Khoa học công nghệ Việt Nam hướng đến nguồn tài trợ 100 tỷ Euro từ Horizon Europe

Các dự án khoa học và công nghệ (KH&CN) của Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tiếp cận nguồn đầu tư gần 100 tỷ euro từ chương trình Horizon Europe của Liên minh châu Âu (EU), đặc biệt tập trung vào các lĩnh vực chiến lược như Trí tuệ Nhân tạo (AI) và Công nghệ Lượng tử.

Thông tin đáng chú ý này được chia sẻ tại Ngày Nghiên cứu và Đổi mới Sáng tạo EU - Việt Nam 2025 diễn ra chiều 28/10, trong khuôn khổ Tuần lễ Số 2025.

Ông Neville Reeve, đại diện Ủy ban châu Âu, đã giới thiệu về Horizon Europe – chương trình tài trợ trọng điểm của EU cho nghiên cứu và đổi mới giai đoạn 2021-2027, với ngân sách khổng lồ 95,5 tỷ euro. Chương trình này tập trung giải quyết các thách thức toàn cầu như biến đổi khí hậu, đồng thời thúc đẩy năng lực cạnh tranh và tăng trưởng của EU.

Đánh giá cao tiềm năng của Việt Nam, ông Reeve cho biết, trong giai đoạn 2014-2020, Việt Nam đã đứng thứ ba tại Đông Nam Á về số lượng dự án tham gia chương trình tiền nhiệm là Horizon 2020. “Vị thế của Việt Nam đã tăng rất nhiều kể từ 2020 đến nay, và có rất nhiều dư địa phát triển về khoa học kỹ thuật và công nghệ,” ông Reeve khẳng định.

Ông Reeve đặc biệt gợi ý các lĩnh vực công nghệ chiến lược của Việt Nam như AI, lượng tử và dữ liệu lớn là những điểm gặp gỡ lý tưởng để hai bên thúc đẩy hợp tác.

 Các dự án khoa học và công nghệ (KH&CN) của Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để tiếp cận nguồn đầu tư gần 100 tỷ euro từ chương trình Horizon Europe của Liên minh châu Âu (EU)

Nhận thức rõ tầm quan trọng của cơ hội này, ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Quỹ phát triển khoa học và công nghệ Quốc gia (Nafosted), đã đề xuất một cơ chế hợp tác mang tính đột phá: đồng tài trợ giữa Nafosted và Horizon Europe.

Với quan điểm “khoa học chỉ phát triển khi tri thức và niềm tin vượt qua biên giới,” ông Chiến chia sẻ Việt Nam và châu Âu có chung tầm nhìn về KH&CN là động lực cho phát triển bền vững, bao trùm. Hiện tại, Việt Nam là quốc gia thứ ba đủ điều kiện tham gia Horizon Europe, với một số viện nghiên cứu và trường đại học đã góp mặt trong các dự án về nông nghiệp, vật liệu và công nghệ thông tin.

Tuy nhiên, ông Chiến thẳng thắn nhìn nhận sự tham gia của Việt Nam vẫn chủ yếu dừng ở mức thụ hưởng. Để tiến xa hơn, Việt Nam cần chuyển vai trò từ "tham gia đơn lẻ" sang "đối tác thể chế" thông qua cơ chế đồng tài trợ, và tiến tới đồng sở hữu.

Giám đốc Nafosted đề xuất mô hình đồng tài trợ theo ba mức:

Đồng tài trợ cấp dự án: Thí điểm trong các lĩnh vực AI, Y tế hoặc Năng lượng ngay trong giai đoạn 2026-2027.

Đồng tài trợ cấp chương trình: Phối hợp với quỹ Hợp tác EU-Việt Nam (EUVCF).

Nền tảng dữ liệu và quản trị chung: Giúp hai bên theo dõi tiến độ, kết quả và tác động theo thời gian thực.

Lợi ích của việc đồng tài trợ được ông Chiến nhấn mạnh là song phương: EU sẽ mở rộng mạng lưới đối tác tại Đông Nam Á và tăng hiệu quả sử dụng quỹ, còn Việt Nam có cơ hội tiếp cận nguồn lực, chuẩn quản trị quốc tế hàng đầu, đồng thời nâng cao năng lực của các viện nghiên cứu và đội ngũ nhân tài khoa học.

Cũng tại sự kiện, ông Hoàng Hữu Hạnh, Phó Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia, khẳng định Việt Nam coi khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt của phát triển, đồng thời là cầu nối Việt Nam với thế giới.

Theo ông Hạnh, những chương trình như Horizon Europe mang lại cơ hội vô giá cho các nhà nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận tri thức tiên tiến, nguồn tài trợ lớn và mạng lưới quốc tế. "Việc hợp tác sẽ giúp các nhà khoa học và nhà đổi mới sáng tạo của Việt Nam làm việc song hành cùng đồng nghiệp châu Âu, củng cố niềm tin, chia sẻ ý tưởng và cùng nhau tạo ra giải pháp cho các thách thức toàn cầu,” ông Hạnh kết luận.

Nafosted khẳng định sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với các đối tác EU để xây dựng một khuôn khổ hợp tác KH&CN xuyên biên giới.