Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam phổ biến các văn bản mới về khoa học và công nghệ

Sáng 4/12/2025, tại hội trường tầng 4 Trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Lô D20, ngõ 19 phố Duy Tân, phường Cầu Giấy, Hà Nội), Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức chương trình phổ biến các văn bản mới về khoa học và công nghệ tới các hội thành viên, Liên hiệp Hội địa phương và các tổ chức KH&CN trực thuộc.

PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch VUSTA phát biểu khai mạc chương trình

Chương trình do PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch, và TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký VUSTA, chủ trì. Hội thảo đã giới thiệu nhiều nội dung trọng tâm, trong đó đáng chú ý là Quy chế thi đua, khen thưởng mới ban hành, áp dụng thống nhất trong toàn hệ thống VUSTA. Quy chế đặt ra nguyên tắc thi đua, tiêu chuẩn các danh hiệu và quy trình xét khen thưởng theo hướng công khai, minh bạch, tránh trùng lặp trong khen thưởng và bảo đảm ghi nhận đúng người, đúng thành tích. Theo quy định, mỗi cá nhân chỉ được xét tặng một lần Bằng khen hoặc danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp Liên hiệp Hội trong năm, trừ trường hợp đặc biệt; thành tích của người đứng đầu được đánh giá gắn với kết quả của tập thể. Hệ thống danh hiệu thi đua được xác lập theo ba cấp: cơ sở, cấp Liên hiệp Hội Việt Nam và cấp Nhà nước. Ở cấp cá nhân, các danh hiệu gồm Lao động tiên tiến, Chiến sĩ thi đua cơ sở, Chiến sĩ thi đua cấp Liên hiệp Hội và Chiến sĩ thi đua toàn quốc. Ở cấp tập thể gồm Tập thể lao động tiên tiến, Tập thể lao động xuất sắc, Cờ thi đua của Liên hiệp Hội Việt Nam và Cờ thi đua của Chính phủ. Các tiêu chuẩn xét tặng được quy định cụ thể, phù hợp với từng mức độ phấn đấu; trong đó danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở chỉ chiếm tối đa 20% số cá nhân đạt Lao động tiên tiến.

Toàn cảnh Hội thảo

Quy chế cũng quy định rõ các hình thức khen thưởng như Bằng khen tập thể, cá nhân có thành tích nổi bật; ưu tiên các công trình nghiên cứu, sáng kiến ứng dụng khoa học – công nghệ, đặc biệt là những thành tích đạt giải VIFOTEC hoặc các giải thưởng chuyên ngành. Thẩm quyền khen thưởng được phân cấp cho người đứng đầu đơn vị đối với danh hiệu cấp cơ sở; các danh hiệu cao hơn do VUSTA quyết định hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét. Việc ban hành Quy chế mới được đánh giá là góp phần chuẩn hóa quy trình, tạo động lực cho đội ngũ trí thức khoa học – công nghệ trong toàn hệ thống. Một nội dung quan trọng khác được trình bày tại hội nghị là những điểm mới của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025.

TS Lê Công Lương cho biết, Luật năm 2025 đánh dấu bước hoàn thiện quan trọng về thể chế, được thiết kế tinh gọn với 7 chương, 73 điều; lần đầu tiên đưa nội dung đổi mới sáng tạo vào luật và chuyển mạnh tư duy quản lý nhà nước từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”. Luật xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng và là nguồn lực chiến lược của quốc gia. Luật cũng định hướng xây dựng hệ sinh thái khoa học – công nghệ cân bằng giữa thể chế, hạ tầng, nhân lực, doanh nghiệp và viện trường; tăng cường gắn kết hoạt động khoa học – công nghệ với thị trường; khuyến khích đầu tư R&D; phát triển trường đại học thành trung tâm nghiên cứu và đổi mới sáng tạo; đẩy mạnh số hóa và cắt giảm thủ tục hành chính. Đáng chú ý, luật tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, định danh rõ startup, quỹ đầu tư mạo hiểm và các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp. Về cơ chế tài chính, Luật 2025 mở rộng quyền tự chủ của tổ chức khoa học – công nghệ, đặc biệt là tổ chức ngoài công lập; cho phép triển khai sandbox thử nghiệm đối với công nghệ mới như AI, blockchain, fintech; quy định linh hoạt hơn về tài trợ theo kết quả đầu ra. Đồng thời, luật bổ sung quy định về liêm chính khoa học, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu và trao quyền chủ động thương mại hóa kết quả nghiên cứu cho tổ chức chủ trì. Đây được đánh giá là bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực của phát triển đất nước.

Ông Trần Xuân Việt – Phó Trưởng ban KH&HTQT trình bày dự thảo tiêu chí đánh giá, xếp loại tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc VUSTA

Tại chương trình, ông Trần Xuân Việt – Phó Trưởng ban KH&HTQT – trình bày dự thảo Bộ tiêu chí đánh giá và xếp loại các tổ chức khoa học và công nghệ trực thuộc VUSTA. Dự thảo gồm bốn chương, quy định mục tiêu, nguyên tắc, bộ tiêu chí, quy trình đánh giá và trách nhiệm của các bên tham gia. Bộ tiêu chí được xây dựng nhằm bảo đảm việc đánh giá được thực hiện khách quan, minh bạch; làm căn cứ cho xếp loại, thi đua – khen thưởng và điều chỉnh chính sách. Hệ thống đánh giá đề xuất tổng trọng số 100 điểm, chia thành 10 nhóm tiêu chí gồm: chấp hành quy định và đoàn kết nội bộ; hoạt động nghiên cứu; ứng dụng – chuyển giao công nghệ; tham gia hoạt động chung của VUSTA; nhân lực; tài chính – cơ sở vật chất; truyền thông – phổ biến tri thức; đào tạo; hợp tác quốc tế; và đóng góp xã hội. Các tiêu chí được chấm theo thang điểm 1–5, từ mức “không hoàn thành” đến “xuất sắc”, làm căn cứ xếp loại đơn vị theo bốn mức: yếu, khá, tốt và xuất sắc. Kết quả đánh giá được công bố hằng năm, đồng thời là cơ sở để khen thưởng hoặc xem xét tái cơ cấu các đơn vị hoạt động chưa hiệu quả.

Ngoài các nội dung chuyên đề, hội thảo dành thời gian để các đại biểu thảo luận và cập nhật những định hướng mới trong các dự thảo văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến viện trợ nước ngoài; nghe báo cáo về Hướng dẫn công tác thi đua – khen thưởng năm 2025 của VUSTA. Nhiều ý kiến tập trung vào hoàn thiện tiêu chí đánh giá tổ chức khoa học – công nghệ, tháo gỡ vướng mắc trong hợp tác quốc tế, cơ chế tài chính và nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến kiến thức cho cộng đồng. Các ý kiến cho thấy tinh thần trách nhiệm, góp phần hoàn thiện cơ sở pháp lý và nâng cao chất lượng hoạt động khoa học – công nghệ trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam giai đoạn mới.