Tăng cường đãi ngộ và tự chủ cho nhân lực khoa học và công nghệ

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 249/2025/NĐ-CP và Nghị định số 263/2025/NĐ-CP, tạo ra một hệ thống chính sách đồng bộ nhằm thu hút, đãi ngộ nhân lực khoa học và công nghệ (KH&CN) chất lượng cao và nâng cao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các tổ chức KH&CN công lập. Đây được xem là hai trụ cột chính sách mang tính đột phá, thể hiện quyết tâm chiến lược của Nhà nước trong việc phát triển nguồn nhân lực then chốt này.

Nghị định số 249/2025/NĐ-CP - cơ chế đặc thù thu hút chuyên gia quốc tế

Nghị định 249/2025/NĐ-CP tập trung giải quyết vấn đề thu hút nguồn nhân lực KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đặc biệt quan trọng, chủ yếu là các chuyên gia người Việt Nam định cư ở nước ngoài và người nước ngoài.

Tiêu chuẩn tuyển chọn nghiêm ngặt

Chuyên gia được thu hút phải đáp ứng các tiêu chí được chuẩn hóa theo thông lệ quốc tế, đảm bảo năng lực và kinh nghiệm thực tiễn nhằm thực hiện các nhiệm vụ KH&CN trọng điểm, ưu tiên các ngành công nghệ chiến lược. Các tiêu chí chính bao gồm:

Là tác giả hoặc đồng tác giả của sáng chế đã được cấp bằng bảo hộ và được ứng dụng tạo ra giá trị kinh tế - xã hội;

Có bằng Tiến sĩ từ các trường đại học thuộc nhóm 200 đại học hàng đầu thế giới và có kinh nghiệm giảng dạy, nghiên cứu tối thiểu 05 năm tại cơ sở uy tín ở nước ngoài;

Có tối thiểu 10 bài báo khoa học quốc tế đăng trên các tạp chí danh tiếng.

Nghị định 249/2025/NĐ-CP tập trung giải quyết vấn đề thu hút nguồn nhân lực KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Ảnh: chinhphu.vn.

Chính sách đãi ngộ vượt trội và quyền tự chủ cao

Chính sách đãi ngộ trong Nghị định 249/2025/NĐ-CP nhằm tạo điều kiện tốt nhất để chuyên gia toàn tâm cống hiến, tập trung vào hai yếu tố then chốt: Tiền lương và quyền tự chủ.

Thù lao thỏa thuận và cạnh tranh: Chuyên gia được hưởng tiền lương hoặc thù lao thỏa thuận với đơn vị sử dụng, đảm bảo mức chi trả tương xứng với trình độ và kinh nghiệm, không thấp hơn mức lương tối thiểu thỏa thuận với người có trình độ tương đương tại đơn vị.

Tự chủ trong nghiên cứu: Chuyên gia được trao quyền chủ động lựa chọn và sử dụng nhân lực cũng như chủ động quyết định sử dụng kinh phí, nguồn lực được giao. Điều này bao gồm cả quyền mua trực tiếp công nghệ, thiết bị, bí quyết công nghệ nước ngoài cần thiết với giá thỏa thuận.

Hỗ trợ toàn diện: Chế độ đãi ngộ còn mở rộng sang hỗ trợ ổn định cuộc sống gia đình, bao gồm hỗ trợ tìm trường học, học phí cho con dưới 18 tuổi tại các cơ sở giáo dục công lập và cung cấp gói chăm sóc sức khỏe tự nguyện cho gia đình chuyên gia.

Ghi nhận đóng góp: Chuyên gia sẽ được tôn vinh, ghi nhận khi nhận và hoàn thành nhiệm vụ và được xem xét khen thưởng theo quy định của Luật Thi đua, khen thưởng, có cơ hội được Lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước gặp mặt, biểu dương.

Nghị định số 263/2025/NĐ-CP - tăng cường tự chủ cho tổ chức KH&CN công lập

Nghị định 263/2025/NĐ-CP quy định chi tiết về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập, đồng thời cụ thể hóa các quy định liên quan đến nhân lực và nhân tài. Nghị định này là chìa khóa để các tổ chức KH&CN chủ động hơn trong quản lý và sử dụng nguồn lực để tạo ra môi trường làm việc hiệu quả.

Tự chủ về cơ cấu tổ chức và nhân sự

Các tổ chức KH&CN công lập được tăng cường quyền tự chủ trong các hoạt động quản lý nội bộ:

Quyết định bộ máy: Được quyền quyết định việc thành lập, tổ chức lại, giải thể các đơn vị trực thuộc để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, sau khi có ý kiến của cơ quan quản lý cấp trên;

Tuyển dụng và quản lý nhân lực: Tổ chức được chủ động quyết định việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và người lao động;

Cơ chế đặc biệt cho nhân sự: Nghị định 263/2025/NĐ-CP quy định cơ chế Nhân sự đồng cơ hữu (cán bộ từ cơ sở giáo dục đại học đến làm việc định kỳ, được tính là nhân sự chính thức của cả hai bên). Đặc biệt, nhân sự đồng cơ hữu là người Việt Nam định cư ở nước ngoài hoặc người nước ngoài có thể được xem xét bổ nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý mà không bị ràng buộc bởi các điều kiện về độ tuổi, chức danh quy hoạch, trình độ lý luận chính trị, thời gian giữ chức vụ liền kề.

Tự chủ về tài chính và thu nhập

Chính sách tài chính được nới lỏng theo hướng khuyến khích tăng thu nhập gắn liền với hiệu quả công việc:

Thu nhập gắn với kết quả: Việc chi tiền lương và thu nhập cho người lao động được thực hiện theo nguyên tắc gắn với số lượng, chất lượng và cam kết kết quả đầu ra của nhiệm vụ. Tổ chức có trách nhiệm xây dựng Quy chế tiền lương, thu nhập và khen thưởng nội bộ.

Chi thuê chuyên gia: Tổ chức được quyền chi thuê chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng đặc biệt thực hiện nhiệm vụ theo mức chi tương xứng với nhiệm vụ được giao, dựa trên mức chi trả thực tế trên thị trường và khả năng tài chính của tổ chức.

Sử dụng quỹ thu nhập: Phần kinh phí tiết kiệm được từ kinh phí cố định và kinh phí bổ sung từ ngân sách nhà nước được chuyển toàn bộ vào Quỹ bổ sung thu nhập của tổ chức, tạo điều kiện tăng thêm thu nhập cho cán bộ.

Cơ hội để KH&CN Việt Nam bứt phá

Sự ra đời đồng bộ của Nghị định 249/2025/NĐ-CP và Nghị định 263/2025/NĐ-CP đã hoàn thiện khung chính sách khuyến khích nhân lực KH&CN theo hai hướng:

Đãi ngộ cá nhân xuất sắc (NĐ 249): Tập trung thu hút tinh hoa và trao quyền tự chủ tối đa trong nghiên cứu.

Tăng cường năng lực tổ chức (NĐ 263): Nâng cao quyền tự chủ về quản lý nhân sự, tài chính, cho phép các tổ chức công lập linh hoạt hơn trong việc giữ chân và phát triển đội ngũ cán bộ.

Các cơ quan, tổ chức, đơn vị cần nhanh chóng quán triệt tinh thần các Nghị định, cụ thể hóa thành các quy chế nội bộ và kế hoạch hành động. Việc thực thi hiệu quả các chính sách này là yếu tố then chốt, biến các quy định pháp luật thành động lực thực tiễn, giúp đội ngũ nhân lực KH&CN Việt Nam phát huy tối đa tiềm năng, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển KH&CN và đổi mới sáng tạo quốc gia./.