Hà Nội đột phá với cơ chế đặc thù phát triển khoa học và đổi mới sáng tạo

Hà Nội đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng với việc xây dựng Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù nhằm phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH&ĐMST).

Đây được kỳ vọng là đòn bẩy tháo gỡ những rào cản cố hữu, kiến tạo hành lang pháp lý và tài chính thuận lợi, đưa KH&CN trở thành động lực tăng trưởng mới của Thủ đô.

Trong bối cảnh thực tiễn cho thấy nhiều chính sách hỗ trợ KH&CN được ban hành trước đây vẫn còn gặp không ít khó khăn trong triển khai – từ việc các nhiệm vụ nghiên cứu chưa gắn với thực tiễn, chuyển giao kết quả chậm, đến những bất cập trong thủ tục tài chính, đầu tư công, và việc thiếu chính sách hỗ trợ cụ thể cho doanh nghiệp chủ trì nhiệm vụ không sử dụng ngân sách nhà nước – việc ban hành một nghị quyết riêng của HĐND thành phố là vô cùng cấp thiết.

Bà Nguyễn Thị Mai, Trưởng phòng Khoa học và Sở hữu trí tuệ (Sở Khoa học Công nghệ Hà Nội), cho biết nghị quyết này được xây dựng trên cơ sở các văn bản pháp lý quan trọng như Luật Thủ đô năm 2024, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, cùng với việc tiếp thu đầy đủ tinh thần từ Nghị quyết số 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết 193/2025/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết 71/NQ-CP của Chính phủ.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn nhấn mạnh, nghị quyết sẽ cụ thể hóa chiến lược phát triển Thủ đô theo hướng khoa học, sáng tạo, bền vững. Trọng tâm là kiến tạo môi trường pháp lý, tài chính và tổ chức để khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, thúc đẩy liên kết chặt chẽ giữa Nhà nước – nhà khoa học – doanh nghiệp – nhà đầu tư, và xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hiện đại.

Dự thảo nghị quyết đề xuất 5 nhóm chính sách đặc thù, với nhiều nội dung lần đầu tiên được thể chế hóa ở cấp thành phố, hứa hẹn mang lại những thay đổi căn bản:

Trao quyền và hỗ trợ doanh nghiệp: Lần đầu tiên, nghị quyết cho phép đặt hàng, tuyển chọn, giao trực tiếp các nhiệm vụ trọng điểm cho doanh nghiệp, tổ chức tư nhân và cho phép họ được hưởng chính sách hỗ trợ tương tự như các dự án sử dụng ngân sách nhà nước. Điều này khuyến khích xã hội hóa nguồn lực, giải quyết bài toán thiếu động lực cho doanh nghiệp tham gia nghiên cứu, phát triển.

Cơ chế chuyển giao tài sản linh hoạt: Cơ chế chuyển giao tài sản và kết quả nghiên cứu không bồi hoàn thông qua Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội cũng được đề xuất, giúp đẩy nhanh quá trình ứng dụng và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Ưu đãi tài chính hấp dẫn: Nghị quyết đề xuất hỗ trợ tối đa 100% chi phí mua sắm thiết bị nghiên cứu và 50% cho các dự án sản xuất thử nghiệm. Đặc biệt, các doanh nghiệp sẽ được áp dụng ưu đãi tương tự như doanh nghiệp công nghệ cao, tạo môi trường thuận lợi cho phát triển công nghệ tiên tiến.

Thu hút nhân tài: Chính sách thu hút chuyên gia trong và ngoài nước, người Việt Nam ở nước ngoài có uy tín được mở rộng, tạo điều kiện để Thủ đô tập hợp được đội ngũ nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển KH&CN.

Cơ chế tài chính minh bạch và linh hoạt: Áp dụng cơ chế khoán chi theo sản phẩm cuối cùng thay vì lập dự toán chi tiết như hiện nay sẽ giúp các đơn vị chủ động hơn trong việc triển khai nhiệm vụ.

Đáng chú ý, lần đầu tiên Hà Nội bổ sung quy định lập dự toán cho các hoạt động như tổ chức hội thảo, thành lập hội đồng tư vấn, tổ công tác chuyên đề, thu hút chuyên gia.  

Bên cạnh ngân sách nhà nước, Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ Hà Nội sẽ đóng vai trò tài trợ quan trọng, với cơ chế linh hoạt, không bị ràng buộc bởi quy định bảo toàn vốn. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để quỹ chủ động hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo một cách hiệu quả nhất.

Nghị quyết này được kỳ vọng sẽ tháo gỡ những "điểm nghẽn" đã kéo dài trong nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa kết quả khoa học, công nghệ. Bằng việc trao quyền tự chủ, hỗ trợ tài chính – nhân lực – pháp lý, TP Hà Nội hướng tới mục tiêu trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu, hiện thực hóa khát vọng về một Thủ đô thông minh, hiện đại và phát triển bền vững.