Tăng cường bảo đảm thông tin liên lạc trong thiên tai

Trước những diễn biến thiên tai phức tạp gây mất sóng, gián đoạn liên lạc, Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Viễn thông đã triển khai nhiều giải pháp nhằm bảo đảm thông tin thông suốt. Từ việc ban hành tiêu chí hạ tầng chống chịu thảm họa, yêu cầu doanh nghiệp chủ động khôi phục mạng lưới, đến khuyến khích ứng dụng công nghệ vệ tinh và tăng cường quản lý bản đồ cứu hộ, ngành viễn thông đang nỗ lực nâng cao an toàn liên lạc cho người dân.

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, thông tin liên lạc đóng vai trò sống còn trong công tác chỉ đạo, điều hành và cứu nạn, cứu hộ. Những trận lũ lụt, bão mạnh cuối năm 2024 và đầu năm 2025 đã cho thấy, dù hạ tầng viễn thông trong nước đã có nhiều bước phát triển, vẫn còn xảy ra tình trạng mất sóng cục bộ, nhiễu sóng tại các vùng bị ảnh hưởng nặng. Điều này đặt ra yêu cầu phải củng cố hơn nữa năng lực ứng phó, bảo đảm thông tin liên lạc thông suốt trong mọi tình huống.

Thông tin tại buổi Họp báo thường kỳ Bộ Khoa học và Công nghệ diễn ra ngày 1/12, lãnh đạo Cục Viễn thông (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, thời gian qua Bộ đã có nhiều chỉ đạo quyết liệt nhằm khắc phục những hạn chế, tăng khả năng phục hồi của hệ thống viễn thông trước thiên tai.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương chủ trì Họp báo.

Ngay sau cơn bão lớn cuối năm 2024, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành bộ tiêu chí xây dựng công trình viễn thông bảo đảm khả năng chống chịu thảm họa, hướng tới chuẩn hóa các yêu cầu về kỹ thuật, kết cấu và mức độ bền vững của hạ tầng. Những tiêu chí này được cụ thể hóa trong Thông tư 14, ban hành đầu năm 2025, trở thành khung pháp lý quan trọng để doanh nghiệp triển khai đầu tư, vận hành hệ thống theo hướng an toàn, bền vững hơn.

Trong thực tiễn ứng phó thiên tai, các doanh nghiệp viễn thông đã thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm thông qua việc xây dựng các kịch bản phối hợp, hỗ trợ lẫn nhau nhằm khôi phục nhanh nhất dịch vụ ở vùng bị ảnh hưởng.

Lãnh đạo Cục Viễn thông cho biết, hầu hết các khu vực bị mất sóng đã được khôi phục chỉ trong 1-3 ngày, giúp đảm bảo thông tin liên lạc cho người dân, lực lượng cứu hộ và cơ quan điều hành. Không để xảy ra tình trạng gián đoạn kéo dài là một trong những ưu tiên hàng đầu của toàn ngành.

Bên cạnh đó, các hành động hỗ trợ người dân trong lúc thiên tai cũng được các doanh nghiệp triển khai linh hoạt và kịp thời. Nhiều trụ sở, phòng giao dịch có máy phát điện được mở cửa cho người dân vào sạc điện thoại, phương tiện liên lạc thiết yếu trong khủng hoảng.

Các xe trạm phát sóng (BTS) lưu động được điều động đến khu vực sơ tán, khu vực bị mất sóng, bảo đảm tín hiệu liên lạc phục vụ nhu cầu khẩn cấp. Đây là những biện pháp nhân văn, thiết thực, góp phần giảm thiểu khó khăn của người dân và hỗ trợ lực lượng chức năng trong giai đoạn đầu khắc phục thiên tai.

Không chỉ củng cố hạ tầng mặt đất, ngành viễn thông cũng tính đến việc ứng dụng công nghệ mới nhằm bảo đảm thông tin trong điều kiện cực đoan. Theo Cục Viễn thông, việc ứng dụng công nghệ vệ tinh, như hệ thống Starlink, trong thời gian tới được đánh giá là một giải pháp bổ trợ hữu hiệu cho mạng viễn thông mặt đất.

Khi các trạm phát sóng cố định bị hư hỏng, hệ thống vệ tinh có thể đóng vai trò “vành đai dự phòng”, duy trì kết nối cho người dân và lực lượng cứu hộ tại những vùng bị cô lập hoặc bị thủ sóng. Đây được xem là bước tiến quan trọng giúp nâng cao khả năng chống chịu của toàn hệ thống trước những thảm họa tự nhiên ngày càng khốc liệt.

Một nội dung đáng chú ý khác được đưa ra tại buổi Họp báo là vấn đề quản lý các bản đồ thông tin cứu hộ do cộng đồng lập trình viên độc lập tự phát triển trong các đợt thiên tai vừa qua. Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết, bên cạnh bản đồ lũ lụt do Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai quản lý, đã xuất hiện nhiều bản đồ tự phát, cập nhật thông tin nhanh nhưng không phải lúc nào cũng chính xác.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cũng lưu ý Cục Viễn thông về trách nhiệm phối hợp, chỉ đạo các doanh nghiệp viễn thông xem xét hỗ trợ và kết nối các sáng kiến này với cơ quan quản lý nhà nước chính thức. Mối lo ngại lớn nhất là nguy cơ lan truyền bản đồ sai, dẫn đến lực lượng cứu hộ hoặc người dân tham gia cứu nạn theo hướng không đúng, gây nguy hiểm và ảnh hưởng đến hiệu quả ứng phó thiên tai.

Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định luôn hoan nghênh các sáng kiến ứng dụng công nghệ để phục vụ cảnh báo sớm, cung cấp dữ liệu, bản đồ thiên tai; đồng thời sẵn sàng đóng vai trò đầu mối hỗ trợ kết nối, bảo đảm các sản phẩm công nghệ được kiểm chứng, đồng bộ và tích hợp vào hệ thống quản lý chính thức.

Điều này không chỉ hạn chế rủi ro từ thông tin sai lệch mà còn thúc đẩy hệ sinh thái công nghệ viễn thông phát triển theo hướng bền vững, có trách nhiệm.

Với sự vào cuộc mạnh mẽ của Bộ Khoa học và Công nghệ, Cục Viễn thông và các doanh nghiệp, cùng việc mở rộng ứng dụng công nghệ mới, Việt Nam đang từng bước xây dựng nền tảng thông tin liên lạc an toàn, linh hoạt, thích ứng tốt hơn với thiên tai. Đây là yếu tố quan trọng giúp bảo đảm tính mạng, tài sản của người dân và nâng cao năng lực điều hành trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.