2025, năm AI bước vào “bài kiểm tra cảm xúc”

Trong nửa đầu năm 2025, tiền bạc dường như không phải là vấn đề đối với ngành trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, sang nửa cuối năm, một “bài kiểm tra cảm xúc” đã dần xuất hiện.

Nguồn ảnh: Daniil Komov trên Unsplash

OpenAI huy động được 40 tỷ USD với mức định giá 300 tỷ USD. Safe Superintelligence và Thinking Machine Labs mỗi công ty gọi vốn 2 tỷ USD ngay từ vòng seed, dù chưa tung ra bất kỳ sản phẩm nào. Ngay cả các nhà sáng lập lần đầu cũng có thể huy động vốn ở quy mô từng chỉ dành cho các tập đoàn công nghệ lớn. Những khoản đầu tư khổng lồ này nhanh chóng kéo theo các khoản chi tiêu cũng “khủng” không kém. Meta chi gần 15 tỷ USD để giữ chân CEO Scale AI Alexandr Wang, đồng thời bỏ thêm hàng trăm triệu USD để thu hút nhân sự từ các phòng thí nghiệm AI khác. Trong khi đó, các “ông lớn” AI cam kết tổng chi gần 1.300 tỷ USD cho hạ tầng trong tương lai.

Nửa đầu năm 2025 vẫn mang không khí sôi sục và sự quan tâm mạnh mẽ của giới đầu tư, tương tự năm trước. Nhưng trong những tháng gần đây, tâm lý đó đã thay đổi. Sự lạc quan cực độ đối với AI và các mức định giá “trên mây” vẫn còn, song đang dần bị kiềm chế bởi lo ngại bong bóng AI, vấn đề an toàn người dùng và tính bền vững của tốc độ phát triển công nghệ hiện nay.

Kỷ nguyên tán dương và chấp nhận AI một cách vô điều kiện đang bắt đầu phai nhạt ở rìa. Thay vào đó là nhiều câu hỏi và sự giám sát gắt gao hơn. Liệu các công ty AI có thể duy trì đà tăng trưởng của chính mình? Trong kỷ nguyên hậu DeepSeek, việc mở rộng quy mô có còn đòi hỏi hàng tỷ USD? Có mô hình kinh doanh nào đủ sức mang lại lợi nhuận tương xứng với hàng chục tỷ USD đã đổ vào hay không?

Chúng tôi theo sát từng bước chuyển động đó. Và những bài viết được đọc nhiều nhất trong năm 2025 cho thấy bức tranh rõ ràng: một ngành công nghiệp đang đối mặt với thực tế, ngay cả khi vẫn hứa hẹn sẽ định hình lại chính thực tại.

Cách năm 2025 bắt đầu

WASHINGTON, DC – NGÀY 21 THÁNG 1: Giám đốc điều hành OpenAI, Sam Altman, xuất hiện trong một cuộc họp báo cùng với Tổng thống Mỹ Donald Trump. Nguồn ảnh: Getty Images

Các phòng thí nghiệm AI lớn ngày càng lớn hơn. Riêng trong năm 2025, OpenAI đã huy động 40 tỷ USD trong vòng gọi vốn do SoftBank dẫn dắt, với mức định giá sau đầu tư 300 tỷ USD. Công ty này được cho là còn có Amazon tham gia thông qua các thỏa thuận xoay vòng gắn với năng lực tính toán, đồng thời đang đàm phán để huy động thêm 100 tỷ USD với mức định giá 830 tỷ USD. Nếu thành công, OpenAI sẽ tiến rất gần tới mốc 1.000 tỷ USD, mức định giá được cho là mục tiêu của công ty trong kế hoạch IPO vào năm tới.

Đối thủ của OpenAI là Anthropic cũng huy động tổng cộng 16,5 tỷ USD trong hai vòng gọi vốn, đưa định giá công ty lên 183 tỷ USD, với sự tham gia của các tên tuổi lớn như Iconiq Capital, Fidelity và Cơ quan Đầu tư Qatar. CEO Dario Amodei thừa nhận trong một bản ghi nhớ nội bộ bị rò rỉ rằng ông “không mấy hào hứng” khi nhận vốn từ các quốc gia vùng Vịnh có chế độ độc đoán.

Bên cạnh đó là xAI của Elon Musk, công ty đã huy động ít nhất 10 tỷ USD trong năm nay, sau khi thâu tóm nền tảng mạng xã hội X, trước đây là Twitter.

Không chỉ các ông lớn, nhiều startup mới, quy mô nhỏ hơn, cũng được thổi bùng sự kỳ vọng từ các nhà đầu tư đầy hưng phấn.

Thinking Machine Labs của cựu Giám đốc Công nghệ OpenAI Mira Murati huy động được 2 tỷ USD ở vòng seed với mức định giá 12 tỷ USD, dù gần như chưa công bố thông tin về sản phẩm. Startup “vibe-coding” Lovable gọi vốn 200 triệu USD ở vòng Series A chỉ sau 8 tháng ra mắt, chính thức gia nhập nhóm kỳ lân. Tháng này, Lovable tiếp tục huy động thêm 330 triệu USD, nâng định giá lên gần 7 tỷ USD. Startup tuyển dụng AI Mercor cũng huy động 450 triệu USD trong hai vòng gọi vốn, đưa định giá lên 10 tỷ USD.

Những mức định giá “phi lý” này diễn ra trong bối cảnh mức độ ứng dụng AI trong doanh nghiệp vẫn còn khiêm tốn và hạ tầng đối mặt nhiều hạn chế, làm gia tăng nỗi lo về một bong bóng AI.

Xây dựng đi nào, xây dựng đi nào!

Nhà máy điện than Mount Storm của Dominion Energy dự kiến ​​sẽ cung cấp điện cho một khu phức hợp trung tâm dữ liệu khổng lồ ở Tây Virginia. (Ảnh của Ulysse BELLIER / AFP)Nguồn ảnh: Getty Images

Đối với các tập đoàn lớn, những con số này không xuất hiện vô cớ. Để biện minh cho các mức định giá, họ buộc phải xây dựng hạ tầng khổng lồ.

Điều đó tạo ra một vòng luẩn quẩn. Nguồn vốn huy động để đầu tư năng lực tính toán ngày càng gắn chặt với các thỏa thuận mà tiền lại quay trở về dưới dạng mua chip, hợp đồng điện toán đám mây và năng lượng. Trường hợp OpenAI nhận vốn gắn với hạ tầng từ Nvidia là ví dụ điển hình. Trên thực tế, ranh giới giữa đầu tư và nhu cầu khách hàng đang bị xóa nhòa, làm dấy lên lo ngại rằng cơn sốt AI được duy trì bởi “kinh tế vòng tròn” thay vì nhu cầu sử dụng bền vững.

Một số thương vụ lớn thúc đẩy làn sóng đầu tư hạ tầng trong năm nay gồm:

• Stargate, liên doanh giữa SoftBank, OpenAI và Oracle, với cam kết lên tới 500 tỷ USD để xây dựng hạ tầng AI tại Mỹ.

• Alphabet mua lại nhà cung cấp hạ tầng năng lượng và trung tâm dữ liệu Intersect với giá 4,75 tỷ USD, trong bối cảnh công ty dự kiến nâng chi tiêu cho năng lực tính toán lên 93 tỷ USD vào năm 2026.

• Meta đẩy nhanh mở rộng trung tâm dữ liệu, khiến chi tiêu vốn dự kiến năm 2025 tăng lên 72 tỷ USD nhằm đảm bảo đủ năng lực huấn luyện và vận hành các mô hình thế hệ mới.

Tuy nhiên, những vết nứt đã bắt đầu lộ rõ. Đối tác tài chính tư nhân Blue Owl Capital gần đây rút khỏi thương vụ đầu tư 10 tỷ USD vào trung tâm dữ liệu của Oracle gắn với năng lực cho OpenAI, cho thấy cấu trúc vốn của các dự án này mong manh đến mức nào.

Việc toàn bộ các khoản chi đó có thực sự được triển khai hay không vẫn là dấu hỏi. Hạn chế về lưới điện, chi phí xây dựng và năng lượng tăng cao, cùng phản ứng từ người dân và nhà hoạch định chính sách, trong đó có lời kêu gọi từ Thượng nghị sĩ Bernie Sanders về việc kiểm soát mở rộng trung tâm dữ liệu, đang làm chậm tiến độ tại một số khu vực.

Ngay cả khi đầu tư vào AI vẫn ở mức khổng lồ, thực tế hạ tầng đang dần làm dịu đi cơn sốt.

Sự điều chỉnh kỳ vọng

Nguồn ảnh: Anthony Kwan / Getty Images

Trong các năm 2023 và 2024, mỗi lần ra mắt mô hình mới đều mang lại cảm giác đột phá. Sang năm 2025, phép màu đó dần phai nhạt, và không điều gì thể hiện rõ hơn sự thay đổi này bằng màn ra mắt GPT-5 của OpenAI.

Dù có ý nghĩa về mặt kỹ thuật, GPT-5 không tạo được hiệu ứng mạnh như GPT-4 hay 4o trước đó. Xu hướng tương tự xuất hiện trên toàn ngành, khi các cải tiến từ các nhà cung cấp mô hình ngôn ngữ lớn mang tính tăng tiến hoặc chuyên biệt theo lĩnh vực, thay vì mang tính cách mạng.

Ngay cả Gemini 3, dù dẫn đầu nhiều bảng xếp hạng, cũng chỉ được xem là bước đột phá ở chỗ giúp Google trở lại vị thế ngang bằng OpenAI. Điều này từng châm ngòi cho bản ghi nhớ “code red” nổi tiếng của Sam Altman và cuộc chiến giữ vị thế dẫn đầu của OpenAI.

Năm nay cũng chứng kiến sự thay đổi trong kỳ vọng về nguồn gốc các mô hình tiên phong. Việc DeepSeek ra mắt R1, mô hình “lập luận” cạnh tranh trực tiếp với o1 của OpenAI trên nhiều thước đo quan trọng, cho thấy các phòng thí nghiệm mới hoàn toàn có thể tung ra mô hình đáng tin cậy với chi phí thấp hơn nhiều.

Từ đột phá mô hình sang mô hình kinh doanh

Demis Hassabis, giám đốc điều hành của DeepMind TechnologiesTín dụng hình ảnh: Jose Sarmento Matos / Bloomberg / Getty Images

Khi khoảng cách giữa các thế hệ mô hình ngày càng thu hẹp, giới đầu tư ít tập trung vào năng lực thuần túy của mô hình, mà quan tâm nhiều hơn đến lớp giá trị bao quanh nó. Ai có thể biến AI thành sản phẩm mà người dùng thực sự phụ thuộc, sẵn sàng trả tiền và tích hợp vào công việc hằng ngày?

Sự dịch chuyển này thể hiện rõ trong cách các công ty thử nghiệm thị trường. Startup tìm kiếm AI Perplexity từng cân nhắc theo dõi hành vi trực tuyến của người dùng để bán quảng cáo siêu cá nhân hóa. OpenAI được cho là xem xét mức phí lên tới 20.000 USD mỗi tháng cho các AI chuyên biệt, cho thấy mức độ mạnh tay khi thăm dò khả năng chi trả của khách hàng.

Quan trọng hơn cả, cuộc cạnh tranh đang chuyển sang bài toán phân phối. Perplexity tìm cách duy trì vị thế bằng việc ra mắt trình duyệt Comet tích hợp tác nhân AI và chi 400 triệu USD để cung cấp công cụ tìm kiếm cho Snapchat, qua đó mua quyền tiếp cận dòng người dùng sẵn có.

OpenAI theo đuổi chiến lược song song, mở rộng ChatGPT từ một chatbot thành nền tảng. Công ty đã ra mắt trình duyệt Atlas cùng các tính năng hướng tới người tiêu dùng như Pulse, đồng thời thu hút doanh nghiệp và nhà phát triển bằng cách cho phép xây dựng ứng dụng ngay trong ChatGPT.

Google tận dụng lợi thế của người đi trước. Ở mảng tiêu dùng, Gemini được tích hợp trực tiếp vào các sản phẩm như Google Calendar. Ở mảng doanh nghiệp, Google triển khai các kết nối MCP để khiến hệ sinh thái của mình khó bị thay thế.

Trong một thị trường mà việc tạo khác biệt bằng mô hình mới ngày càng khó, sở hữu khách hàng và mô hình kinh doanh mới là “hào lũy” thực sự.

Bài kiểm tra về niềm tin và an toàn

Sau khi nhiều thiếu niên tự tử vì những cuộc trò chuyện kéo dài với chatbot, Character AI đã loại bỏ trải nghiệm chatbot dành cho người dưới 18 tuổi vào tháng 11 năm 2025. Nguồn ảnh: Character.AI

Năm 2025, các công ty AI phải đối mặt với mức độ giám sát chưa từng có. Hơn 50 vụ kiện liên quan đến bản quyền được đưa ra tòa. Các báo cáo về “loạn thần do AI”, hiện tượng chatbot củng cố ảo tưởng và bị cáo buộc góp phần dẫn đến nhiều vụ tự tử và tình huống nguy hiểm đến tính mạng, đã làm dấy lên lời kêu gọi cải cách về niềm tin và an toàn.

Một số vụ kiện bản quyền đã khép lại, như thỏa thuận dàn xếp 1,5 tỷ USD của Anthropic với các tác giả, nhưng phần lớn vẫn chưa có hồi kết. Trọng tâm tranh luận đang chuyển từ việc phản đối sử dụng nội dung có bản quyền để huấn luyện sang yêu cầu được bồi thường, điển hình là vụ New York Times kiện Perplexity.

Song song đó, những lo ngại về sức khỏe tâm thần liên quan đến việc tương tác lâu dài với chatbot, đặc biệt là các phản hồi mang tính xu nịnh, đã trở thành vấn đề y tế công cộng nghiêm trọng. Hệ quả là các vụ kiện, sự lo ngại rộng rãi trong giới chuyên gia và các phản ứng chính sách nhanh chóng, như đạo luật SB 243 của bang California nhằm quản lý các chatbot đồng hành AI.

Đáng chú ý, những lời kêu gọi kiềm chế không chỉ đến từ các nhóm phản đối công nghệ. Nhiều lãnh đạo trong ngành cảnh báo việc chatbot “vắt kiệt tương tác”, và ngay cả Sam Altman cũng lên tiếng về nguy cơ phụ thuộc cảm xúc vào ChatGPT.

Thậm chí, các phòng thí nghiệm AI cũng bắt đầu gióng lên hồi chuông cảnh báo. Báo cáo an toàn tháng 5 của Anthropic ghi nhận việc Claude Opus 4 tìm cách tống tiền các kỹ sư để ngăn chặn việc bị tắt. Thông điệp ngầm rất rõ ràng: mở rộng quy mô mà không hiểu rõ những gì mình tạo ra không còn là chiến lược khả thi.

Nhìn về phía trước

Nếu 2025 là năm AI bắt đầu “trưởng thành” và đối mặt với những câu hỏi khó, thì 2026 sẽ là năm buộc phải trả lời. Chu kỳ thổi phồng đang dần hạ nhiệt, và các công ty AI sẽ phải chứng minh mô hình kinh doanh của mình, cũng như giá trị kinh tế thực sự.

Kỷ nguyên “hãy tin chúng tôi, lợi nhuận rồi sẽ đến” đang dần khép lại. Điều tiếp theo hoặc sẽ là sự chứng thực, hoặc là một cuộc thanh lọc khiến bong bóng dot-com ngày trước trông giống như một phiên giao dịch tồi tệ của Nvidia. Đã đến lúc đặt cược.