"Làm sạch" thị trường online để kinh doanh "thật", hàng hóa "thật"!

Sự lên ngôi của công nghệ gắn với chuyển đổi số để tiến tới mô hình kinh tế số, xã hội số là xu thế tất yếu. Nắm bắt xu thế đó, thời gian qua không ít cá nhân, tổ chức đã sử dụng sàn thương mại điện tử, mạng xã hội để kinh doanh hàng giả, hàng nhái, thậm chí trốn thuế... trước sự "thờ ơ" hoặc "bất lực" của các cơ quan quản lý trong suốt thời gian dài. Nay "cuộc chiến" với hàng giả, hàng nhái, thực phẩm bẩn, trốn thuế đang diễn ra, hy vọng việc "làm sạch" thị trường online sẽ tạo ra môi trường kinh doanh "thật", hàng hóa "thật" để người tiêu dùng không còn bị hoang mang như hiện tại.

Khi “chợ số” thành điểm nóng của hàng giả

Theo Bộ Công Thương, chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, cơ quan này đã phối hợp với Tổng cục Thuế thực hiện đối soát dữ liệu với hơn 40.600 nền tảng thương mại điện tử đang hoạt động. Quá trình rà soát cho thấy nhiều đơn vị không thực hiện kê khai thuế, không còn hoạt động thực tế hoặc cố tình che giấu thông tin. Kết quả, hơn 120 website và 48 ứng dụng thương mại điện tử đã bị buộc ngừng hoạt động. Một số nền tảng xuyên biên giới còn bị chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để xử lý theo thẩm quyền.

Chủ kênh tiktok "triệu view" Hải Sen ở Ninh Bình bị bắt tạm giam vì bán hàng giả trên mạng (Ảnh minh họa.)

Song song với đó, các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Tiki, Lazada cũng bị yêu cầu rà soát gắt gao các sản phẩm được đăng bán. Kết quả đến giữa tháng 6/2025 ghi nhận: 34.677 sản phẩm vi phạm đã bị gỡ bỏ khỏi các nền tảng; 11.558 gian hàng bị xử lý vì không cung cấp thông tin đầy đủ khi được yêu cầu. Phần lớn các vi phạm liên quan đến hàng nhái, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc trong các lĩnh vực như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, dược phẩm và hàng tiêu dùng thiết yếu.

Cũng trong quý I/2025, lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra 6.192 vụ, xử lý 5.626 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách gần 90 tỷ đồng. Trị giá hàng hóa vi phạm lên tới 46 tỷ đồng và số hàng bị tiêu hủy đạt 48 tỷ đồng, một mức cao kỷ lục từ trước tới nay. Những đợt kiểm tra diện rộng đã được triển khai đồng loạt tại các thành phố lớn và khu vực biên giới, tập trung vào các kho hàng livestream, đơn vị vận chuyển và trung tâm phân phối. Điển hình là vụ thu giữ hơn 3.000 sản phẩm không hóa đơn tại một cơ sở kinh doanh online ở Lạng Sơn ngày 14/6.

Theo Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), các hành vi vi phạm phổ biến bao gồm: Bán hàng không rõ nguồn gốc, quảng cáo sai sự thật qua livestream, sử dụng hình ảnh người nổi tiếng không phép, lừa đảo qua mạng và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Đặc biệt, các nhóm sản phẩm nhạy cảm như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, thuốc điều trị luôn nằm trong diện bị kiểm tra nghiêm ngặt do nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

"Làm sạch" thị trường online

Vấn nạn hàng giả, hàng nhái trên môi trường online không chỉ gây thiệt hại vật chất cho người tiêu dùng mà còn khiến doanh nghiệp kinh doanh chân chính rơi vào tình thế cạnh tranh bất bình đẳng. Hàng giả thường có giá rẻ hơn rất nhiều, mẫu mã đánh lừa thị giác nhưng chất lượng kém, gây hiểu lầm cho người mua và làm mất uy tín thương hiệu. Nhiều doanh nghiệp than phiền rằng việc xử lý gian hàng vi phạm trên các sàn vẫn còn chậm trễ, trong khi thiệt hại đã xảy ra và niềm tin của người tiêu dùng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trong khi đó, người bán online cũng đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn khi chi phí kinh doanh tăng cao. Trước đây, nhiều người tận dụng nền tảng số như một kênh bán hàng “0 đồng” – không mặt bằng, không thuế, không kiểm soát gắt gao. Tuy nhiên, hiện nay, để tiếp cận khách hàng, họ phải chi trả cho quảng cáo, chiết khấu cho sàn, phí vận chuyển, đồng thời tuân thủ nhiều yêu cầu về pháp lý và thông tin sản phẩm. Tình trạng “bom hàng”, hủy đơn, cạnh tranh không lành mạnh… càng khiến những người kinh doanh nhỏ lẻ gặp nhiều khó khăn.

Để không gian mạng là nơi kinh doanh "thật", bán sản phẩm "thật" phục vụ khách hàng với chất lượng tốt nhất (Ảnh minh họa).

Theo các chuyên gia thương mại điện tử, thị trường online đang bước vào giai đoạn tái cấu trúc mạnh mẽ. Cuộc chơi hiện nay không còn dành cho những ai bán hàng theo kiểu chộp giật hay tận dụng kẽ hở pháp lý. Tất cả người bán đều phải chuyên nghiệp hóa từ quy trình đầu vào, đầu ra đến cách tiếp cận khách hàng. Những ai chỉ thuần túy làm thương mại sẽ chịu áp lực lớn nếu không xây dựng thương hiệu cá nhân hoặc cải thiện chất lượng dịch vụ.

Trước thực trạng trên, các cơ quan chức năng đang từng bước triển khai hệ thống giám sát dữ liệu lớn (big data), tích hợp trí tuệ nhân tạo nhằm phát hiện sớm các hành vi bất thường như tăng trưởng doanh số đột biến, thay đổi IP, dùng tài khoản ảo để thao túng đánh giá… Bên cạnh đó, kế hoạch xây dựng hệ thống “chấm điểm tín nhiệm” cho người bán online cũng đang được Bộ Công Thương xúc tiến. Hệ thống này kỳ vọng sẽ phân loại người bán theo mức độ tin cậy, giúp người tiêu dùng có căn cứ rõ ràng hơn khi lựa chọn mua hàng trên môi trường số.

Sự kết hợp giữa các giải pháp quản lý nhà nước, ứng dụng công nghệ và nâng cao nhận thức người tiêu dùng sẽ là chìa khóa quan trọng để làm sạch “chợ” online. Đây không chỉ là yêu cầu bức thiết nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, mà còn là điều kiện tiên quyết để xây dựng một thị trường thương mại điện tử công bằng, bền vững và hội nhập quốc tế.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, Việt Nam không thể đứng ngoài cuộc chơi toàn cầu. "Làm sạch" thị trường online, triệt tiêu hàng giả, hàng nhái không còn là nhiệm vụ của riêng ai, mà là trách nhiệm chung để bảo vệ uy tín quốc gia, đảm bảo an toàn cho xã hội và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của nền kinh tế số trong kỷ nguyên mới.