Đề xuất giám sát, kiểm soát, bảo vệ môi trường Hà Nội bằng vệ tinh Radar

Vệ tinh LOTUSat-1, vệ tinh Radar đầu tiên của Việt Nam được Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ đề xuất sử dụng để hỗ trợ bảo vệ môi trường tại Thủ đô Hà Nội qua việc giám sát đô thị hóa, kiểm soát chất thải và quản lý nước mặt.

Sử dụng vệ tinh để cung cấp dữ liệu giám sát tài nguyên

Vệ tinh LOTUSat-1 là vệ tinh quan sát trái đất đầu tiên của Việt Nam được trang bị cảm biến Radar, sử dụng sóng vô tuyến băng tần X. Vệ tinh có khối lượng khoảng 570kg, có khả năng chụp ảnh trái đất với độ phân giải cao trong mọi điều kiện thời tiết cả ngày lẫn đêm. Đây là một ưu điểm đặc biệt quan trọng đối với Việt Nam, khi tỷ lệ thời gian có mây trong năm khá cao, khoảng 80%.

Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ đề xuất sử dụng vệ tinh Radar để hỗ trợ bảo vệ môi trường tại Thủ đô - Ảnh minh họa

Dữ liệu ảnh thu nhận từ LOTUSat-1 được kỳ vọng sẽ đáp ứng nhu cầu cấp bách về nguồn ảnh chất lượng, cung cấp thông tin chính xác và kịp thời nhằm giảm thiểu tác động của thảm họa thiên nhiên và biến đổi khí hậu, quản lý nguồn tài nguyên thiên nhiên và giám sát môi trường, từ đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Tại hội thảo khoa học "Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội" vừa diễn ra mới đây, do UBND thành phố Hà Nội phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức, PGS.TS Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã đề xuất, sử dụng vệ tinh LOTUSat-1 để cung cấp dữ liệu giám sát tài nguyên, phục vụ các hoạt động bảo vệ môi trường cho các tỉnh, thành phố, trong đó có Thủ đô Hà Nội.

Trước đó, để triển khai LOTUSat-1, Việt Nam kí kết gói thầu "Vệ tinh LOTUSat-1, thiết bị và đào tạo nhân lực" với Tập đoàn Sumitomo (Nhật Bản). Đến nay, vệ tinh LOTUSat-1 đã hoàn thành chế tạo từ tháng 2/2024, hoàn thành tích hợp và thử nghiệm hệ thống mặt đất tại Khu công nghệ cao Hoà Lạc, Việt Nam từ tháng 11/2024. Dự kiến LOTUSat-1 sẽ được phóng lên quỹ đạo trong năm 2025.

TS Vũ Anh Tuân, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam cho biết, sau khi hoạt động trên quỹ đạo, dữ liệu từ vệ tinh LOTUSat-1 sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ bảo vệ môi trường Hà Nội thông qua việc giám sát đô thị hóa, kiểm soát chất thải và quản lý nước mặt.

Về giám sát đô thị hóa, dữ liệu LOTUSat-1 có khả năng theo dõi sự phát triển không gian đô thị, giúp các nhà quản lý đánh giá tác động của quá trình này đến môi trường, từ đó đưa ra các quy hoạch phát triển bền vững.

Trong lĩnh vực kiểm soát chất thải, vệ tinh cung cấp thông tin về vị trí và tình trạng của các bãi chôn lấp, giúp phát hiện sớm các vấn đề ô nhiễm và tối ưu hóa quản lý chất thải.

Đối với quản lý nước mặt, dữ liệu LOTUSat-1 có thể theo dõi sự biến động của các nguồn nước như sông, hồ, giúp phát hiện các dấu hiệu ô nhiễm và hỗ trợ quản lý tài nguyên nước hiệu quả. Những dữ liệu này cung cấp cái nhìn toàn diện và chi tiết, giúp Hà Nội chủ động ứng phó với các thách thức môi trường.

Bên cạnh đó, dữ liệu vệ tinh LOTUSat-1 còn giúp cung cấp thông tin liên quan đến vấn đề biến đổi khí hậu và các vấn đề môi trường ở khu vực rộng lớn hơn, đem đến khả năng cung cấp cho Hà Nội cái nhìn rộng lớn trong thời gian dài.

Cần dựa vào khoa học công nghệ, chuyển đổi số để bảo vệ môi trường

Để giải quyết những khó khăn, thách thức trong công tác bảo vệ môi trường tại Thủ đô Hà Nội, một trong những giải pháp quan trọng được các chuyên gia đưa ra nhằm giải quyết các vấn đề cấp bách để bảo vệ môi trường là áp dụng những công nghệ hiện đại để kiểm soát bảo vệ môi trường, dự báo chất lượng môi trường.

Nhiều chuyên gia cho rằng, cần dựa vào khoa học công nghệ, chuyển đổi số, nguồn nhân lực, trí tuệ của Hà Nội và các bên hợp tác để chuyển đổi nhanh và mạnh mô hình tăng trưởng sang phát triển xanh, tuần hoàn, cacbon thấp, chống chịu cao, bền vững; trong đó, chú trọng sử dụng các phương tiện giao thông xanh, khu công nghiệp xanh, sản xuất xanh, tuần hoàn; Phát triển hạ tầng đô thị xanh và bền vững cho Thủ đô Hà Nội, làm sống lại các dòng sông, các ao, hồ; phát triển xã hội tuần hoàn…

Hoàn thiện, phát triển hệ thống quan trắc tự động theo thời gian thực, dự báo chất lượng môi trường bằng công nghệ hiện đại như: Công nghệ viễn thám, internet vạn vật, công nghệ số, công nghệ AI, big data…

Bên cạnh đó, triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại trong xử lý ô nhiễm, chất thải tại nguồn, nhất là đối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, làng nghề, trang trại chăn nuôi, hoạt động xây dựng; kiên quyết thực hiện phân loại chất thải rắn sinh hoạt tại nguồn để tăng cường tái chế, tái sử dụng và giảm thiểu khối lượng rác phát sinh…

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh nhận định, với đặc điểm là đô thị đặc biệt, có tốc độ đô thị hóa nhanh, tăng dân số cơ học lớn, nằm trong vùng kinh tế phát triển, Hà Nội luôn đối mặt với nhiều vấn đề môi trường như ô nhiễm không khí, quá tải trong xử lý chất thải rắn, nước thải.

Các chuyên gia môi trường nhận định, Hà Nội đang bị ô nhiễm môi trường nghiêm trọng với các dòng sông chết, các bãi chôn lấp rác thải quá tải, suy thoái đất, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm không khí rất nghiêm trọng vào mùa đông, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khoẻ người dân, đòi hỏi các giải pháp xử lý cấp bách và quyết liệt.