Châu Âu: Các sáng kiến thu hút và phát triển nhân tài AI

Châu Âu đang tăng tốc trong cuộc đua AI toàn cầu với loạt sáng kiến đào tạo, phát triển và thu hút nhân tài AI chất lượng cao.

Các quốc gia trên thế giới đang đẩy mạnh khai thác tiềm năng của AI. Trong bối cảnh này, châu Âu cũng tăng tốc để khẳng định vị thế, với mục tiêu trở thành “lục địa AI”, đồng thời thu hẹp khoảng cách và bắt kịp hai quốc gia dẫn đầu là Mỹ và Trung Quốc.

Để đạt được mục tiêu này, nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực AI giữ vai trò quyết định, bởi mọi tiến bộ công nghệ đều phụ thuộc vào đội ngũ chuyên gia, nhà nghiên cứu và kỹ sư có trình độ.

Các sáng kiến quan trọng của châu Âu

Kế hoạch Hành động vì một lục địa AI (AI Continent Action Plan) năm 2025 của Ủy ban châu Âu, đưa ra một chương trình nghị nhằm mở rộng năng lực AI của châu Âu, kêu gọi tăng cường hạ tầng, thúc đẩy ứng dụng AI theo từng lĩnh vực chiến lược và mở rộng lực lượng nhân lực có kỹ năng về AI.

Kế hoạch nhấn mạnh đồng thời hai yêu cầu: Duy trì, thu hút và đào tạo lại nhân lực AI; nâng cao năng lực hiểu biết về AI trong toàn xã hội như một phần của chiến lược công nghiệp và hệ sinh thái đổi mới rộng lớn hơn.

 Đạo luật Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence Act) năm 2024 đã thiết lập một khuôn khổ quản lý dựa trên mức độ rủi ro, trong đó năng lực hiểu biết về AI và thiết kế lấy con người làm trung tâm được xác định là các yêu cầu cốt lõi.

Ảnh: Reuters.

Việc triển khai AI một cách hiệu quả và đáng tin cậy đòi hỏi người sử dụng và các đối tượng bị tác động phải được trang bị những hiểu biết cơ bản về cách thức hoạt động của hệ thống AI, bao gồm khả năng diễn giải đầu ra, nhận diện giới hạn và đánh giá tác động của AI. Do đó, hiểu biết về AI không còn mang tính tùy chọn, mà trở thành một yêu cầu bắt buộc theo quy định.

Chiến lược Union of Skills được giới thiệu vào tháng 3/2025, thiết lập một khuôn khổ quản trị tổng thể cho các sáng kiến tập trung vào AI. Chiến lược này đề ra các cơ chế toàn diện nhằm giải quyết những khoảng trống kỹ năng và tình trạng thiếu hụt nhân lực AI. Union of Skills hỗ trợ trực tiếp cho phát triển nhân lực AI thông qua các chương trình mục tiêu, tiêu biểu như Học viện Kỹ năng AI (AI Skills Academy). Học viện cung cấp các khóa đào tạo chuyên sâu về AI tạo sinh và đang phát triển các chương trình cấp bằng thí điểm cũng như mô hình học việc tập trung vào AI.

Chiến lược AI in Science được đưa ra vào 8/10/2025, tập trung vào nguồn lực cho khoa học AI tại châu Âu. Trong đó, một học viện trực tuyến được thiết kế để tập hợp và phối hợp các nguồn lực nhằm phát triển và ứng dụng AI trong khoa học. Chiến lược này hỗ trợ 58 triệu EUR cho các mạng lưới đào tạo và thu hút các nhân tài AI và khoa học hàng đầu đến châu Âu.

Sàn giao dịch hồ sơ tài năng EU (EU Talent Pool) được thông qua vào ngày 18/11/2025, nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt kỹ năng nghiêm trọng thông qua việc kết nối người tìm việc từ các quốc gia ngoài EU với các nhà tuyển dụng trong EU. Quy định này ưu tiên các vị trí liên quan đến chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, đồng thời được thiết kế để tháo gỡ những rào cản trong tuyển dụng quốc tế, công nhận trình độ và các kênh di cư lao động.

Các sáng kiến này thể hiện một chiến lược phối hợp của châu Âu nhằm chuẩn bị cho thị trường lao động EU trước quá trình phổ biến các công nghệ AI, bao trùm tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế cũng như các nhóm nghề nghiệp khác nhau.

Kinh nghiệm cho Việt Nam trong phát triển nhân lực AI

Trong bối cảnh châu Âu triển khai các sáng kiến quy mô lớn để thu hút và phát triển nhân tài AI, Việt Nam cần nhìn nhận rõ yêu cầu cấp bách về xây dựng chiến lược nhân lực AI toàn diện. Kinh nghiệm của EU cho thấy việc chuẩn hóa đào tạo, nâng cao hiểu biết về AI trong toàn xã hội và tạo cơ chế thu hút, giữ chân chuyên gia là yếu tố then chốt.

Việt Nam cần đẩy mạnh đào tạo và tái đào tạo kỹ năng AI gắn với nhu cầu thực tế, đồng thời hoàn thiện môi trường nghiên cứu và chính sách đãi ngộ để tránh tình trạng “chảy máu chất xám”. Bên cạnh đó, việc thúc đẩy hợp tác quốc tế, mở rộng mạng lưới đổi mới sáng tạo và khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào AI sẽ tạo nền tảng vững chắc giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách và chủ động tham gia vào chuỗi giá trị AI toàn cầu./.