Giải mã nguồn sống của mạng xã hội

Mạng xã hội cũng như các diễn đàn (forum) được biết đến như là dịch vụ kết nối các thành viên có cùng sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau . Vì sao mạng xã hội và các forum lại “mọc” lên nhiều như vậy trong khi trên mạng đã tồn tại những tên tuổi cực kỳ phổ biến cùng chức năng? Vì sao lại có những diễn đàn rất đàng hoàng lại bị “biến tướng” một cách trầm trọng?

            Người người lập forum, nhà nhà lập mạng xã hội

            Nếu như trước kia, để lập một forum người quản trị phải có những kiến thức cơ bản về lập trình mới có thể tổ chức và xây dựng được một forum “tàm tạm”. Cùng với sự phổ cập của internet và kỹ năng tin học của các công dân mạng, hiện nay, chỉ cần khoảng nửa ngày là bất kỳ ai cũng có thể lập ra một forum. Nhiều người thậm chí cũng không cần biết nhiều về tin học cũng có thể lập forum vì có thể lên mạng tìm code, thuê host, thuê tên miền và làm theo các cẩm nang hướng dẫn trên mạng là có ngay forum mình cần.

            Mặc dù hiện giờ, các mạng xã hội đã rất nhiều và có những tên tuổi hoành tráng cả trong và ngoài nước như MySpace và Facebook tại Bắc Mỹ và Tây Âu; Friendster tại Châu Á và tại Việt Nam xuất hiện rất nhiều mạng xã hội như ZingMe, YuMe và mới đây là Go.vn.,… nhưng không có bất kỳ điều gì có thể cản các mạng xã hội khác tiếp tục thành lập. Thời điểm Facebook ra đời, với những đặc điểm mới lạ, ít người nghĩ rằng nó có thể thành công như ngày hôm nay. Orkut – một mạng xã hội của  Google, mặc dù được ca ngợi là hoàn hảo nhưng hiện giờ chẳng được mấy người biết đến. Nếu như một forum có thể được thành lập vì lý do cá nhân thì một mạng xã hội luôn được tạo ra với mục tiêu kinh doanh. Mặc dù con đường đến thành công với những “đặc sản” thời internet này không hề dễ nhưng món lợi “béo bở” vẫn thúc đẩy nhà nhà bước vào cuộc đua không mệt mỏi này.

Chi phí thấp, lợi nhuận cao

            Chi phí cho một forum “bèo bèo” hoặc một mạng xã hội “được được” không đến 1 triệu/tháng, bao gồm cả tiền thuê host (tốc độ tương đối cao), thuê tên miền và đặt code (nếu tác giả tự viết hoặc lên mạng lấy thì có thể bớt được khá nhiều chi phí). Như vậy, bất kỳ người nào cũng có thể thực hiện được một forum hoặc một mạng xã hội để thỏa ý thích của mình. Facebook trong giai đoạn đầu thành lập để phục vụ cho riêng sinh viên của Trường ĐH Harvard cũng chỉ mất vài ngàn dollar.

            Như vậy, việc duy trì hoạt động cho forum, mạng xã hội là điều hoàn toàn đơn giản nhưng nếu đưa chúng vào kinh doanh thì phải mang lại nguồn thu nhất định cho chủ sở hữu. Và đó cũng là điều dễ hiểu khi những website này thoắt ẩn thoắt hiện. Cho đến nay, khoảng hơn 10 triệu forum, mạng xã hội đã bị xóa sổ và cũng có tương đương một lượng như thế được thành lập. Các forum càng có nhiều thành viên thì càng dễ kiếm được tài trợ và hiện nay, trên thế giới cũng như tại Việt Nam, khá nhiều công ty đã bắt đầu xem những forum và mạng xã hội như một kênh thông tin thứ hai để quảng bá sản phẩm của mình đến với người tiêu dùng. Nói về nguồn lợi mà một mạng xã hội, forum thu được thường ảnh hưởng khá nhiều đến việc hoạt động của chúng và thậm chí, nhiều quản trị đã… bán mình vì lợi nhuận.

Nguồn thu đầu tiên cho web đến từ các thành viên, phần lớn các website kiểu này trong giai đoạn đầu “lập nghiệp” thường chọn giải pháp này. Thường ban quản trị sẽ chọn cách treo băng-rôn lên trang chủ kêu gọi thành viên góp tiền vào tài khoản của quản trị để có kinh phí duy trì hoạt động. Tuy nhiên, khá nhiều admin đã lợi dụng việc này để trục lợi bằng cách không ghi rõ cần bao nhiêu tiền để duy trì web và mỗi người cần đóng góp bao nhiêu. Ngoài ra, theo thống kê không chính thức thì một người thường tham gia ít nhất 4-5 mạng xã hội, forum cùng lúc nên cũng khó để ban quản trị kiếm được tiền từ nguồn này.

Một nguồn thu thứ hai thường được nhiều người chọn lựa, đó là quảng cáo đến từ Google và những các doanh nghiệp trong nước. Khi một website đạt được lượng người viếng thăm cao, quản trị có thể có được tài khoản quảng cáo của Google. Theo đó, sau khi chèn code của Google Adsense vào trong website của mình, các quản trị kêu gọi thành viên click lên quảng cáo càng nhiều càng tốt vì mỗi click sẽ được trả một khoản tiền nhất định. Như thế, trong một số những cải tiến mới nhất của Google Adsense, nếu một người từ cùng một IP click quảng cáo quá nhiều thì tài khoản quảng cáo ấy sẽ bị vô hiệu hóa. Trên các diễn đàn công nghệ, nhiều admin đã kêu trời khi mất trắng số tiền lợi nhuận quảng cáo lớn từ Google do hiện tượng này.

            Hồn Trương Ba, da hàng thịt

            Ngoài Google, một nguồn thu quan trọng khác cho nhiều diễn đàn, mạng xã hội có tiếng thường đến từ các doanh nghiệp. Các diễn đàn theo chủ đề thường được những doanh nghiệp trong ngành quan tâm và dễ thu được lợi nhuận hơn. Khá nhiều diễn đàn về ô tô – xe máy, về nhiếp ảnh – đồ họa, thời trang – làm đẹp,… được các công ty cùng ngành nghề hỗ trợ, thậm chí, có những web đã được doanh nghiệp tài trợ tồn tại đến 10 năm và trả lương hàng tháng cho ban quản trị chỉ để làm nhiệm vụ thu hút thật nhiều thành viên để quảng cáo cho sản phẩm của doanh nghiệp ấy.

            Đó là khung cảnh sáng của forum, mạng xã hội, trong khi bức tranh tối lại khiến nhiều người phải lên tiếng cảnh báo. Nhiều người hiện giờ vẫn còn nhắc đến forum m*cxi, ban đầu được thành lập để chia sẻ thông tin về giáo dục giới tính, tuy nhiên, trước đơn đặt hàng quảng cáo của nhiều websex đến từ nước ngoài, m*cxi nhanh chóng “chuyển tông” qua thành một website đen và đưa toàn bộ ban quản trị vào vòng lao lý. Hiện nay, có một thực tế đáng báo động về hiện tượng rất nhiều forum và mạng xã hội vì mối lợi hấp dẫn mà “bán mình” cho sex. Một trang mạng khá nổi tiếng của Hoa Kỳ với tốc độ tăng trưởng nhanh hơn Google cũng không là ngoại lệ. Trang Craigs… hiện nay đang bị lên án nặng nề vì cho phép quảng cáo khiêu dâm tràn lan nhưng nó lại chính là động lực giúp Craigs phát triển. Trường hợp của Craigs… và m*cxi không phải là ngoại lệ, hàng triệu website tương tự ở Việt Nam và thế giới cũng đang phân vân giữa hai con đường lợi nhuận và mục tiêu phát triển của chính mình.

            Vững tin

            Theo các thành viên của quantrimang, nếu không kiên định, nhiều mạng xã hội và forum sẽ không còn là chính mình. Thực tế đã chứng minh cho điều ấy. Trên các diễn đàn công nghệ, khá nhiều admin đồng tình rằng, “tính mới” trong diễn đàn, mạng xã hội sẽ giúp nó thành công thay cho mục tiêu “bán mình cho quảng cáo”. Facebook và Blogger là một điển hình của việc này. Vào thời kỳ mới thành lập, hai trang mạng xã hội blogger và facebook đều là những tên tuổi được kỳ vọng. Tuy thế, nó cũng mang theo con mắt nhòm ngó của các “đại gia công nghệ”. Năm 2006, Yahoo đề nghị mua lại Facebook với giá 1 tỷ USD, nhưng ông chủ của mạng xã hội này là Mark Zuckerberg đã từ chối. Sang năm 2009, Facebook có giá trị 4 tỷ USD. Và hiện nay, Facebook là mạng xã hội lớn nhất thế giới, có giá trị từ khoảng 7.9 đến 11 tỷ USD. Trong khi đó trang blogger sau khi đồng ý bán cho Google đã nhanh chóng tắt lịm và gần như không còn ai biết đến dịch vụ này nữa.

            Thay vì tập trung vào mục tiêu quảng cáo, admin chỉ cần phát triển forum và mạng xã hội lên các tính năng cao cấp hơn, đó là hướng chiến lược về lâu dài để khẳng định vị trí và sự tồn tại cho đứa con tinh thần của mình.

                                                                    Ngọc Quyên