ những định hướng chiến lược nhằm đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục. Một trong những điểm nhấn quan trọng là đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong giáo dục. Đây là nhiệm vụ cấp thiết, đồng thời cũng là cơ hội để giáo dục Việt Nam bứt phá, nâng cao chất lượng, bảo đảm công bằng trong tiếp cận và mở rộng cánh cửa hội nhập quốc tế.

Từ đó, PGS. TS. Nguyễn Anh Tuấn đánh giá, hội thảo AI4EDU 2025 không chỉ là nơi trao đổi tri thức, mà còn là dịp để chúng ta nhìn lại những thành quả bước đầu trong việc triển khai AI tại bậc học phổ thông, đồng thời xác định rõ hơn các cơ hội, thách thức và hướng đi trong giai đoạn tới.

Đây còn là diễn đàn khoa học quan trọng, góp phần hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW, thúc đẩy đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam theo hướng hiện đại, nhân văn và hội nhập.

Phát biểu đề dẫn hội thảo, GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Chủ tịch FISU Việt Nam, khẳng định AI đã trở thành công nghệ cốt lõi của Cách mạng công nghiệp 4.0, hiện diện trong từng bài giảng, từng mô hình lớp học thông minh và cả công tác quản lý, điều hành. Hội thảo A14EDU 2025 chính là cơ hội để phân tích sâu sắc hơn những tiềm năng, đồng thời nhận diện thách thức và trách nhiệm đặt ra cho Giáo dục phổ thông Việt Nam.

GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Chủ tịch FISU Việt Nam phát biểu đề dẫn tại hội thảo.

GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy cũng cho biết, hội thảo có cấu trúc gồm 01 phiên toàn thể, toạ đàm và 03 phiên chuyên đề. Ngay sau phiên khai mạc, hội thảo sẽ nghe 05 báo cáo quan trọng là những tham luận tiêu biểu, bao quát từ chính sách vĩ mô đến thực tiễn lớp học, từ vai trò quản lý đến năng lực của người thầy. Ngay sau đó, tọa đàm với sự tham gia của các nhà quản lý, nhà khoa học, đại điện doanh nghiệp và sở giáo dục sẽ là không gian đối thoại cởi mở. Toạ đàm cùng thảo luận những câu hỏi rất thực tiễn: làm thế nào để đưa AI trở thành công cụ hữu ích cho giáo viên, làm thế nào để học sinh ở cả vùng thuận lợi và vùng khó khăn đều có cơ hội tiếp cận công bằng, và làm thế nào để đảm bảo sử dụng Al trong giáo dục theo hướng nhân văn, trách nhiệm.

Buổi chiều, chương trình hội thảo tiếp tục với 03 phiên chuyên đề: Chuyên đề 1 tập trung vào cơ hội và thách thức của AI đối với giáo dục phổ thông, phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, và các mô hình ứng dụng Al từ kinh nghiệm quốc tế. Đây sẽ là diễn đàn quan trọng để bàn về yếu tố con người - lực lượng nòng cốt trong đổi mới giáo dục.

Chuyên đề 2 đi sâu vào đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức dạy học và kiểm tra đánh giá với sự hỗ trợ của AI. Các tham luận sẽ giới thiệu những mô hình từ lớp học phổ thông, từ ChatGPT đến học tập cá nhân hóa, từ sáng kiến ở Hà Nội đến kinh nghiệm quốc tế tại Bắc Kinh, hứa hẹn mang lại nhiều gợi mở thiết thực.

Chuyên đề 3 là Olympic Trí tuệ nhân tạo, một hoạt động đặc biệt dành cho học sinh phổ thông. Đây không chỉ là sân chơi trí tuệ, mà còn là bước khởi đầu để khơi dậy niềm đam mê công nghệ, nuôi dưỡng thế hệ trẻ sẵn sàng làm chủ tương lai.

GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy đánh giá, cấu trúc chương trình hội thảo năm nay được thiết kế đảm bảo vừa có chiều rộng của tầm nhìn chiến lược, vừa có chiều sâu của các nghiên cứu chuyên đề và sáng kiến thực tiễn. “Tôi tin rằng, với sự tham gia, chia sẻ nhiệt tình của các nhà khoa học, các nhà giáo ở cả bậc đại học và bậc phổ thông, hội thảo sẽ trở thành một diễn đàn khoa học có giá trị, đóng góp thiết thực cho việc triển khai tinh thần Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị vào thực tế giáo dục phổ thông Việt Nam” - GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy bày tỏ.

Phiên toàn thể: Khung chiến lược và bức tranh tổng thể

Bài tham luận “Từ trí tuệ tự nhiên đến trí tuệ nhân tạo AI: Hành trình khám phá cho học sinh phổ thông” do GS.TSKH. Hoàng Văn Kiếm, TS. Đinh Thị Thu Hương, Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn trình bày tập trung phân tích xu hướng giáo dục AI trên thế giới và tại Việt Nam, từ đó đề xuất khung chương trình AI dành cho học sinh phổ thông.

GS.TSKH. Hoàng Văn Kiếm, Trường ĐH Quốc tế Sài Gòn trình bày tham luận tại hội thảo.

Trên thế giới, nhiều quốc gia như Mỹ, Úc, Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ… đã sớm đưa AI vào chương trình phổ thông, thông qua lồng ghép vào môn học hiện có hoặc phát triển môn học độc lập. Các chương trình này chú trọng không chỉ lý thuyết mà còn rèn luyện tư duy logic, sáng tạo, kỹ năng số và giải quyết vấn đề. Ở Việt Nam, từ năm 2021 Chính phủ đã xác định phổ cập AI là định hướng chiến lược; đến năm 2025, Bộ GD&ĐT đưa AI vào giáo dục phổ thông như một phần quan trọng trong phát triển năng lực số cho thế hệ trẻ. Trên cơ sở đó, nhóm tác giả xây dựng Bộ sách “Trí tuệ nhân tạo cho giáo dục phổ thông”, bám sát chuẩn quốc tế (UNESCO, AI4K12) và phù hợp bối cảnh trong nước.

Khung chương trình được thiết kế xoay quanh 5 ý tưởng lớn về AI do UNESCO đề xuất: (1) Nhận thức, (2) Biểu diễn và suy luận, (3) Học, (4) Tương tác tự nhiên, (5) Tác động xã hội. Mỗi cấp học có mục tiêu riêng: Tiểu học làm quen và hứng thú khám phá AI qua hoạt động trực quan; THCS tiếp cận các khái niệm nền tảng (biểu diễn tri thức, máy học, suy luận logic); THPT đi sâu vào AI hiện đại như học máy, AI tạo sinh, dự án thực tiễn và định hướng nghề nghiệp. Cấu trúc bài soạn trong sách được căn cứ Thông tư 33, gồm các thành phần cơ bản: Mục tiêu, khởi động, khám phá, luyện tập, vận dụng và có thể thêm phần em có biết. Thời lượng dành cho mỗi cấp học là 30 tiết/lớp/năm học gồm 15 tiết lý thuyết và 15 tiết thực hành.

Chương trình đã được thí điểm tại một số trường ở TP. Hồ Chí Minh (Tiểu học Sông Lô, THCS Huỳnh Khương Ninh, THPT Tân Bình). Hoạt động dạy thực nghiệm cho thấy học sinh hứng thú, giáo viên nhận được dữ liệu phản hồi hữu ích để điều chỉnh nội dung. Tuy nhiên, phạm vi thử nghiệm còn hẹp, chưa phản ánh đầy đủ đặc thù vùng miền.

Nghiên cứu đã hình thành khung lý luận và thực tiễn cho giáo dục AI phổ thông tại Việt Nam. Kết quả bước đầu khẳng định tính khả thi, song cần mở rộng phạm vi triển khai, thử nghiệm ở nhiều bối cảnh, phối hợp chính sách và điều chỉnh thời lượng để tích hợp hiệu quả hơn. Đây là tiền đề quan trọng để xây dựng chương trình giáo dục AI toàn diện, góp phần chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao trong kỷ nguyên số.

Bài tham luận “Phổ cập trí Tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông: hành trình của Việt Nam và bài học quốc tế” do GS.TS. Lê Anh Vinh, Viện Trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam trình bày. Trong bối cảnh toàn cầu đẩy mạnh chuyển đổi số, việc phổ cập AI trong giáo dục phổ thông đã trở thành yêu cầu chiến lược nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của thế hệ tương lai. Nhiều quốc gia đã chính thức đưa AI vào chương trình phổ thông, coi đây như một năng lực nền tảng mới của thế kỷ 21.

GS.TS. Lê Anh Vinh, Viện Trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam trình bày bài tham luận “Phổ cập trí Tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông: hành trình của Việt Nam và bài học quốc tế”.

GS.TS. Lê Anh Vinh cho biết tại Việt Nam, hành trình triển khai AI trong giáo dục phổ thông được đánh dấu bởi nhiều cột mốc quan trọng. Năm 2023, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã thực hiện khảo sát quy mô quốc gia với hơn 11.000 học sinh, cho thấy mức độ sẵn sàng khá tích cực trong việc tiếp cận AI. Đến năm 2024, Việt Nam phối hợp với UNICEF để nội địa hóa Khung năng lực AI của UNESCO dành cho học sinh, gồm bốn trụ cột: tư duy lấy con người làm trung tâm, đạo đức, nền tảng kỹ thuật và thiết kế hệ thống AI. Tháng 5/2025, Bộ GD&ĐT ban hành Hướng dẫn sử dụng AI trong dạy và học, chuẩn hóa nguyên tắc thực hành, an toàn dữ liệu và đạo đức số. Cùng năm, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam xây dựng Khung năng lực AI cho giáo viên, đồng thời Bộ GD&ĐT soạn thảo Chiến lược ứng dụng AI trong giáo dục đến năm 2035, đặt mục tiêu AI trở thành công cụ phổ biến cho học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý.

Kinh nghiệm quốc tế mang lại nhiều bài học giá trị cho Việt Nam. Ở các hệ thống giáo dục tập trung như Trung Quốc, Hàn Quốc, chính sách được hoạch định từ cấp quốc gia, còn ở các mô hình phân quyền như Mỹ, Pháp, Australia, sáng kiến thường khởi nguồn từ địa phương với sự hỗ trợ của chính phủ. Các quốc gia đều triển khai theo lộ trình thí điểm - đánh giá - mở rộng, gắn liền với cơ chế kiểm chứng cụ thể. Về nội dung, chương trình AI thường áp dụng nguyên tắc xoắn ốc: tiểu học làm quen khái niệm, trung học cơ sở phát triển kỹ năng, trung học phổ thông giải quyết vấn đề bằng AI. Đặc biệt, đào tạo giáo viên luôn là ưu tiên hàng đầu, gắn với chuẩn năng lực quốc gia, chứng chỉ bắt buộc, các khóa bồi dưỡng ngắn hạn gắn sát thực tiễn, đồng thời sử dụng trợ giảng AI và dashboard dữ liệu để hỗ trợ giảng dạy.

Từ cả kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước, theo GS.TS. Lê Anh Vinh có thể rút ra bốn điều kiện cốt lõi để AI đi vào giáo dục phổ thông một cách hiệu quả: cần có tầm nhìn chính sách rõ ràng, gắn với lộ trình triển khai theo giai đoạn; chương trình và học liệu phù hợp với từng cấp học, bảo đảm tính cập nhật và tính ứng dụng; cơ chế đào tạo, bồi dưỡng giáo viên liên tục, gắn với tiêu chuẩn năng lực; và hệ sinh thái hợp tác giữa nhà nước, địa phương, các tổ chức giáo dục và doanh nghiệp công nghệ.

Đối với Việt Nam, ba trụ cột then chốt cần được đầu tư đồng bộ là: nâng cao năng lực số và năng lực AI cho giáo viên; phát triển học liệu và công cụ giảng dạy đa dạng, an toàn, thân thiện; cùng với cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả. Nếu thực hiện thành công, giáo dục AI trong phổ thông sẽ không chỉ trang bị cho học sinh kiến thức và kỹ năng cần thiết trong kỷ nguyên số, mà còn hình thành những công dân sáng tạo, nhân văn, sẵn sàng đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Bài tham luận “Công cụ Microsoft AI trong giáo dục phổ thông” do bà Nguyễn Hồng Minh, Giám đốc phát triển Chương trình của Tổ chức Giáo dục InterEdu - Đối tác đào tạo toàn cầu Microsoft trình bày nhấn mạnh vai trò ngày càng quan trọng của AI trong đổi mới giáo dục, đặc biệt ở bậc phổ thông.

Bà Nguyễn Hồng Minh, Giám đốc phát triển Chương trình của Tổ chức Giáo dục InterEdu - Đối tác đào tạo toàn cầu Microsoft trình bày tham luận tại hội thảo.

Bà Nguyễn Hồng Minh cho rằng, AI không chỉ hỗ trợ giáo viên trong thiết kế bài giảng, đánh giá học sinh và quản lý lớp học mà còn giúp cá nhân hóa trải nghiệm học tập, đồng thời trang bị cho học sinh các kỹ năng nền tảng và kỹ năng tương lai. Trong hệ sinh thái Microsoft 365 Copilot, Microsoft đã phát triển nhiều công cụ chuyên biệt nhằm hiện thực hóa tầm nhìn “AI vì giáo dục” một cách thiết thực và hiệu quả.

Các công cụ AI tiêu biểu bao gồm Copilot Chat - trợ lý ảo cá nhân hỗ trợ giáo viên, học sinh và cán bộ quản lý trong việc soạn giáo án, phân tích dữ liệu lớp học, nghiên cứu tài liệu, xử lý văn bản hay lập kế hoạch. Microsoft Teams kết hợp Assignment giúp tự động hóa việc giao, thu, chấm và phản hồi bài tập, đồng thời duy trì tính cá nhân hóa thông qua hệ thống rubric đánh giá rõ ràng. Bộ công cụ Learning Accelerators như Reading Progress/Coach, Math Coach/Progress, Search Coach, Speaker Coach/Progress hay Reflect góp phần phát triển kỹ năng đọc hiểu, toán học, tư duy phản biện, thuyết trình và tự nhận thức. Song song đó, các tính năng hỗ trợ truy cập như Immersive Reader, Dictate, Live Captions hay Narrator giúp học sinh có nhu cầu đặc biệt dễ dàng tiếp cận tri thức, thúc đẩy một môi trường học tập hòa nhập và công bằng.

Để khai thác hiệu quả các công cụ này, bà Nguyễn Hồng Minh cho biết Microsoft chú trọng phát triển năng lực số và sư phạm cho đội ngũ giáo viên thông qua nhiều chương trình. Microsoft Learn Educator Center cung cấp kho tài nguyên trực tuyến miễn phí, giúp giáo viên tự học và nhận chứng chỉ chuyên môn. Chương trình Chuyên gia giáo dục sáng tạo Microsoft (MIEE) xây dựng cộng đồng giáo viên tiên phong trong đổi mới phương pháp giảng dạy, ứng dụng công nghệ và lan tỏa tri thức. Bên cạnh đó, sáng kiến Trường học điển hình (Showcase Schools) hỗ trợ các nhà trường xây dựng mô hình giáo dục hiện đại, lấy học sinh làm trung tâm và ứng dụng hiệu quả công nghệ trong giảng dạy và quản lý.

Microsoft cũng quan tâm đến việc phát triển kỹ năng sẵn sàng cho tương lai của học sinh. Minecraft Education Edition với chương trình AI Foundations giúp học sinh tiếp cận AI qua hình thức học tập dựa trên trò chơi. Cuộc thi Imagine Cup Junior, kế thừa bởi AI for Good, khuyến khích học sinh toàn cầu - trong đó có Việt Nam - sáng tạo giải pháp AI phục vụ cộng đồng và giải quyết các vấn đề toàn cầu.

Thực tế triển khai tại Việt Nam cho thấy nhiều trường đã ứng dụng hiệu quả công cụ Microsoft AI. Trường THPT Võ Thành Trinh (An Giang) phát triển chatbot tư vấn tuyển sinh bằng Copilot; Trường THCS&THPT Tạ Quang Bửu (Hà Nội) tích hợp Minecraft Education trong hoạt động CLB Coding-AI; trong khi nhiều trường khác tổ chức Hour of Code nhằm phổ biến kỹ năng lập trình và AI cho học sinh. Những mô hình này góp phần tăng hứng thú học tập, thúc đẩy sáng tạo và nâng cao hiệu quả dạy - học.

Cuối cùng, bà Minh khẳng định AI mang lại tiềm năng lớn cho giáo dục phổ thông, nhưng công nghệ chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm với phương pháp sư phạm vững chắc và sự chủ động của giáo viên. Việc xây dựng đội ngũ giáo viên nòng cốt về AI, được đào tạo bài bản và tham gia vào cộng đồng chuyên môn là chìa khóa để đảm bảo đổi mới bền vững. Giáo dục chỉ thực sự đổi mới khi giáo viên vừa có công cụ, vừa có tri thức và sự hỗ trợ cần thiết để đồng hành cùng học sinh trong kỷ nguyên số.

Bài tham luận “Trợ giảng AI trên lớp và ở nhà: Nền tảng thúc đẩy giáo dục lấy người học làm trung tâm” do PGS.TS. Nguyễn Hữu Quỳnh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học CMC trình bày tập trung vào việc ứng dụng trợ giảng AI thông minh trong giảng dạy đại học và phổ thông.

PGS.TS. Nguyễn Hữu Quỳnh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học CMC trình bày bài tham luận “Trợ giảng AI trên lớp và ở nhà: Nền tảng thúc đẩy giáo dục lấy người học làm trung tâm”.

Trong bài tham luận, PGS.TS. Nguyễn Hữu Quỳnh đã chỉ ra hạn chế của phương pháp dạy học truyền thống và cả lớp học đảo ngược thế hệ cũ, khi sinh viên còn thụ động, thiếu định hướng cụ thể, giảng viên mất nhiều thời gian chuẩn bị học liệu, và khó cá nhân hóa việc học. Để khắc phục, mô hình lớp học đảo ngược 2.0 được giới thiệu với sự hỗ trợ của trợ giảng AI tại nền tảng trogiang.hoctiep.com. Công cụ này có khả năng tự động hóa cung cấp kiến thức, cá nhân hóa phản hồi theo năng lực từng sinh viên, hỗ trợ 24/7, đồng thời giúp giảng viên tập trung thiết kế trải nghiệm học tập sáng tạo.

Nghiên cứu thực nghiệm trên 201 sinh viên Khoa Kinh doanh & Quản lý (Đại học CMC, 7/2025) cho thấy 96% phản hồi tích cực hoặc trung lập. Sinh viên đánh giá cao giao diện thân thiện, phản hồi nhanh và chính xác, khả năng cá nhân hóa và cảm giác học tập chủ động hơn. Trợ giảng AI giúp phát triển kỹ năng tự học, quản lý thời gian, tư duy phản biện; trong khi giảng viên được giảm tải công việc, có dashboard quản lý dữ liệu học tập và công cụ cảnh báo sớm với sinh viên yếu.

Bài tham luận đề xuất ba nhóm giải pháp: (1) Thiết kế sư phạm tích hợp AI (bài giảng mô-đun, đánh giá tự động, liên kết chuẩn đầu ra, phát triển tư duy bậc cao); (2) Phát triển năng lực số cho giảng viên và sinh viên; (3) Xây dựng hạ tầng và quản trị dữ liệu, bảo đảm bảo mật và hạn chế phụ thuộc vào AI. Ngoài ra, cũng mở rộng khuyến nghị cho giáo dục phổ thông như phát triển học liệu số tương tác, cá nhân hóa lộ trình, kiểm tra thông minh và đào tạo giáo viên.

PGS.TS. Nguyễn Hữu Quỳnh cho rằng, AI là đối tác hữu ích chứ không phải công cụ thay thế, giúp khắc phục hạn chế của dạy học truyền thống, thúc đẩy cá nhân hóa và phát triển năng lực toàn diện cho học sinh - sinh viên, đồng thời tái định hình vai trò giáo viên. Bên cạnh đó, khuyến nghị triển khai thí điểm, đào tạo giáo viên, xây dựng hạ tầng và đánh giá cải tiến liên tục.

Bài tham luận “Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá năng lực ứng dụng AI trong dạy học của giáo viên phổ thông” do PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội trình bày tập trung vào việc thiết kế một khung tiêu chí toàn diện nhằm đo lường và định hướng năng lực ứng dụng AI cho đội ngũ giáo viên phổ thông.

Mở đầu bài tham luận, PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn cho biết trong bối cảnh AI đang tác động sâu rộng đến giáo dục, giúp tự động hóa công việc hành chính, hỗ trợ cá nhân hóa học tập và đổi mới phương pháp dạy học. Tuy nhiên, ở Việt Nam, hạ tầng còn hạn chế, nhiều giáo viên thiếu kiến thức nền tảng và kỹ năng ứng dụng AI, dẫn đến nhu cầu cấp thiết xây dựng công cụ đánh giá và phát triển năng lực AI cho đội ngũ.

PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Thủ đô Hà Nội trình bày tham luận tại hội thảo.

Bộ tiêu chí được đề xuất hướng đến nhiều mục tiêu: cung cấp khung chuẩn rõ ràng để giáo viên tự định hướng phát triển, tạo cơ sở đánh giá khách quan mức độ sẵn sàng và hiệu quả ứng dụng AI, khuyến khích giáo viên chủ động học tập nâng cao chuyên môn, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy học và kiểm tra, đánh giá trong nhà trường.

Nghiên cứu được triển khai bằng phương pháp tổng hợp tài liệu, phân tích lý thuyết và tham vấn chuyên gia, đồng thời tham khảo các khung năng lực quốc tế như UNESCO AI Competency Frameworks, ISTE Standards và DigCompEdu, sau đó điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn Việt Nam. Nguyên tắc xây dựng bộ tiêu chí bảo đảm tính khoa học, thực tiễn, rõ ràng, toàn diện, khả thi và có khả năng khuyến khích sự phát triển liên tục của giáo viên.

Cấu trúc bộ tiêu chí gồm năm nhóm năng lực chính: nhận thức và hiểu biết về AI; kỹ năng khai thác và sử dụng công cụ AI trong soạn giảng, kiểm tra, đánh giá và cá nhân hóa học tập; năng lực tích hợp AI vào dạy học một cách chiến lược; ý thức đạo đức và trách nhiệm trong sử dụng AI; cùng với khả năng phát triển chuyên môn liên tục thông qua tự học, chia sẻ và lan tỏa giá trị.

Để kiểm chứng tính khả thi, nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát 208 giáo viên tại 5 trường tiểu học ở Hà Nội. Kết quả cho thấy đa số giáo viên có nhận thức tích cực về AI, nhưng 93% mới ở mức trung bình, chỉ 3,5% đạt mức khá và 3,5% ở mức yếu. Điểm mạnh của giáo viên nằm ở nhận thức cơ bản, song hạn chế lớn nhất là kỹ năng sử dụng công cụ, ứng dụng AI vào cá nhân hóa dạy học và khả năng khai thác các kỹ thuật tương tác như “prompt”.

Kết luận bài tham luận, PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn cho hay bộ tiêu chí được đánh giá là một công cụ toàn diện và hữu ích, vừa đóng vai trò đo lường năng lực, vừa là định hướng phát triển cho giáo viên. Nó không chỉ giúp đội ngũ giáo viên tự đánh giá và cải thiện kỹ năng mà còn cung cấp cơ sở khoa học cho các nhà quản lý trong việc xây dựng chính sách, chương trình đào tạo, từ đó nâng cao chất lượng đội ngũ và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số giáo dục trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.

Các khách mời tham gia toạ đàm.

Sau phiên toàn thể, hội thảo đã diễn ra toạ đàm với Chủ tọa là PGS.TS. Nguyễn Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường ĐH Thủ đô Hà Nội và các khách mời gồm GS.TS. Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, Chủ tịch FISU Việt Nam; GS.TSKH. Hoàng Văn Kiếm, Trường Đại học Quốc tế Sài Gòn; GS. TS. Lê Anh Vinh,Viện Trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam; ThS Nguyễn Thị Minh Thuý, Hiệu trưởng Trường THCS và THPT Nguyễn Siêu và bà Nguyễn Hồng Minh, Giám đốc phát triển Chương trình của Tổ chức Giáo dục InterEdu - Đối tác đào tạo toàn cầu Microsoft. Toạ đàm đã diễn ra sôi nổi với nhiều câu hỏi thực tiễn đã được đặt ra, cho thấy sự quan tâm thiết thực tới việc triển khai AI ở trường học: từ vấn đề hạ tầng công nghệ, năng lực sử dụng AI của giáo viên, đến tính an toàn, đạo đức và trách nhiệm trong quá trình ứng dụng.

Ba chuyên đề: Đi sâu từ chính sách đến lớp học

Trong khuôn khổ hội thảo, buổi chiều cùng ngày diễn ra song song 03 phiên chuyên đề đã đào sâu những khía cạnh cụ thể và đa dạng:

Phiên chuyên đề 1: Cơ hội và thách thức của AI đối với giáo dục phổ thông; Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu của AI; Kinh nghiệm quốc tế và các mô hình ứng dụng AI trong giáo dục được chủ trì bởi PGS.TS. Bùi Thu Lâm (FISU Việt Nam), TS. Bùi Quốc Hoàn (HNMU), PGS.TS. Nguyễn Thị Kim Sơn (HAUI).

Phiên chuyên đề 1 tập trung vào cơ hội và thách thức của AI đối với giáo dục phổ thông, phát triển năng lực của đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý, hoàn thiện nội dung giáo dục AI cho học sinh và chuẩn mực triển khai mô hình ứng dụng trong nhà trường.

Chuyên đề 1 tập trung vào Cơ hội và thách thức của AI đối với giáo dục phổ thông: Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu của AI; Kinh nghiệm quốc tế và các mô hình ứng dụng AI trong giáo dục. Những tham luận ở đây khẳng định nội dung giáo dục Al cho học sinh cần được thiết kế phù hợp với lứa tuổi, vừa cung cấp kiến thức nền tảng, vừa gắn kết với thực tiễn để khơi gợi hứng thú và khả năng sáng tạo. Bên cạnh việc hình thành tri thức, Al còn được nhìn nhận như công cụ hỗ trợ nhà quản lý và giáo viên trong việc ra quyết định. Cùng với đó, những nghiên cứu về ảnh hưởng của việc sử dụng công cụ AI đã cho thấy tác động rõ rệt tới chiến lược học tập của học sinh, đòi hỏi sự định hướng và đồng hành của giáo viên để tránh lệ thuộc, đồng thời phát huy tối đa giá trị hỗ trợ. Ở góc nhìn doanh nghiệp, Google được nêu bật như một đối tác công nghệ có trách nhiệm, với những sáng kiến nhằm triển khai Al an toàn, minh bạch và nhân văn trong giáo dục.

Phiên chuyên đề 2: AI trong đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy Al có học và kiểm tra đánh giá được chủ trì bởi PGS.TS. Nguyễn Hữu Quỳnh (FISU), TS. Hoàng Thị Mai (HNMU), TS. Trần Thị Hà Giang (HNMU).

Phiên chuyên đề 2 đi sâu vào đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức tổ chức dạy học cũng như kiểm tra đánh giá với hỗ trợ của AI.

Chuyên đề đã giới thiệu các sáng kiến đổi mới nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá với sự hỗ trợ của AI. Các tham luận cho thấy AI đang trở thành công cụ mạnh mẽ giúp giáo viên nâng cao hiệu quả giảng dạy, từ việc hỗ trợ thiết kế bài giảng, quản lý lớp học đến đổi mới hình thức đánh giá theo hướng toàn diện hơn. Nhiều kinh nghiệm thực tiễn được chia sẻ như áp dụng Chat GPT để xây dựng ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm, hỗ trợ công tác chủ nhiệm, triển khai các chương trình tập huấn cho giáo viên trung học cơ sở nhằm hình thành kỹ năng sử dụng công cụ Al trong dạy học, nghiên cứu tác động của mô hình học tập cá nhân hóa dựa trên AI đối với kết quả học tập của học sinh ở vùng dân tộc thiểu số.

Các kết quả bước đầu cho thấy Al có thể tạo ra sự thay đổi tích cực, nhưng đồng thời cũng đặt ra yêu cầu về việc bồi dưỡng kỹ năng sư phạm số cho đội ngũ nhà giáo. Phiên chuyên để cũng ghi nhận những kinh nghiệm quốc tế, tiêu biểu là mô hình "mỗi học sinh một phương án tại một trường trung học ở Bắc Kinh. Mô hình này cho thấy tiềm năng lớn của việc thiết kế lộ trình học tập cá nhân hóa dựa trên Al, đồng thời mang đến nhiều gợi mở để vận dụng phù hợp với điều kiện của giáo dục phổ thông Việt Nam

Phiên chuyên đề 3: Olympic Trí tuệ nhân tạo được chủ trì bởi ông Nguyễn Long (Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Tin học Việt Nam). Trong bài tham luận của mình, ông Nguyễn Long cho biết AI đang trở thành công nghệ cốt lõi trong Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, được Đảng và Nhà nước xác định là lĩnh vực mũi nhọn trong các nghị quyết chiến lược (Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 71-NQ/TW). Giáo dục phổ thông cần đi đầu trong việc ứng dụng và đào tạo nguồn nhân lực AI.

Năm 2024, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam tham gia Kỳ thi Olympic Trí tuệ nhân tạo quốc tế (IOAI) tại Bulgaria. Đây là kỳ thi quốc tế uy tín dành cho học sinh trung học có năng lực và đam mê trong lĩnh vực AI, với sự tham gia của hơn 40 quốc gia và vùng lãnh thổ. Đoàn Việt Nam tham dự với 2 Đội tuyển: Vietnam 1 là các học sinh đến từ THPT Chuyên Hà Nội - Amsterdam, Vietnam 2 là các học sinh đến từ trường Phổ thông năng khiếu Đại học quốc gia Tp Hồ Chí Minh.

Ông Nguyễn Long chủ trì phiên chuyên đề 3 “Olympic Trí tuệ nhân tạo.

Đoàn Việt Nam đã thành tích với đội Việt Nam 02 giành Huy chương Bạc với điểm số 59.74, xếp hạng 8 toàn đoàn và đội Việt Nam 01 giành Huy chương Đồng với điểm số 48.69, xếp hạng 14 toàn đoàn. Cả hai đội đều giành Huy chương Đồng ở vòng Thực hành. Tổng cộng, đoàn Việt Nam đạt được 01 Huy chương Bạc và 03 Huy chương Đồng, xếp hạng thứ 6 toàn đoàn - một thành tích rất đáng tự hào trong lần đầu tiên tham dự sân chơi trí tuệ quốc tế.

Tiếp nối thành công, năm 2025, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức vào cuộc, phối hợp với Hội Tin học Việt Nam lần đầu tổ chức kỳ thi Olympic Trí tuệ nhân tạo dành cho học sinh (VOAI 2025) để tuyển chọn đội tuyển quốc gia tham dự IOAI tại Bắc Kinh, Trung Quốc. Về hình thức thi có sự thay đổi so với 2024 thi giải cá nhân (như các Olympic Quốc tế khác) và thêm phần thi đội tuyển, mỗi đội tuyển gồm 04 học sinh và 01 huấn luyện viên

Đoàn Việt Nam tham dự với 8 học sinh và 2 Đội tuyển: Vietnam 1 là các học sinh đến từ THPT Chuyên KHTN - ĐHQG Hà Nội, Vietnam 2 là 2 học sinh đến từ trường chuyên Sư phạm Hà Nội và 2 học sinh từ Chuyên Lê Quý Đôn - Đà Nẵng. Đoàn Việt Nam đã đạt được thành tích vượt trội với 03 Huy chương Vàng, 01 Bạc, 03 Đồng, 01 giải Khuyến khích và giành vị trí thứ 4 ở giải đồng đội, vươn lên hạng 4 toàn đoàn. Đây là bước tiến vượt bậc, khẳng định năng lực học sinh Việt Nam trên đấu trường quốc tế.

Bài tham luận cũng mô tả chi tiết nội dung, hình thức thi IOAI 2025 (cá nhân và đồng đội, gồm các bài toán về học máy, xử lý ngôn ngữ tự nhiên, thị giác máy tính và thử thách thực hành trong “nhà máy tương lai”). Ông Nguyễn Long nhấn mạnh, VOAI 2025 đã được tổ chức bài bản, công khai và minh bạch, tạo nền tảng tuyển chọn đội tuyển chất lượng, đồng thời phát hiện và bồi dưỡng tài năng trẻ.

Ông Nguyễn Long cũng cho biết, ngày 3/9/2025 Bộ GD&ĐT đã ban hành Quyết định số 2497/QĐ-BGDDT vè Kế hoạch thi chọ học sinh giỏi cấp quốc gia, dự thi Olympic khu vực và quốc tế năm 2025-2026 trong đó có mục riêng cho Thi chọn Đội tuyển Olympic Trí tuệ nhân tạo năm 2026 từ tháng 3 đến tháng 4/2026.

Kết luận, ông Nguyễn Long khẳng định thành tích của học sinh Việt Nam trong hai năm đầu là minh chứng rõ ràng cho thấy học sinh Việt Nam có đầy đủ trí tuệ, bản lĩnh và khả năng thích ứng với xu thế công nghệ mới của thế giới. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng, bài bản cùng sự vào cuộc của Bộ GD&ĐT trong việc công nhận Olympic Trí tuệ nhân tạo là kỳ thi quốc gia chính thức, đồng thời đăng ký tham dự IOAI cấp nhà nước, sẽ là bước ngoặt chiến lược thúc đẩy phong trào dạy và học AI trong toàn hệ thống giáo dục.

Đây không chỉ là hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 71-NQ/TW một cách cụ thể và hiệu quả, mà còn là cơ hội để đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia phát triển hàng đầu về trí tuệ nhân tạo. Qua đó, các nhân tài trẻ AI Việt Nam sẽ có cơ hội tỏa sáng, đóng góp vào sự phát triển khoa học công nghệ của đất nước và hội nhập quốc tế một cách tự tin, chủ động.

Tổng kết hội thảo, PGS.TS. Bùi Thu Lâm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký FISU Việt Nam cho biết, từ các tham luận và thảo luận có thể rút ra ba kết quả quan trọng: Thứ nhất, hội thảo đã tạo dựng một diễn đàn khoa học uy tín, kết nối nhà khoa học, giáo viên, cán bộ quản lý và doanh nghiệp công nghệ trong cùng một tầm nhìn về trí tuệ nhân tạo cho giáo dục phổ thông thời đại số.

PGS.TS. Bùi Thu Lâm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký FISU Việt Nam phát biểu bế mạc hội thảo.

Thứ hai, hội thảo đã đưa ra nhiều khuyến nghị có giá trị về chiến lược, chính sách và giải pháp thực tiễn, góp phần hiện thực hóa tỉnh thần Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, trong đó nhấn mạnh ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Thứ ba, hội thảo đã truyền cảm hứng đổi mới và lan tỏa tỉnh thần nghiên cứu, sáng tạo trong cộng đồng giáo dục phổ thông, đặc biệt là khơi dậy sự hứng khởi từ phía giáo viên và học sinh.

Thay mặt Ban Tổ chức, PGS.TS. Bùi Thu Lâm đã gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các nhà khoa học, chuyên gia, thầy cô giáo, các em sinh viễn đã đóng góp trí tuệ, tâm huyết để tạo nên thành công của hội thảo. Cảm ơn Trường Đại học Thủ đô Hà Nội, Câu lạc bộ Khoa Trường Viện đào tạo CNTT (FISU Việt Nam), Trường Đại học Công nghệ ĐHQGHN đã cùng đồng hành, tổ chức sự kiện khoa học có ý nghĩa này.

Các đại biểu tham dự hội thảo chụp ảnh lưu niệm.

Với sự tham gia của đội ngũ nhà quản lý giáo dục, nhà khoa học, chuyên gia công nghệ và giáo viên từ nhiều địa phương, AI4EDU 2025 là diễn đàn kết nối tri thức - chia sẻ kinh nghiệm - đề xuất giải pháp, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và định hình tương lai giáo dục Việt Nam trong thời đại trí tuệ nhân tạo.