Quy định mới về phát triển đô thị thông minh

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 269/2025/NĐ-CP quy định về phát triển đô thị thông minh. Nghị định đặt ra khung pháp lý toàn diện cho quá trình xây dựng, quản lý và vận hành đô thị thông minh tại Việt Nam, từ quy hoạch, hạ tầng, dịch vụ đến quản trị và an ninh thông tin. Việc ban hành Nghị định được xem là bước đi quan trọng trong lộ trình xây dựng các đô thị thông minh tại Việt Nam, hướng đến mô hình phát triển bền vững, hiện đại, lấy con người làm trung tâm và thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số trong lĩnh vực đô thị.

Nghị định quy định cụ thể về định hướng, đề án, kế hoạch phát triển và quy hoạch đô thị thông minh; tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; khả năng tương tác, an toàn và an ninh thông tin; phát triển hạ tầng số, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng đổi mới sáng tạo; phát triển tòa nhà, khu đô thị và các dịch vụ, tiện ích thông minh; nguồn lực đầu tư và tổ chức thực hiện.

Tòa nhà thông minh được định nghĩa là công trình xây dựng áp dụng công nghệ, giải pháp, hệ thống quản lý và thiết bị kỹ thuật tiên tiến trong suốt quá trình thiết kế, xây dựng và vận hành nhằm đáp ứng các yêu cầu của pháp luật. Các tòa nhà này phải bảo đảm thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng, thích ứng biến đổi khí hậu; có khả năng kết nối, chia sẻ dữ liệu an toàn, liên thông với hệ sinh thái chung của đô thị thông minh và trung tâm điều hành đô thị; ứng dụng mô hình thông tin công trình (BIM) trong quản lý; duy trì môi trường sống tiện nghi, an toàn thông qua hệ thống quản lý tòa nhà thông minh (BMS); đồng thời bảo đảm an ninh thông tin và bảo vệ dữ liệu cá nhân của người sử dụng.

Ảnh minh họa.

Nhà nước khuyến khích đầu tư phát triển các khu đô thị thông minh và khu đô thị công nghệ, coi đây là động lực thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo.

Đối với khu đô thị thông minh, Nghị định yêu cầu đáp ứng các tiêu chí chung của khu đô thị theo pháp luật hiện hành, đồng thời có hạ tầng số sẵn sàng, sử dụng giải pháp công nghệ thông tin và truyền thông để thu thập, phân tích, tích hợp dữ liệu phục vụ quản lý và cung cấp các dịch vụ tiện ích thông minh. Khu đô thị thông minh phải có hệ thống sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, khả năng cảnh báo rủi ro, bảo đảm an ninh an toàn và khả năng kết nối dữ liệu an toàn với hệ sinh thái đô thị.

Việc đánh giá và chứng nhận khu đô thị thông minh do Bộ Xây dựng hướng dẫn và thực hiện. Bộ sẽ ban hành quy trình khung đánh giá, khung năng lực của đơn vị thực hiện, kiểm tra định kỳ và công khai kết quả đánh giá, chứng nhận.

Riêng với khu đô thị công nghệ, ngoài các tiêu chí của khu đô thị thông minh, còn phải tập trung phát triển các chức năng về nghiên cứu, thử nghiệm, sản xuất, trình diễn công nghệ, xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Tỷ lệ đất ở dành cho dân cư trong khu đô thị công nghệ không vượt quá 15% diện tích đất có hạ tầng.

Nghị định cũng quy định rõ về dịch vụ và tiện ích đô thị thông minh, nhấn mạnh yếu tố “lấy người dùng làm trung tâm”. Các dịch vụ phải bảo đảm tính bao trùm, dễ tiếp cận và thân thiện với mọi nhóm người, đặc biệt là người cao tuổi, người khuyết tật và nhóm yếu thế.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong các dịch vụ công phải tuân thủ nguyên tắc minh bạch, có khả năng giải trình, công bằng và chịu sự giám sát của con người. Nhà nước khuyến khích phát triển các dịch vụ công chủ động, được cá thể hóa dựa trên phân tích dữ liệu, nhằm mang lại trải nghiệm và hiệu quả phục vụ tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, Nghị định ưu tiên xây dựng các nền tảng dùng chung, thúc đẩy hợp tác công - tư, khuyến khích xã hội hóa trong đầu tư phát triển dịch vụ và tiện ích đô thị thông minh.

Các ứng dụng trong lĩnh vực môi trường, thu gom - xử lý rác thải, y tế, giáo dục, an ninh, du lịch, văn hóa, giải trí và các lĩnh vực khác sẽ được triển khai phù hợp quy định pháp luật chuyên ngành và hướng dẫn của các bộ liên quan.

Đáng chú ý, Nghị định yêu cầu phát triển logistic đô thị thông minh, ứng dụng công nghệ để tối ưu hóa luồng hàng hóa, giảm chi phí vận chuyển, hạn chế tác động đến giao thông và môi trường; khuyến khích xây dựng trung tâm logistic thông minh, tuyến giao hàng tối ưu, phương tiện giao nhận sử dụng năng lượng xanh. Các địa phương khi xây dựng Đề án phát triển đô thị thông minh cấp tỉnh phải xác định rõ danh mục dịch vụ cơ bản và tùy chọn ưu tiên đầu tư, khuyến khích phát triển theo từng giai đoạn.