Hoàn thiện khung pháp lý về khoa học và công nghệ khi thực hiện chính quyền 2 cấp

Khi mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức vận hành từ ngày 1/7, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động hoàn thiện khung pháp lý và triển khai các giải pháp hỗ trợ để bảo đảm việc phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực khoa học và công nghệ được thông suốt, hiệu quả. Nhiều công cụ hỗ trợ trực tuyến, như trợ lý ảo và đường dây nóng, cũng đã được thiết lập để đồng hành cùng các địa phương trong quá trình triển khai.

Gỡ "nút thắt" trong phân cấp, phân quyền

Ngay khi có chủ trương thực hiện chính quyền hai cấp tại địa phương, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tiến hành phân định rõ nhiệm vụ giữa các cấp chính quyền, bảo đảm tính liền mạch và không làm gián đoạn các hoạt động chuyên môn. Kết quả, có 117 trong tổng số 223 nhiệm vụ thuộc lĩnh vực Khoa học và Công nghệ đã được chuyển giao cho cấp địa phương, chiếm khoảng 52,5%.

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 393/TTg-PL ngày 5/4/2025 về việc rà soát và xử lý các văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) liên quan đến việc sắp xếp, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp; Kế hoạch số 447/KH-CP ngày 17/5/2025 của Chính phủ về xây dựng các nghị định phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền gắn với việc thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp; Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ trì xây dựng và trình Chính phủ ký ban hành 2 nghị định: Nghị định 132/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ quy định về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ;Nghị định 133/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Tháo gỡ vướng mắc trong phân cấp, phân quyền khoa học và công nghệ khi thực hiện chính quyền hai cấp (Ảnh minh họa).

Đồng thời, Bộ cũng ban hành theo thẩm quyền 2 thông tư: Thông tư 07/2025/TT-BKHCN ngày 23/6/2025 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về phân cấp, phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ; Thông tư 08/2025/TT-BKHCN ngày 23/6/2025 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về việc phân cấp trong thực hiện thủ tục chứng nhận doanh nghiệp thành lập mới từ dự án đầu tư sản xuất sản phẩm công nghệ cao và chứng nhận cơ sở ươm tạo công nghệ cao, ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao.

Việc phân định rõ nhiệm vụ giữa các cấp góp phần tránh xung đột, chồng chéo trong quản lý, đồng thời giúp các địa phương chủ động hơn trong triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ trên địa bàn. Đây cũng là bước đi cần thiết trong bối cảnh nhiều địa phương đang trong quá trình sắp xếp lại đơn vị hành chính, điều chỉnh bộ máy tổ chức.

Theo Vụ Pháp chế, sự ra đời của Nghị định 132 về phân định thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ sẽ giải quyết các vấn đề thực tiễn liên quan đến sắp xếp đơn vị hành chính, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện, tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Cụ thể, Nghị định phân rõ các nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của cấp huyện đang thực hiện sẽ được chuyển giao xuống cho cấp xã hoặc lên cấp tỉnh. Điều này giúp bảo đảm sau sắp xếp, đơn vị hành chính hai cấp hoạt động thông suốt, không gián đoạn, không có khoảng trống pháp lý.

Nghị định góp phần thể chế hóa quan điểm của Đảng, quy định của Hiến pháp, chính sách, pháp luật của nhà nước về khoa học và công nghệ, trên cơ sở nguyên tắc "Địa phương quyết định, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm" để thực hiện phân cấp, phân quyền.

Chủ động hỗ trợ địa phương tháo gỡ khó khăn

Không chỉ dừng lại ở việc hoàn thiện cơ chế, chính sách, Bộ Khoa học và Công nghệ còn đặc biệt chú trọng đến việc hỗ trợ các địa phương triển khai hiệu quả các nhiệm vụ được phân cấp. Cụ thể, từ ngày 23/6, Bộ đã tổ chức nhiều hội nghị tập huấn, phổ biến các nội dung của nghị định và thông tư mới cho đội ngũ cán bộ chuyên trách tại các Sở Khoa học và Công nghệ.

Ngoài ra, để tăng cường khả năng hỗ trợ nhanh chóng và hiệu quả, Bộ Khoa học và Công nghệ đã thiết lập hệ thống trợ lý ảo trên nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI), phối hợp cùng các doanh nghiệp công nghệ lớn như VNPT và Viettel xây dựng hệ thống tư vấn nghiệp vụ trực tuyến. Hệ thống này giúp các Sở Khoa học và Công nghệ tra cứu thông tin, giải đáp thắc mắc ngay khi cần.

Trước đó, tại họp báo thường kỳ tháng 6 của Bộ Khoa học và Công nghệ, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết, trong tháng 7, khi mô hình địa phương hai cấp đi vào hoạt động, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ thường xuyên tổ chức họp trực tuyến với các Sở Khoa học và Công nghệ địa phương nhằm rà soát các vướng mắc để cùng tháo gỡ.

“Chúng tôi sẽ sử dụng riêng 2 số điện thoại di động làm đường dây nóng, sẵn sàng giải đáp thắc mắc của các địa phương liên quan đến lĩnh vực khoa học và công nghệ cũng như chuyển đổi số trên mọi nền tảng như Viber, Zalo…”, ông Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh.