Đại biểu Quốc hội đề nghị nghiên cứu cơ chế về Quỹ phát triển báo chí

Chiều 23/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Luật Báo chí (sửa đổi). Đa số các đại biểu đồng tình cần thiết sửa đổi Luật, nhằm hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, thể chế hóa chủ trương của Đảng, đáp ứng thực tiễn phát triển truyền thông hiện đại, bảo đảm báo chí phát huy đúng vai trò là công cụ tư tưởng sắc bén, nền tảng thông tin vững chắc của quốc gia trong kỷ nguyên số.

Bổ sung quy định riêng về mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị) đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc, bổ sung quy định riêng về mô hình cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện, tương tự như các loại hình báo chí hiện có, đồng thời giao Chính phủ quy định chi tiết về tổ chức và hoạt động của mô hình này.

Bởi đây là mô hình mới, lần đầu tiên được áp dụng tại Việt Nam, đòi hỏi khung pháp lý rõ ràng để xác định vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ chế hoạt động, nguồn lực và trách nhiệm quản lý. Việc quy định riêng trong Luật sẽ tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng thời bảo đảm tính linh hoạt khi giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết, phù hợp với thực tiễn phát triển nhanh của truyền thông đa nền tảng.

Đại biểu Hoàng Đức Thắng (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị). Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn đại biểu Quốc hội Hải Phòng) đề cập đến quy định trong dự thảo Luật vẫn xác định bốn loại hình báo chí là báo nói, báo in, báo hình và báo điện tử. Cách gọi này theo đại biểu là kế thừa những quy định cũ, song, xét về mặt thuật ngữ và thông lệ quốc tế thì chưa thật thống nhất với cách phân loại đang được sử dụng phổ biến trong khu vực và trên thế giới.

Vì vậy, nữ đại biểu nhất trí với Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Văn hóa Xã hội, cần nghiên cứu để đổi tên các cái loại hình báo chí làm sao cho đúng với các thuật ngữ quốc tế. Ví dụ như là báo in, phát thanh, truyền hình và báo điện tử thay vì là báo nói, báo in, báo hình và báo điện tử.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, cần làm rõ hơn vị trí và tính đặc thù của Tạp chí khoa học, vì Tạp chí khoa học không hẳn là một loại hình báo chí, mà đây là một loại hình xuất bản có chức năng hàn lâm và phục vụ nghiên cứu, phản biện khoa học mang tính học thuật cao, chứ không đơn thuần là sản phẩm báo chí.

Cho biết ở nhiều quốc gia như là Đức, Hoa Kỳ thì Tạp chí khoa học được điều chỉnh bởi Luật Xuất bản thay vì Luật Báo chí, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị cân nhắc, nếu vẫn tiếp tục muốn giữ loại hình Tạp chí khoa học trong phạm vi điều chỉnh của Luật Báo chí thì phải có những quy định khác, hoặc là tách luôn sang Luật xuất bản.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn đại biểu Quốc hội Hải Phòng). Ảnh: Lâm Hiển

Về phát triển kinh tế báo chí và cơ chế tài chính cho cơ quan báo chí, Điều 21 dự thảo Luật quy định khá rõ về nguồn thu của cơ quan báo chí bao gồm nguồn ngân sách được cấp, thu từ quảng cáo, bán bản quyền, cung cấp dịch vụ tài trợ, hợp tác kinh doanh.

Đại biểu đoàn Hải Phòng cho rằng, đây là bước tiến rất là quan trọng, thể hiện nhận thức mới về phát triển báo chí như là một lĩnh vực vừa mang tính văn hóa, xã hội nhưng vừa có tính kinh tế, sáng tạo.

Tuy nhiên qua rà soát, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cho biết, khái niệm kinh tế báo chí vẫn còn chung chung, chưa rõ ràng, cần phải rà soát để bổ sung định nghĩa chính thức, làm rõ phạm vi và giới hạn trong hoạt động đầu tư, liên kết quảng cáo, tránh xu hướng thương mại hóa nội dung hoặc báo hóa tạp chí.

Đồng thời, nghiên cứu cơ chế Quỹ phát triển báo chí nhằm hỗ trợ các cơ quan báo chí thực hiện nhiệm vụ chính trị xã hội, phục vụ vùng sâu, vùng xa. Theo bà Nga, nhiều quốc gia khác cũng thành lập quỹ này. Ví dụ như ở Pháp thì Nhà nước có hỗ trợ báo chí thông qua quỹ báo chí, vì vậy, chúng ta cũng nên xem xét có cơ chế để phát triển quỹ báo chí để hỗ trợ các cơ quan thực hiện nhiệm vụ chính trị xã hội hoặc phục vụ bà con vùng sâu, vùng xa.

Hướng dẫn cụ thể về hoạt động báo chí trên không gian mạng

Ủng hộ định hướng phát triển hạ tầng dữ liệu báo dữ liệu báo chí số quốc gia và đào tạo nguồn nhân lực chuyển đổi số, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị Chính phủ sớm xây dựng chiến lược dữ liệu báo chí quốc gia gắn với nền tảng dữ liệu thông tin quốc gia để tăng năng lực dự báo, phân tích và phản ánh chính xác đời sống xã hội của báo chí.

Đại biểu, Thượng toạ Thích Đức Thiện (Đoàn đại biểu Quốc hội Điện Biên) phát biểu tại tổ. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu, Thượng toạ Thích Đức Thiện (Đoàn đại biểu Quốc hội Điện Biên) cho rằng, cần làm rõ hoạt động báo chí trên không gian mạng. Thời gian qua trên không gian mạng xuất hiện nhiều thông tin không kiểm chứng, tin giả, tin xấu, tin độc… nên cần quy định cụ thể rõ ràng trách nhiệm của báo chí, của các nền tảng số, đặc biệt là nền tảng số xuyên biên giới.

Về kinh tế báo chí, Thượng toạ Thích Đức Thiện cho rằng, xu thế hiện nay nhu cầu quảng cáo của doanh nghiệp giảm đi, ảnh hưởng đến nguồn thu của báo chí. Báo chí nước ta là báo chí cách mạng, nên Nhà nước cần xem xét đầu tư cho báo chí, cho các cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện…

Cùng quan tâm đến nội dung về kinh tế báo chí, đại biểu Nguyễn Thị Tuyết Nga (Đoàn đại biểu Quốc hội Quảng Trị) cho rằng, dự thảo Luật đã có bước tiến trong quy định về đầu tư, tài chính, quảng cáo, song vẫn còn chung chung, thiếu cụ thể. Đặc biệt, cần quy định rõ cơ chế đầu tư công, tự chủ tài chính, tránh nguy cơ thương mại hóa báo chí.

Đại biểu cũng đề nghị bổ sung quy định về liên kết với các nền tảng xuyên biên giới, làm rõ phạm vi hợp tác, bảo đảm bản quyền và tính độc lập của báo chí. Bên cạnh đó, cần có hướng dẫn cụ thể về hoạt động báo chí trên không gian mạng, từ điều kiện hoạt động, cách thức tổ chức đến trách nhiệm của các nền tảng trong việc phối hợp xử lý thông tin xấu, độc. Từ đó, tạo điều kiện để báo chí phát triển trong môi trường số, và bảo đảm an toàn thông tin, giữ vững vai trò định hướng dư luận, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế.