Liên kết '3 nhà': Nền tảng đột phá khoa học công nghệ trong nông nghiệp

Tại Diễn đàn “Lắng nghe nông dân nói năm 2025”, những vướng mắc trong ứng dụng khoa học-công nghệ (KH-CN), chuyển đổi số, truy xuất nguồn gốc nông sản đã được mổ xẻ, mở ra những cam kết mạnh mẽ nhằm thiết lập cơ chế liên kết sâu rộng giữa nông dân, doanh nghiệp và nhà khoa học.

Đột phá KH-CN và chuyển đổi số được khẳng định là yếu tố then chốt cho sự phát triển nông nghiệp, nông thôn trong giai đoạn mới, theo tinh thần Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay chính là cơ chế để đưa KH-CN từ phòng thí nghiệm ra đồng ruộng và ngược lại.

Bà Đỗ Thị Thúy Hà, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Sông Giá (Hải Phòng), thẳng thắn đặt câu hỏi: Cần có cơ chế nào để nông dân/HTX được tham gia trực tiếp các đề tài KH-CN cấp thành phố, cấp bộ, cấp quốc gia với vai trò đồng chủ trì, thay vì chỉ là đối tượng thụ hưởng? HTX Sông Giá đang nỗ lực triển khai ứng dụng quản lý cloud, song rất cần sự đồng hành của các viện, trường.

Bà Đỗ Thị Thúy Hà, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Giám đốc hợp tác xã Đầu tư phát triển Sông Giá (Hải Phòng) nêu những băn khoăn về lĩnh vực khoa học-công nghệ.

Trả lời vấn đề này, ông Nguyễn Văn Long, Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ NN&MT), khẳng định Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều quy định, hướng dẫn tạo điều kiện cho mọi tổ chức, cá nhân, bao gồm hội viên Hội Nông dân, tham gia nghiên cứu.

Bộ NN&MT đang khuyến khích các tổ chức, cá nhân chủ động đặt hàng đề tài, dự án nhằm giải quyết trực tiếp các “bài toán” thực tiễn. Ông Long cho biết tất cả nhiệm vụ KH-CN đều được công khai, minh bạch, mời gọi nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân cùng tham gia. Đặc biệt, Bộ đã ban hành quy định cho phép thành lập các quỹ, tổ chức để triển khai nghiên cứu khoa học bất kỳ thời điểm nào trong năm, thay vì chờ kế hoạch thường niên như trước. Toàn bộ lĩnh vực KH-CN đang được chuyển đổi số, 100% nhiệm vụ được theo dõi, giám sát trên hệ thống số để dễ dàng tiếp cận.

Cùng với Bộ NN&MT, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam, ông Lương Quốc Đoàn, nhấn mạnh vai trò của Hội trong việc đổi mới phương thức tập hợp hội viên. Ông Đoàn chỉ ra thực tế nông dân rất thiếu thông tin chính thống để định hướng sản xuất và ứng dụng kỹ thuật mới, dù đã sở hữu điện thoại thông minh.

Để hỗ trợ hội viên, Hội đã triển khai ứng dụng “App nông dân” với khoảng 4,5 triệu người tham gia, tạo nền tảng chia sẻ thông tin và kết nối tiêu thụ sản phẩm. Hội cũng đang phối hợp với VNPT và Coopmart hướng dẫn hội viên đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử, đồng thời thúc đẩy nghiên cứu, nhân rộng các mô hình sản xuất hiệu quả.

Đột phá KH-CN và chuyển đổi số được khẳng định là yếu tố then chốt cho sự phát triển nông nghiệp, nông thôn trong giai đoạn mới

Vấn đề truy xuất nguồn gốc nông sản và quản trị chuỗi cung ứng cũng là một điểm nóng. Bà Phạm Thị Lý, Giám đốc Liên hiệp HTX nông nghiệp hữu cơ và dược liệu Việt Nam, đề xuất Bộ NN&MT tiếp tục cho triển khai áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc CheckVN mà đơn vị bà đã hoàn thiện và sẵn sàng chuyển giao.

Vụ trưởng Nguyễn Văn Long cho biết Bộ trưởng đã giao xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc toàn ngành trong thời gian một tháng và đang hoàn thiện cơ sở dữ liệu. Bộ rất hoan nghênh sự chủ động của doanh nghiệp và mời bà Lý làm việc trực tiếp để thống nhất kế hoạch hợp tác, đưa công nghệ CheckVN vào vận hành đồng bộ.

Cũng liên quan đến dược liệu quý, ông Long thông tin thêm, Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam sẵn sàng phối hợp với doanh nghiệp triển khai nghiên cứu, phát triển giống sâm Nhất Dương Sinh sau những thành công với sâm Ngọc Linh.

Bộ NN&MT khẳng định sẽ tiếp tục phát huy các cơ chế hiện có, đồng thời kêu gọi doanh nghiệp, hội viên nông dân chủ động liên hệ, đề xuất đặt hàng các dự án hỗ trợ KH-CN phù hợp với nhu cầu của mình. Sự hợp tác “ba nhà” đang đứng trước cơ hội lớn để tạo nên những đột phá thiết thực cho ngành nông nghiệp Việt Nam.