Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong ngành bán dẫn tại Việt Nam

Để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, một trong những yếu tố rất quan trọng là ngành này đòi hỏi nguồn lực đầu tư rất lớn, đội ngũ nhân lực cùng chuyên gia trình độ cao.

Ngành bán dẫn tại Việt Nam là một phần của công nghiệp công nghệ cao, tập trung vào việc nghiên cứu, thiết kế, sản xuất và ứng dụng các linh kiện, vi mạch điện tử dựa trên chất bán dẫn. Hiểu đơn giản, chất bán dẫn có độ dẫn điện ở mức trung gian giữa chất dẫn điện và chất cách điện. Các vi mạch và chip được sản xuất từ chất bán dẫn.

Ngành này cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển đối với các thiết bị điện tử, máy tính, điện thoại thông minh và nhiều lĩnh vực khác, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật (IoT), ô tô tự động,…

Phát triển ngành công nghiệp bán dẫn đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao. (Ảnh minh họa)

Theo Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ (SIA), một con chip thường trải qua ba khâu sản xuất chính, gồm: thiết kế, sản xuất và đóng gói. Trong đó, khâu thiết kế đóng góp khoảng 53% tổng giá trị một con chip, khâu chế tạo chiếm 24% và đóng gói chiếm 6%. Việt Nam từ lâu được biết đến như một thị trường tiềm năng trong lĩnh vực lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói nhờ sự hiện diện của nhà máy từ các tập đoàn lớn như Intel, Samsung và Hana Micron… Tuy nhiên, hệ sinh thái công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam thực tế đã mở rộng bao phủ cả ba giai đoạn quan trọng trong chuỗi giá trị, dù phần lớn các hoạt động này hiện vẫn thuộc về các doanh nghiệp nước ngoài.

Trong chuỗi giá trị bán dẫn, thiết kế luôn là công đoạn có giá trị gia tăng cao nhất, đòi hỏi hàm lượng chất xám cao và hạ tầng hỗ trợ hiện đại. Nhiều chuyên gia cho rằng, Việt Nam nên tiếp tục tập trung vào thế mạnh lắp ráp và đóng gói để thiết lập vị trí mắt xích trong ngành công nghiệp bán dẫn. Tuy nhiên, trong Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050 đã xác định phát triển năng lực thiết kế phải là chiến lược ưu tiên để Việt Nam trở thành trung tâm hàng đầu về bán dẫn.

Chiến lược đề ra con đường phát triển ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam từ nay đến năm 2030 tầm nhìn 2050 theo công thức sau: C = SET + 1. Trong đó, C: Chip (Chip bán dẫn); S: Specialized (Chuyên dụng, Chip chuyên dụng); E: Electronics (Điện tử, Công nghiệp điện tử); T: Talent (Nhân tài, Nhân lực); + 1: Việt Nam (Việt Nam là điểm đến mới an toàn của chuỗi cung ứng toàn cầu về công nghiệp bán dẫn).

Chiến lược này cũng xác định rõ lộ trình ba giai đoạn phát triển đến năm 2050 với nhiều mục tiêu cụ thể. Đặc biệt, trong giai đoạn gần nhất từ năm 2024 đến năm 2030, Việt Nam hướng đến mục tiêu tạo ra ít nhất 100 doanh nghiệp thiết kế, xây dựng một nhà máy chế tạo chip quy mô nhỏ và thiết lập 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử sản phẩm bán dẫn.

Nhiều chuyên gia cho rằng, Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam định hướng rõ ràng cho phát triển công nghiệp bán dẫn, công nghiệp điện tử thế hệ mới (chip AI) thông qua một lộ trình phát triển cụ thể, với các mục tiêu, chỉ tiêu rõ ràng, giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư và cơ quan quản lý có định hướng rõ ràng trong việc đầu tư, nghiên cứu và phát triển công nghiệp bán dẫn, công nghiệp điện tử. 

Chiến lược này nắm bắt, tận dụng cơ hội trong bối cảnh chuyển dịch chuỗi cung ứng bán dẫn toàn cầu khi mà ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu trải qua những biến động rất lớn, đồng thời đặt nền móng cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam.

Tuy nhiên, để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, một trong những yếu tố rất quan trọng là ngành này đòi hỏi nguồn lực đầu tư rất lớn, đội ngũ nhân lực cùng chuyên gia trình độ cao. Nhìn lại quá khứ, khi mới thành lập nhà máy ở Việt Nam, Intel cũng gặp rất nhiều khó khăn khi tuyển dụng kỹ sư, thậm chí đã phải chi một khoản tiền không nhỏ để đưa người lao động Việt Nam ra nước ngoài đào tạo.

Việt Nam không thiếu kỹ sư điện tử, công nghệ thông tin có trình độ nhưng nhân lực trình độ cao trong lĩnh vực bán dẫn, đồng thời thông thạo ngoại ngữ để có thể nắm bắt ngay công việc vẫn còn thiếu trầm trọng; việc đào tạo phát triển nguồn nhân lực không thể triển khai ngay trong thời gian ngắn.

Bởi vậy, để hỗ trợ ngành công nghiệp bán dẫn phát triển trong thời gian tới, Việt Nam cần tập trung phát triển nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn; hỗ trợ, thúc đẩy các trường đại học lớn tập trung nghiên cứu chuyên môn, phát triển nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này (bao gồm cả việc nghiên cứu phát triển công nghệ lõi và nguồn lực phục vụ cho nhà máy sản xuất); phát triển các ngành/chuyên ngành chuyên sâu về các lĩnh vực nghiên cứu, thiết kế, chế tạo thiết bị bán dẫn như: công nghệ thiết kế vi mạch, công nghệ đo kiểm - đóng gói, công nghệ laser, công nghệ diot phát quang,…

Đồng thời, đẩy mạnh thu hút, kêu gọi các tập đoàn sản xuất bán dẫn đầu tư vào Việt Nam, có cơ chế hỗ trợ hấp dẫn và lâu dài.