Liệu AI có khiến chúng ta trở nên ngu ngốc không?
Các nhà nghiên cứu từ Microsoft và Đại học Carnegie Mellon gần đây đã công bố một nghiên cứu xem xét cách sử dụng AI tạo sinh trong công việc ảnh hưởng đến kỹ năng tư duy phản biện như thế nào.
Bài báo nêu rõ: "Nếu sử dụng không đúng cách, công nghệ có thể và sẽ dẫn đến suy giảm khả năng nhận thức vốn cần được duy trì".
Khi mọi người dựa vào AI tạo ra trong công việc, nỗ lực của họ chuyển sang xác minh rằng phản ứng của AI đủ tốt để sử dụng, thay vì sử dụng các kỹ năng tư duy phản biện bậc cao như tạo, đánh giá và phân tích thông tin. Bài báo cho biết nếu con người chỉ can thiệp khi phản ứng của AI không đủ, thì người lao động sẽ bị tước mất "cơ hội thường xuyên để thực hành phán đoán và tăng cường cơ bắp nhận thức của họ, khiến họ bị teo tóp và không được chuẩn bị khi có ngoại lệ xảy ra".
Nói cách khác, khi chúng ta quá phụ thuộc vào AI để chúng suy nghĩ thay mình, khả năng tự giải quyết vấn đề của chúng ta sẽ kém hơn khi AI thất bại.
Trong nghiên cứu này về 319 người, những người đã báo cáo sử dụng AI tạo sinh ít nhất một lần một tuần tại nơi làm việc, những người trả lời được yêu cầu chia sẻ ba ví dụ về cách họ sử dụng AI tạo sinh tại nơi làm việc, thuộc ba loại chính: sáng tạo (ví dụ, viết email theo công thức cho đồng nghiệp); thông tin (nghiên cứu một chủ đề hoặc tóm tắt một bài viết dài); và lời khuyên (yêu cầu hướng dẫn hoặc tạo biểu đồ từ dữ liệu hiện có). Sau đó, họ được hỏi liệu họ có thực hành các kỹ năng tư duy phản biện khi thực hiện nhiệm vụ hay không và liệu việc sử dụng AI tạo sinh có khiến họ nỗ lực nhiều hơn hay ít hơn để suy nghĩ phản biện hay không. Đối với mỗi nhiệm vụ mà người trả lời đề cập, họ cũng được yêu cầu chia sẻ mức độ tự tin của họ vào bản thân, vào AI tạo sinh và vào khả năng đánh giá đầu ra của AI.
Khoảng 36% người tham gia báo cáo rằng họ đã sử dụng các kỹ năng tư duy phản biện để giảm thiểu các kết quả tiêu cực tiềm ẩn từ việc sử dụng AI. Một người tham gia cho biết cô ấy đã sử dụng ChatGPT để viết đánh giá hiệu suất, nhưng đã kiểm tra lại đầu ra của AI vì sợ rằng cô ấy có thể vô tình gửi thứ gì đó khiến cô ấy bị đình chỉ. Một người trả lời khác báo cáo rằng anh ấy đã phải chỉnh sửa các email do AI tạo ra mà anh ấy sẽ gửi cho sếp của mình — người có văn hóa coi trọng thứ bậc và tuổi tác hơn để anh ấy không phạm phải sai lầm. Và trong nhiều trường hợp, những người tham gia đã xác minh các phản hồi do AI tạo ra bằng các tìm kiếm trên web tổng quát hơn từ các nguồn như YouTube và Wikipedia, có thể làm mất đi mục đích sử dụng AI ngay từ đầu.
Để người lao động có thể bù đắp cho những thiếu sót của AI tạo sinh, họ cần hiểu những thiếu sót đó xảy ra như thế nào. Nhưng không phải tất cả người tham gia đều quen thuộc với những hạn chế của AI.
Bài báo viết: "Những tác hại tiềm ẩn của phản ứng GenAI có thể thúc đẩy tư duy phản biện, nhưng chỉ khi người dùng nhận thức rõ về những tác hại đó".
Trên thực tế, nghiên cứu phát hiện ra rằng những người tham gia cho biết họ tin tưởng vào AI ít nỗ lực tư duy phản biện hơn những người cho biết họ tin tưởng vào khả năng của mình.
Trong khi các nhà nghiên cứu không cho rằng các công cụ AI tạo sinh khiến bạn trở nên ngu ngốc hơn, nghiên cứu cho thấy việc quá phụ thuộc vào các công cụ AI tạo sinh có thể làm suy yếu khả năng giải quyết vấn đề độc lập của chúng ta.
