Hiện thực hóa khát vọng làm chủ công nghệ chiến lược, tạo đột phá tăng trưởng kinh tế
Khát vọng làm chủ công nghệ, đặc biệt là công nghệ chiến lược luôn là mong ước của mọi quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực triển khai Danh mục công nghệ và sản phẩm công nghệ chiến lược vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành.
Vào ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, khẳng định cam kết chính trị ở mức cao nhất về quyết tâm làm chủ các công nghệ chiến lược, nhằm tạo đột phá tăng trưởng kinh tế và giải các bài toán lớn quốc gia.
Ngày 27/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trong đó, lần đầu tiên xác lập khái niệm pháp lý về công nghệ chiến lược. Luật tạo nền tảng cho các chính sách đột phá phát triển công nghệ chiến lược: trao quyền Tổng công trình sư; cho phép mua sản phẩm mẫu, giải mã công nghệ, thuê chuyên gia theo thỏa thuận, ưu tiên mua sắm công và bảo đảm ngân sách đủ lớn, lâu dài.
Ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ.
Chia sẻ về vấn đề trên, ông Hoàng Anh Tú, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực triển khai Danh mục công nghệ và sản phẩm công nghệ chiến lược vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành.
Một trong những điểm đặc biệt là sự thay đổi trong cách tiếp cận. Từ việc các nhà khoa học đề xuất nhiệm vụ, nay Bộ Khoa học và Công nghệ trực tiếp “đặt hàng” đề tài nghiên cứu từ các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Tính đến nay, đã có 38 đơn vị được Bộ chủ động làm việc để đặt hàng phát triển công nghệ chiến lược.
Trong thời gian tới, Bộ cũng xác định từ 01 đến 03 sản phẩm chiến lược có tính cấp thiết, khả năng thành công nhanh, tạo tác động lan tỏa và có sự sẵn sàng tham gia của doanh nghiệp để triển khai tiên phong, hướng đến mục tiêu cuối cùng là thương mại hóa, đưa kết quả nghiên cứu ra thị trường.
Đồng thời, Bộ đang trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2035, bao gồm Chương trình KH&CN quốc gia phát triển công nghệ chiến lược, gồm 11 chương trình thành phần - tương ứng với 11 nhóm công nghệ chiến lược như: Trí tuệ nhân tạo, công nghệ lượng tử, vật liệu mới, công nghệ sinh học... Mỗi chương trình thành phần sẽ giao cho 01 bộ, ngành chủ trì;
Trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển hệ thống trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm trọng điểm dùng chung, tập trung cho công nghệ chiến lược, đặt tại viện, trường, khu công nghệ cao, theo mô hình mở, hợp tác công – tư, cho phép các bên đều có thể tiếp cận, sử dụng.
Mặt khác, Bộ đang xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành các văn bản hướng dẫn Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo để hoàn thiện hành lang pháp lý cho phát triển công nghệ chiến lược; Triển khai đồng bộ các giải pháp phát triển công nghệ chiến lược, cụ thể: Thành lập các trung tâm giải mã công nghệ và kỹ thuật đảo ngược. Cho phép sử dụng ngân sách để mua, giải mã và nội địa hóa công nghệ;
Từng bước hình thành các cụm công nghệ chiến lược tại địa phương, mỗi cụm tập trung vào một số công nghệ chủ lực theo lợi thế vùng, với cơ chế đặc thù về đầu tư công, đất đai, tài chính và nhân lực; Xây dựng Chương trình truyền thông quốc gia về phát triển công nghệ chiến lược nhằm nâng cao nhận thức xã hội, đưa sản phẩm công nghệ chiến lược “Make in Vietnam” ra quốc tế.
Song song với phát triển công nghệ chiến lược, công tác thu hút và trọng dụng nhân tài được xác định là yếu tố then chốt, mang tính quyết định thành công của các chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Theo Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ Mai Ánh Hồng, hiện Bộ Khoa học và Công nghệ đang xây dựng và dự kiến trình Chính phủ trong tháng 9/2025 Đề án Phát triển, trọng dụng nhân tài, nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Đề án sẽ cụ thể hóa các chính sách mới trong Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, cùng với Luật Công nghiệp công nghệ số.
Thực hiện chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Khoa học và Công nghệ đang phối hợp cùng Bộ Nội vụ và các bộ, ngành liên quan triển khai khẩn trương cơ chế đãi ngộ đặc biệt để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước làm việc ngay trong tháng 8/2025. Đây là bước đi thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng và Nhà nước trong xây dựng đội ngũ tinh hoa cho quốc gia.
