Liệu an ninh mạng có thể đứng vững trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo mới?

Điều gì sẽ xảy ra nếu chìa khóa thúc đẩy tăng trưởng kinh doanh toàn cầu không phải là nhiều tiền hơn, mà là những công cụ thông minh và tiết kiệm mà mọi doanh nghiệp đều có thể sử dụng?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang tái định hình các ngành công nghiệp, nền kinh tế và xã hội, nhưng đồng thời cũng đang biến đổi toàn diện mối đe dọa mạng với tốc độ và quy mô chưa từng có. Giờ đây, kẻ tấn công không cần đến nhiều năm kinh nghiệm để phát triển các chiến thuật tinh vi, bởi có thể truy cập vào chính những công cụ AI đang thúc đẩy đổi mới ở phía phòng thủ.

Các giải pháp an ninh mạng dễ tiếp cận đóng vai trò then chốt trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển. Nguồn: FlyD on Unsplash.

Các cuộc tấn công mạng đang trở nên nhanh hơn, chính xác hơn và thích ứng linh hoạt hơn mức mà nhiều hệ thống phòng thủ hiện nay có thể chịu đựng. Tốc độ chuyển đổi đã vượt xa khả năng ứng phó của các biện pháp an ninh mạng truyền thống.

Tin tặc có thể tự động hóa việc trinh sát, triển khai các chiến dịch lừa đảo (phishing) quy mô lớn với độ chân thực cao và thăm dò hạ tầng số theo những cách mà con người hoặc công cụ lỗi thời khó lòng phát hiện hay dự đoán trước.

Thách thức kép: Sự phức tạp và thiếu hụt nhân lực an ninh mạng

Ngành an ninh mạng toàn cầu hiện đang phải đối mặt với một “nút thắt kép”: Hệ thống ngày càng phức tạp trong khi nguồn nhân lực lại khan hiếm nghiêm trọng. Ước tính thế giới đang thiếu gần 4 triệu chuyên gia an ninh mạng, khiến nhiều tổ chức gặp khó khăn trong việc bảo vệ hạ tầng kỹ thuật số của mình.

Các tập đoàn lớn có lợi thế về ngân sách và đội ngũ chuyên biệt nên có thể đầu tư mạnh vào công nghệ, đào tạo và các biện pháp phòng thủ tiên tiến. Ngược lại, doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) cùng các tổ chức tại khu vực kém phát triển lại đang trở thành mục tiêu dễ bị tổn thương nhất, do hạn chế về nguồn lực, kinh phí và chuyên môn kỹ thuật.

Kết quả khảo sát của Microsoft cho thấy, cứ ba doanh nghiệp nhỏ thì có một đã từng bị tấn công mạng trong năm 2024, với thiệt hại trung bình 254.445 USD cho mỗi vụ, thậm chí có trường hợp lên tới 7 triệu USD.

Đáng chú ý, các tổ chức không ứng dụng AI và tự động hóa thường mất thêm trung bình 80 ngày để phát hiện và kiểm soát vi phạm so với những tổ chức có sử dụng.

Tư duy lại về quản lý bảo mật điểm cuối

Các điểm cuối (endpoints) không được bảo vệ chính là “cánh cửa mở” cho tấn công mạng, vì vậy, chúng cần được củng cố như tuyến phòng thủ đầu tiên. Tuy nhiên, các giải pháp bảo vệ điểm cuối truyền thống thường dựa vào các tác nhân (agents) phức tạp, đòi hỏi đội ngũ chuyên môn cao để vận hành, khiến nhiều tổ chức, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, khó triển khai hiệu quả.

Những giải pháp này cần tận dụng AI, tự động hóa và quản lý tư thế/vị thế bảo mật thông minh để giám sát lỗ hổng, chủ động phát hiện và ngăn chặn tấn công, đảm bảo hệ thống điểm cuối luôn duy trì khả năng chống chịu cao mà không cần chuyên môn sâu.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận bình đẳng với công nghệ an ninh mạng tiên tiến giúp các tổ chức không có đội ngũ an ninh lớn vẫn được bảo vệ, đồng thời có thể tham gia trọn vẹn vào nền kinh tế số.

Trong bối cảnh tin tặc tấn công với tốc độ ngày càng nhanh và tinh vi, tính đơn giản và khả năng tự động hóa không còn là những yếu tố “nên có” nữa, mà là điều kiện sống còn để đảm bảo hoạt động kinh doanh không bị gián đoạn.

Chuẩn bị cho tương lai lượng tử

Thách thức lớn tiếp theo không chỉ đến từ các cuộc tấn công do AI điều khiển ngày nay, mà còn từ những mối đe dọa do máy tính lượng tử mang lại trong tương lai. Công nghệ điện toán lượng tử có khả năng phá vỡ các tiêu chuẩn mã hóa hiện hành, làm lung lay nền tảng của an ninh mạng ngày nay.

Các cuộc tấn công kiểu “thu thập trước, giải mã sau” (Harvest Now, Decrypt Later) đang âm thầm thu thập dữ liệu có giá trị lâu dài, như thông tin khách hàng, nghiên cứu độc quyền, hay dữ liệu mật, để giải mã và khai thác khi công nghệ lượng tử trở nên đủ mạnh. Nếu chờ đến lúc đó mới hành động, các tổ chức sẽ ở trong tình thế bị động và dễ tổn thương cấu trúc.

Thế hệ quản lý bảo mật tiếp theo cần tích hợp khả năng “quantum-ready” (sẵn sàng với công nghệ lượng tử) ngay từ thiết kế, đảm bảo hệ thống có thể thích ứng khi mô hình mật mã học hiện nay bị phá vỡ. Những tổ chức chủ động triển khai giải pháp “quantum-ready” từ bây giờ sẽ có lợi thế vượt trội trong việc chống chịu và thích ứng với làn sóng chuyển đổi tất yếu này.

Để nền kinh tế số có thể duy trì khả năng phục hồi trên quy mô toàn cầu, việc tiếp cận các công nghệ bảo mật tiên tiến, như quản lý tư thế/vị thế bảo mật (posture management) và an ninh nhận thức lượng tử (quantum-aware security) không thể mãi là đặc quyền của các quốc gia và tập đoàn giàu tài nguyên.

Muốn bảo vệ thế giới số thực sự, cần thiết kế các giải pháp giúp các MSME, các startup và nền kinh tế đang phát triển có thể cạnh tranh bình đẳng.

Trong suốt nhiều năm, an ninh mạng vững chắc được xem như một “xa xỉ phẩm” chỉ dành cho các tập đoàn lớn. Nhưng một thế hệ giải pháp “plug-and-play” mới, dễ triển khai, dễ sử dụng, đang dần thay đổi “cuộc chơi”.

Hãy hình dung một doanh nghiệp nhỏ, chỉ với một thao tác cài đặt đơn giản, không cần chuyên môn kỹ thuật phức tạp, ban lãnh đạo có thể theo dõi chỉ số an ninh mạng tổng thể của toàn bộ hệ thống trong vài giờ. Sức mạnh thực sự của công nghệ này chỉ được thể hiện khi xảy ra tấn công.

Thay vì phản ứng thủ công trong hỗn loạn, hệ thống sẽ tự động cô lập các điểm cuối bị xâm nhập, ngăn mối đe dọa lan rộng và đảm bảo hoạt động kinh doanh tiếp tục diễn ra suôn sẻ. Nhờ đó, an ninh mạng tiên tiến trở nên dễ tiếp cận cho mọi doanh nghiệp, bất kể quy mô.

Sức mạnh của tương lai kỹ thuật số nằm ở sự bao trùm

Tương lai của kinh doanh toàn cầu phụ thuộc vào việc trao quyền cho mọi tổ chức bằng các công cụ thông minh, dễ tiếp cận, giúp họ vừa phòng thủ vững chắc, vừa phát triển bền vững.

Đã đến lúc phải đón nhận đổi mới, gỡ bỏ rào cản và xây dựng một thế giới số an toàn, nơi doanh nghiệp nhỏ có thể phát triển song hành cùng các “ông lớn”.

Thách thức đang ở ngay trước mắt, nhưng giải pháp nằm trong tầm tay, mỗi bước tiến hướng tới một hệ sinh thái an ninh mạng bao trùm và tiên tiến cũng chính là một bước tiến tới một nền kinh tế toàn cầu mạnh mẽ và bền vững hơn. Câu hỏi đặt ra là: Liệu chúng ta có hành động trước khi quá muộn?./.