Chiến lược Công nghệ của Việt Nam năm 2025: Đột phá với công nghệ lõi

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, việc làm chủ công nghệ lõi trở thành yếu tố then chốt quyết định năng lực cạnh tranh và sự phát triển bền vững của một quốc gia.

Tại một cuộc họp quan trọng vào sáng 9/9, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng đã chủ trì thảo luận với các bộ, ngành về việc lựa chọn danh mục sản phẩm công nghệ chiến lược để triển khai ngay trong năm 2025. Cuộc họp này không chỉ định hướng cho sự phát triển khoa học, công nghệ của Việt Nam trong ngắn hạn mà còn đặt nền móng cho một chiến lược dài hơi, hướng tới mục tiêu "đuổi kịp, tiến cùng và vượt lên". 

Từ danh sách dài đến những ưu tiên cốt lõi 

Theo Quyết định 1131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam đã xác định 11 nhóm công nghệ và 35 nhóm sản phẩm chiến lược. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và khả năng triển khai nhanh chóng, Bộ Khoa học và Công nghệ đã rút gọn danh sách xuống còn 6 sản phẩm tiềm năng nhất: Mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt; Hệ thống và thiết bị mạng di động 5GAI camera xử lý tại biên (edge AI camera); Nền tảng blockchain cho truy xuất nguồn gốc, tài sản số; Robot di động tự hành; Thiết bị bay không người lái.

Từ danh sách này, ba sản phẩm được ưu tiên triển khai ngay lập tức, bao gồm mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt, hệ thống và thiết bị mạng di động 5G, và AI camera xử lý tại biên. Việc lựa chọn này dựa trên các tiêu chí nghiêm ngặt, hướng đến khả năng tạo ra tác động lan tỏa nhanh, giải quyết các bài toán lớn của Việt Nam và có tiềm năng thương mại hóa sớm.

Mẫu UAV do Nhà máy Z131 - Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng sản xuất, được trưng bày tại Triển lãm Quốc phòng quốc tế 2024.  

Nguyên tắc và tiêu chí lựa chọn: Hướng tới hiệu quả thực tiễn 

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng và các bộ, ngành đều nhấn mạnh rằng việc lựa chọn sản phẩm công nghệ không chỉ là câu chuyện nghiên cứu trên lý thuyết, mà phải mang lại kết quả cụ thể, có khả năng ứng dụng cao. Các nguyên tắc và tiêu chí được đưa ra rất rõ ràng:

Tính cấp thiết và khả năng thành công nhanh: Các sản phẩm được chọn phải giải quyết được những vấn đề nóng bỏng của nền kinh tế và xã hội, có thể đạt được kết quả ban đầu trong thời gian ngắn để tạo động lực và sự tin tưởng.

Khả năng làm chủ công nghệ lõi: Đây là một trong những điểm cốt lõi được Phó Thủ tướng đặc biệt lưu ý. Các sản phẩm phải đảm bảo Việt Nam có thể làm chủ công nghệ lõi, từ thiết kế, tích hợp hệ thống đến sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào nước ngoài và có bằng sáng chế rõ ràng.

Phục vụ phát triển kinh tế, xã hội: Mục tiêu chính là giải quyết các bài toán quốc gia như tăng trưởng kinh tế hai con số, nâng cao năng suất lao động, đảm bảo an sinh xã hội, an ninh quốc phòng.

Tiềm năng thương mại hóa và cạnh tranh: Các sản phẩm phải có quy mô thị trường đủ lớn, có khả năng thay thế hàng nhập khẩu và đặc biệt là có tiềm năng xuất khẩu, mang lại giá trị kinh tế cao cho đất nước. 

Tầm nhìn của các bộ, ngành: Ứng dụng công nghệ vào thực tiễn 

Tại cuộc họp, đại diện các bộ, ngành đã có những chia sẻ thẳng thắn và đề xuất cụ thể, cho thấy sự đồng lòng trong việc đưa khoa học, công nghệ vào cuộc sống.

Thượng tướng Lê Huy Vịnh (Thứ trưởng Bộ Quốc phòng) đánh giá cao sự tiên phong của các doanh nghiệp trong nước trong việc phát triển công nghệ, đặc biệt là các thiết bị bay không người lái và mạng 5G. Ông cũng đề xuất nghiên cứu phát triển cả nền tảng 6G vì tính khả thi cao. Ông cho rằng Việt Nam nên phát triển càng nhiều sản phẩm công nghệ càng tốt để đáp ứng nhu cầu thị trường.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh sự cần thiết của việc ứng dụng AI trong sản xuất nông nghiệp và đặc biệt là nền tảng blockchain cho truy xuất nguồn gốc. Trong bối cảnh các thị trường xuất khẩu như châu Âu ngày càng yêu cầu cao về chất lượng nông sản, việc áp dụng blockchain sẽ giúp nâng cao giá trị và uy tín của nông sản Việt.

Lãnh đạo Bộ Công an cũng đồng tình với ý kiến trên, cho rằng blockchain là công cụ quan trọng để nâng cao năng suất lao động. Đồng thời, ông đề nghị đẩy mạnh sản xuất và sử dụng AI camera xử lý tại biên do các doanh nghiệp trong nước sản xuất để đảm bảo an ninh, an toàn dữ liệu và hạn chế sự phụ thuộc vào sản phẩm nước ngoài. 

Mục tiêu chiến lược: Làm chủ công nghệ, bứt phá kinh tế 

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng một lần nữa khẳng định tầm quan trọng của việc ứng dụng khoa học công nghệ để giải quyết những tồn tại của nền kinh tế. Ông lấy ví dụ về ngành nông nghiệp, một thế mạnh của Việt Nam nhưng vẫn còn nhiều hạn chế do thiên tai và giá trị sản phẩm thấp. Mục tiêu trong tương lai là "làm ít, đầu tư ít, sử dụng diện tích đất ít nhưng sản phẩm nông nghiệp bán được nhiều, có giá trị cao". Để đạt được điều này, không còn cách nào khác là phải tập trung đầu tư vào khoa học, công nghệ.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh rằng chiến lược công nghệ không phải là câu chuyện chạy theo xu hướng, mà phải có tính bền vững, giải quyết được các vấn đề cốt lõi. Sản phẩm được lựa chọn phải có tính lan tỏa, sẵn sàng tham gia của doanh nghiệp và có thể thương mại hóa. Ông giao nhiệm vụ cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành để phân tích và đề xuất đặt hàng các đơn vị nghiên cứu. Mục tiêu là tạo ra những sản phẩm hiệu quả, đáp ứng nhu cầu thị trường, giải quyết bài toán của các ngành và đóng góp tích cực vào sự phát triển của nền kinh tế.

Với tầm nhìn chiến lược và sự đồng lòng của các bộ, ngành, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để bứt phá trong lĩnh vực công nghệ. Việc ưu tiên triển khai các sản phẩm trọng điểm như AI, 5G và blockchain không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới. Đây chính là bước đi quyết định để biến Việt Nam từ một quốc gia tiếp nhận công nghệ trở thành một quốc gia làm chủ và kiến tạo công nghệ.