Tạo lập tương lai số: Chiến lược AI và kiến trúc dữ liệu - Hai trụ cột của Việt Nam

Trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu được xem là hai tài sản quý giá nhất, quyết định năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia. Việt Nam đang nỗ lực định hình chiến lược phát triển AI và xây dựng khung kiến trúc dữ liệu thống nhất, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững và hiệu quả.

AI và Dữ liệu: Hai trụ cột quyết định tương lai đất nước

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, AI đã trở thành một công cụ không thể thiếu, len lỏi vào mọi ngóc ngách của đời sống, từ sản xuất, kinh doanh đến quản trị công. Tuy nhiên, sự phát triển bùng nổ của AI cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là về việc quản lý và sử dụng dữ liệu một cách an toàn, hiệu quả. Tại hội thảo "Chiến lược AI và Kiến trúc dữ liệu quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp" (ASDA 1) vừa diễn ra tại Hà Nội, các chuyên gia, nhà khoa học đã cùng nhau thảo luận, phân tích và đưa ra những giải pháp đột phá nhằm định hình tương lai số cho Việt Nam.

Nhiều đại biểu khẳng định, AI và dữ liệu hiện vẫn thiếu một hệ thống phương pháp luận và khung lý thuyết vững chắc để dẫn dắt ứng dụng đi đúng hướng. Điều này dẫn đến tình trạng phát triển rời rạc, thiếu sự liên kết, và tiềm ẩn nhiều rủi ro. Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Ái Việt, Viện trưởng Viện Công nghệ và Giáo dục trí tuệ mới tạo sinh (IGNITE), cho biết, mặc dù hơn 70% doanh nghiệp công nghệ trong nước đã quan tâm và đầu tư vào AI, nhưng thách thức lớn nhất vẫn là sự phân mảnh và thiếu kết nối của dữ liệu.

Đây không chỉ là vấn đề của riêng doanh nghiệp mà còn là của cả quốc gia. Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, nhấn mạnh rằng, việc xây dựng một hệ thống quản trị dữ liệu thống nhất là việc làm cấp thiết. Theo ông, kiến trúc quản trị dữ liệu toàn diện cần được xây dựng trên bốn trụ cột chính: Thể chế, Công nghệ, Quy trình và Con người. Bốn trụ cột này sẽ tạo thành một hệ thống liên kết chặt chẽ, từ việc hoàn thiện hành lang pháp lý, xây dựng hạ tầng dữ liệu đồng bộ, chuẩn hóa quy trình thu thập, xử lý, đến việc đào tạo đội ngũ chuyên gia chất lượng cao.

Giải pháp đội phá: Xây dựng kiến trúc dữ liệu quốc gia và luật AI

Để giải quyết vấn đề phân mảnh dữ liệu, các chuyên gia tại hội thảo đã đề xuất việc xây dựng kiến trúc dữ liệu dựa trên khung kiến trúc quốc gia. Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Dữ liệu quốc gia Nguyễn Thị Tuyết Nhung cho rằng, nguyên tắc đột phá của việc xây dựng này là tích hợp AI và công nghệ tự động hóa vào quy trình xử lý nghiệp vụ một cách thông suốt, đồng thời luôn đặt yếu tố an toàn, an ninh và bảo mật lên hàng đầu. Đây không chỉ là một giải pháp mang tính học thuật mà còn là nền tảng vững chắc để triển khai Luật AI và các chính sách quản trị dữ liệu quốc gia trong tương lai.

Việc ban hành một khung pháp lý rõ ràng, đặc biệt là Luật AI, được xem là bước đi chiến lược để thúc đẩy sự phát triển an toàn và bền vững. Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, khẳng định pháp luật hiện hành chưa đủ để điều chỉnh những vấn đề phức tạp do AI đặt ra. Theo ông, việc ban hành Luật AI sớm sẽ giúp kiểm soát rủi ro, bảo vệ người dân và tạo hành lang pháp lý vững chắc cho các hoạt động nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI.

Mục tiêu của Chính phủ là đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo AI hàng đầu ASEAN vào năm 2030, một mục tiêu đầy tham vọng nhưng hoàn toàn khả thi nếu chúng ta có những bước đi đúng đắn. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam nằm trong nhóm dẫn đầu Đông Nam Á về AI. Để đạt được mục tiêu này, việc ban hành Luật AI là một yêu cầu cấp bách. Giai đoạn 2025-2026 được xem là thời điểm vàng để tạo lập hành lang pháp lý cho việc phát triển và quản lý AI tại Việt Nam.

Tiến sĩ Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), nhấn mạnh rằng Luật AI cần được xây dựng trên bảy nguyên tắc cốt lõi, bao gồm tính linh hoạt để thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, và nguyên tắc lấy con người làm trung tâm, đảm bảo mọi ứng dụng AI đều phục vụ lợi ích của con người.

Hướng đến tương lai: Tạo dựng nền tảng vững chắc

Hội thảo ASDA 1 đã tạo ra một diễn đàn quý báu, nơi các nhà khoa học, doanh nghiệp và cơ quan hoạch định chính sách cùng nhau thảo luận, phân tích và tìm kiếm sự đồng thuận. Sự kiện này không chỉ giúp định hình một cách tiếp cận chung về chiến lược AI và dữ liệu quốc gia, mà còn là bước khởi đầu quan trọng để cộng đồng cùng chung tay giải quyết những thách thức đang đặt ra.

Trong bối cảnh AI và dữ liệu ngày càng trở thành hai trụ cột trung tâm của chuyển đổi số, việc định hình chiến lược AI và làm rõ khung kiến trúc dữ liệu là yêu cầu sống còn đối với Việt Nam. Đây là nền tảng để chuẩn bị ban hành Luật AI và các chính sách quản trị dữ liệu quốc gia trong thời gian tới, từ đó tạo ra một môi trường thuận lợi để AI phát triển an toàn, bền vững và hiệu quả, góp phần đưa Việt Nam trở thành một cường quốc công nghệ trong khu vực và trên thế giới.

Những thảo luận tại hội thảo đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về tương lai số của Việt Nam, trong đó sự hợp tác giữa các cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp là chìa khóa để biến những chiến lược táo bạo thành hiện thực.