Bộ Khoa học và Công nghệ dẫn dắt hành trình xây dựng 'não bộ' tri thức số quốc gia

Việc Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Khoa học và Công nghệ trực tiếp quản lý và tái cấu trúc Đề án “Hệ tri thức Việt số hóa” đánh dấu một bước ngoặt chiến lược trong quản trị dữ liệu quốc gia.

Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc giải thể Ban Chỉ đạo Đề án “Phát triển Hệ tri thức Việt số hóa” và chính thức giao Bộ Khoa học và Công nghệ tiếp nhận quản lý không đơn thuần là một sự thay đổi về mặt hành chính. Đây được xem là bước ngoặt chiến lược, khép lại giai đoạn vận hành liên ngành mang tính thí điểm để mở ra một chương mới: quản trị chuyên sâu, thống nhất và gắn kết chặt chẽ với hệ thống chính sách khoa học, công nghệ quốc gia. Trong bối cảnh mới, Bộ Khoa học và Công nghệ không chỉ đóng vai trò cơ quan chủ quản mà còn là "nhạc trưởng" dẫn dắt toàn bộ hành trình đưa hệ tri thức trở thành hạ tầng dữ liệu chiến lược, nơi hội tụ của chuẩn tri thức và năng lực trí tuệ nhân tạo (AI).

Nhìn lại hành trình gần 8 năm kể từ khi ra mắt vào ngày đầu năm 2018, Hệ tri thức Việt số hóa đã hoàn thành sứ mệnh đặt nền móng với mục tiêu xây dựng một "bách khoa toàn thư mở" của người Việt. Giai đoạn đầu đã thành công trong việc huy động sức mạnh cộng đồng để hình thành các hợp phần cơ bản như kho dữ liệu mở, ngân hàng hỏi đáp và hệ sinh thái học liệu bước đầu. Tuy nhiên, để chuyển mình từ một mô hình thử nghiệm sang một hệ thống phát triển bền vững và có sức lan tỏa toàn quốc, dự án đòi hỏi một cơ quan cầm lái có đủ thẩm quyền pháp lý và năng lực chuyên môn để thiết lập các tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe, tích hợp các nguồn dữ liệu phân tán và tạo ra một dòng chảy tri thức xuyên suốt.

Sự chuyển giao này diễn ra vào thời điểm then chốt khi cả nước đang tập trung triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị

Sự chuyển giao này diễn ra vào thời điểm then chốt khi cả nước đang tập trung triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Nghị quyết này coi dữ liệu là tài nguyên chiến lược và yêu cầu hình thành hạ tầng số thống nhất, hiện đại. Trong cấu trúc đó, Hệ tri thức Việt số hóa chính là mảnh ghép hạ tầng mềm thiết yếu. Với ưu thế là cơ quan quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ nắm giữ những trụ cột quan trọng từ tiêu chuẩn quốc gia, mạng lưới các viện nghiên cứu đến hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Khi được đặt dưới một đầu mối quản lý duy nhất, hệ tri thức sẽ có điều kiện vận hành theo mô hình khoa học và minh bạch hơn, tránh được tình trạng phân tán nguồn lực và đảm bảo tính liên thông tuyệt đối với các nền tảng dữ liệu quốc gia khác.

Vai trò dẫn dắt của Bộ Khoa học và Công nghệ trong giai đoạn mới sẽ tập trung mạnh mẽ vào việc chuẩn hóa nội dung và kết nối hạ tầng. Một trong những rào cản lớn nhất của giai đoạn trước là sự thiếu đồng nhất về định dạng và cấu trúc dữ liệu từ các nguồn đóng góp khác nhau. Bằng năng lực xây dựng tiêu chuẩn, Bộ sẽ đưa vào hệ thống các chuẩn siêu dữ liệu (metadata) và chuẩn hóa tri thức theo từng lĩnh vực khoa học chuyên sâu. Đây là điều kiện tiên quyết để AI có thể "học" và khai thác dữ liệu hiệu quả, biến kho thông tin tĩnh thành một công cụ phân tích, dự báo và mô phỏng phục vụ đắc lực cho công tác quản trị và nghiên cứu.

Đặc biệt, trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo bùng nổ, Hệ tri thức Việt số hóa còn gánh vác sứ mệnh bảo vệ chủ quyền số. Việc sở hữu một nguồn dữ liệu sạch, chuẩn hóa và đậm chất văn hóa Việt sẽ giúp đất nước phát triển các mô hình AI bản địa, giảm thiểu sự phụ thuộc vào các nền tảng ngoại nhập. Đây không chỉ là câu chuyện công nghệ mà còn là nền tảng để xây dựng một xã hội học tập suốt đời, nơi tinh thần "bình dân học vụ trên không gian mạng" được khơi dậy mạnh mẽ. Từ học sinh, nhà nghiên cứu đến các doanh nghiệp startup, tất cả đều có thể tiếp cận kho học liệu quốc gia một cách công bằng để đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất lao động.

Có thể khẳng định, việc tái cấu trúc Hệ tri thức Việt số hóa dưới sự dẫn dắt của Bộ Khoa học và Công nghệ là một bước đi mang tính tầm nhìn. Khi tri thức được tổ chức một cách khoa học và vận hành trên nền tảng số hiện đại, nó không còn là tài nguyên nằm yên trong các kho lưu trữ mà sẽ trở thành động lực trực tiếp thúc đẩy nền kinh tế số. Hệ tri thức Việt số hóa, với sự tiếp sức từ các chính sách khoa học công nghệ, hứa hẹn sẽ trở thành một tài sản chiến lược, góp phần nâng tầm trí tuệ Việt Nam và tạo dựng nền tảng vững chắc cho hành trình chuyển đổi số toàn diện của quốc gia.