71% người Việt “sẵn sàng trả phí” nhưng vi phạm bản quyền nội dung số tại Việt Nam vẫn cao

71% người Việt trả lời “sẵn sàng trả phí” nếu các dịch vụ vi phạm bản quyền bị ngăn chặn. Tuy nhiên, tỷ lệ vi phạm bản quyền nội dung số tại Việt Nam vẫn ở mức cao trong khu vực…

Tại Hội thảo "Tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ bản quyền nội dung số" diễn ra sáng 5/8, do Công ty Cổ phần Truyền thông Đa phương tiện Thủ Đô (Thủ Đô Multimedia), Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền (CAP) và Hiệp hội Công nghiệp Video Châu Á (AVIA) phối hợp tổ chức, nhiều chuyên gia trong và ngoài nước đã lên tiếng cảnh báo tình trạng vi phạm bản quyền nội dung số tại Việt Nam.

Ông Matthew Cheetham cho biết nếu các dịch vụ vi phạm bản quyền bị xóa bỏ, 71% người Việt Nam “sẵn sàng trả phí”.

Thiệt hại kinh tế do vi phạm bản quyền nội dung số 

“Theo khảo sát của chúng tôi, trong 12 tháng qua, 56% người Việt Nam được hỏi thừa nhận rằng họ đã truy cập vào nội dung số không có bản quyền”, ông Matthew Cheetham, Tổng Giám đốc Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền, Hiệp hội Công nghiệp Video Châu Á (AVIA/CAP), cho biết. 

Các hình thức vi phạm rất đa dạng, từ sử dụng thiết bị Android box hoặc phần cứng tương tự, truy cập trang web và ứng dụng phát trực tuyến không có bản quyền, đến việc chia sẻ nội dung vi phạm qua mạng xã hội hay tin nhắn.

Đáng chú ý, vi phạm bản quyền nội dung số đã gây ra những thiệt hại lớn cho nền kinh tế. Theo khảo sát của Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền, tại Việt Nam, 62% người được hỏi thừa nhận ngừng chi trả cho các dịch vụ hợp pháp vì có thể truy cập nội dung miễn phí từ các nguồn vi phạm bản quyền.

Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu của nền kinh tế, làm giảm doanh thu của các nhà cung cấp dịch vụ hợp pháp. Thực tế, vấn đề này không chỉ giới hạn ở Việt Nam mà là một thách thức toàn cầu, khi các dịch vụ hợp pháp ngày càng mất đi doanh thu do sự phổ biến của các nguồn không có bản quyền.

Theo khảo sát của AVIA, tỷ lệ vi phạm bản quyền nội dung số của Việt Nam là 56%, cao hơn mức trung bình 46%

Theo ông Nguyễn Ngọc Hân, CEO Công ty Thủ Đô Multimedia, ước tính tại Việt Nam, trong năm 2022, thiệt hại do vi phạm bản quyền ước tính lên đến gần 350 triệu USD. Trên toàn cầu, trong năm 2023, ba ngành công nghiệp âm nhạc, phim ảnh và truyền hình chịu thiệt hại khoảng 65 tỷ USD do vi phạm bản quyền. Phần lớn nội dung bị vi phạm được lấy từ các đài truyền hình, thông qua internet hoặc từ thiết bị của người dùng cuối.

Điều lạc quan là trong hơn 10 năm qua, người dùng đang ngày càng nhận thức được những hậu quả tiêu cực của vi phạm bản quyền. Khi được hỏi liệu người dùng có sẵn sàng trả phí cho các dịch vụ hợp pháp nếu các dịch vụ vi phạm bản quyền bị xóa bỏ, 71% người Việt Nam đã trả lời “sẵn sàng trả phí”.

Trong số đó, 31% cho biết họ sẵn sàng xem quảng cáo để có thể truy cập nội dung miễn phí một cách hợp pháp. Chỉ 18% nói rằng họ sẽ không trả phí. Ông Matthew Cheetham cho rằng đây là một dấu hiệu lạc quan, người dùng đang dần nhận thức được tầm quan trọng của việc sử dụng các dịch vụ hợp pháp.

Đại diện Liên minh Chống Vi phạm Bản quyền cho biết nhận thức của người dùng về vấn đề vi phạm bản quyền đã cải thiện đáng kể. Họ hiểu rằng vi phạm bản quyền không chỉ gây thiệt hại cho nền kinh tế mà còn mang lại rủi ro cho chính họ.

Một trong những rủi ro lớn nhất là các phần mềm độc hại, có thể ảnh hưởng đến máy tính, điện thoại hoặc các thiết bị điện tử khác của người dùng. Theo nghiên cứu, nguy cơ bị nhiễm phần mềm độc hại từ các trang web không có bản quyền cao gấp 16,66 lần so với các trang web hợp pháp, và con số này lên đến 21,66 lần đối với các trang phát trực tuyến lậu.

Để minh họa hiệu quả của việc chặn website, ông Matthew Cheetham cho biết từ năm 2020, chính phủ Indonesia đã tăng cường chặn các trang web vi phạm bản quyền với tần suất và số lượng lớn.

Kết quả là lượng truy cập vào các trang web này giảm rõ rệt, trong khi lượng truy cập vào các trang web hợp pháp tăng lên. Điều thú vị là khi chặn một số trang web vi phạm bản quyền, hành vi tiêu dùng của người dùng cũng thay đổi. Họ không chỉ giảm truy cập vào các trang bị chặn mà còn giảm truy cập vào toàn bộ các nguồn không có bản quyền, đồng thời tìm đến các dịch vụ hợp pháp nhiều hơn.

“Tại Việt Nam, có 53% người dùng cho biết họ sẽ không tiếp tục truy cập vào các trang web vi phạm bản quyền nếu những trang này đã bị chặn. Điều này cho thấy tác dụng của các biện pháp chặn website tại Việt Nam”, ông Matthew Cheetham nói. 

Ngăn chặn website vi phạm vẫn không ngăn được các hành vi phát nội dung lậu 

Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra khi có các biện pháp chống vi phạm bản quyền hiệu quả. Theo ông Nguyễn Ngọc Hân, một trong những giải pháp hiệu quả để ngăn chặn vi phạm bản quyền là chặn các trang web vi phạm.

Tuy nhiên, ngoài việc chặn các trang web này, hacker vẫn có nhiều cách khác để đánh cắp nội dung. Chẳng hạn, họ có thể mua tài khoản xem hợp pháp từ các dịch vụ chính thống, sau đó sử dụng các thiết bị phần cứng để ghi lại nội dung trực tiếp từ màn hình hoặc thông qua cổng HDMI. 

“Điều này cho thấy, song song với việc chặn website, vẫn còn những con đường khác mà hacker có thể khai thác để lấy nội dung. Một trong những phương pháp phổ biến là ghi lại nội dung từ màn hình thiết bị của người dùng. Trong trường hợp này, để truy vết nguồn gốc nội dung bị đánh cắp, chúng ta cần xác định nội dung đó đến từ tài khoản hoặc thiết bị nào”, đại diện Thủ Đô Multimedia nói.

Ngoài ra, ông Hân cũng chỉ ra những thách thức lớn trong việc bảo vệ bản quyền. Đó là hạ tầng kỹ thuật số ngày càng mở rộng, dẫn đến phạm vi vi phạm bản quyền cũng gia tăng. Vi phạm bản quyền xuyên biên giới đang trở nên phổ biến hơn thông qua việc sử dụng VPN, cho phép hacker truy cập nội dung từ các quốc gia khác một cách dễ dàng. 

Đối với giải pháp chặn website, chuyên gia nhấn mạnh nó chỉ có thể ngăn chặn các nội dung đã bị vi phạm. Tuy nhiên, nếu nội dung không được bảo vệ ngay từ đầu, hacker có thể dễ dàng lấy nội dung từ nhiều nguồn khác nhau mà không cần phải thông qua các trang web vi phạm.

“Vì vậy, để hỗ trợ cho các biện pháp chặn website, các công ty công nghệ cần cung cấp thêm một lớp bảo vệ bổ sung cho các giải pháp DRM. Hơn nữa, vi phạm bản quyền ngày nay rất phức tạp, đòi hỏi chúng ta phải dựa vào các báo cáo thông minh về xu hướng và phương thức vi phạm để đưa ra các giải pháp bảo vệ phù hợp”, ông Nguyễn Ngọc Hân nói.

Ông Aaron Herps, chịu trách nhiệm về việc bảo vệ nội dung số của Premier League, cho biết Premier League thường xuyên làm việc với các đài truyền hình và thực hiện các biện pháp nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm bản quyền. Premier League có bốn trụ cột chính trong chiến lược bảo vệ bản quyền, bao gồm công nghệ, pháp lý, điều tra và giáo dục. Dựa trên kinh nghiệm, ông Aaron Herps đã đề xuất một số khuyến nghị cho Việt Nam. 

Thứ nhất, tiếp tục duy trì tốc độ chặn nhanh và đều đặn. 

Thứ hai, không chỉ chặn các trang web vi phạm mà còn chặn cả các trang liên kết và nguồn video gốc, bao gồm cả tên miền cung cấp video. 

Thứ ba, sử dụng các công cụ để phát hiện và cập nhật danh sách các tên miền hoặc server vi phạm, giúp nhận diện và chặn nhanh hơn. 

Thứ tư, đảm bảo các quy tắc chặn nghiêm ngặt nhưng không quá khắt khe để tránh overblocking, gây ảnh hưởng đến các trang web hợp pháp. 

Cuối cùng, các hành động chặn cần được đo lường và đánh giá để xác định tác động thực tế.