Trách nhiệm của Bộ KH&CN trong quản lý máy bay không người lái

Theo Nghị định số 288/2025/NĐ-CP quy định về quản lý tàu bay không người lái và phương tiện bay khác, Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức, triển khai các hoạt động khoa học và công nghệ cấp quốc gia, nhiệm vụ làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo tàu bay và hệ thống điều khiển tàu bay.

Nông dân tham quan mô hình máy bay không người lái bón phân và phun thuốc trừ sâu cho cây lúa. (Ảnh: TTXVN).

Ngày 5/11/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Nghị định số 288/2025/NĐ-CP quy định về quản lý tàu bay không người lái và các phương tiện bay khác. Nghị định có hiệu lực thi hành kể từ ngày ký.

Nghị định số 288/2025/NĐ-CP gồm 8 chương, 35 điều, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Khoản 5 Điều 27; Khoản 6 Điều 28; Khoản 1, Khoản 2 và Điểm c Khoản 4 Điều 29; Điều 30; Khoản 1, các điểm a, b, c và d Khoản 2 Điều 31; Điều 32; Điều 33; Khoản 4 Điều 34 và Điều 35 của Luật Phòng không nhân dân năm 2024.

“Theo Luật Phòng không nhân dân năm 2024, tàu bay không người lái được định nghĩa như sau: "Tàu bay không người lái là tàu bay mà việc điều khiển, duy trì hoạt động bay không cần sự điều khiển trực tiếp của phi công trên tàu bay đó; tàu bay không người lái và các loại tàu bay khác phải được đăng ký trước khi đưa vào khai thác, sử dụng".

Nghị định này áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam và nước ngoài có hoạt động liên quan đến tàu bay không người lái và các loại tàu bay khác (sau đây gọi chung là tàu bay) tại Việt Nam.

Các điều kiện đăng ký tàu bay không người lái

Về điều kiện đăng ký tàu bay, Nghị định nêu rõ:

Thứ nhất, phải có giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hợp pháp đối với tàu bay, bao gồm: (i) Đối với tàu bay nhập khẩu phải có giấy phép nhập khẩu và tờ khai hải quan; (ii) Hóa đơn của đơn vị đủ điều kiện kinh doanh tàu bay, hoặc quyết định của cơ quan có thẩm quyền hoặc văn bản chuyển nhượng, hoặc chứng từ tài chính theo quy định.

Thứ hai, tàu bay phải đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Bộ Quốc phòng ban hành hoặc tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do Bộ Quốc phòng công nhận.

Thứ ba, về việc giải quyết một số trường hợp cụ thể, Nghị định quy định rõ:

Đối với trường hợp tàu bay tự lắp ráp, sản xuất trước ngày Nghị định này có hiệu lực; tàu bay trong giai đoạn nghiên cứu, chế tạo, thử nghiệm phải có đơn vị sản xuất, lắp ráp hoặc pháp nhân được cơ quan nhà nước có thẩm quyền (CQNN) công nhận để kiểm tra, đánh giá và cấp Giấy chứng nhận tình trạng kỹ thuật tàu bay đủ điều kiện khai thác, ghi nhận các thông tin cơ bản của tàu bay.

Ngoài ra, phải có tài liệu chứng minh quyền sở hữu hợp pháp tàu bay hoặc cam kết của chủ sở hữu chịu hoàn toàn trách nhiệm trước pháp luật về tính hợp pháp của tàu bay để giải quyết việc đăng ký, đăng ký tạm thời.

Trường hợp máy bay đăng ký lần đầu tại Việt Nam, phải có giấy xác nhận của cơ quan Hải quan cho phép nhập khẩu hoặc pháp nhân được cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận sản xuất, lắp ráp loại máy bay đó mới có thể giải quyết đăng ký máy bay.

Nghị định nêu rõ điều kiện này không áp dụng đối với máy bay của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an.

Các điều kiện sử dụng máy bay không người lái

Cụ thể, về điều kiện khai thác, sử dụng máy bay, Nghị định quy định rõ như sau:

Một là, máy bay phải có Giấy chứng nhận đăng ký hoặc Giấy chứng nhận đăng ký tạm thời còn hiệu lực.

Hai là, người trực tiếp điều khiển máy bay phải từ đủ 18 tuổi trở lên, trừ trường hợp người điều khiển máy bay có trọng tải cất cánh tối đa dưới 0,25 kg; trong máu hoặc hơi thở không được có rượu, ma túy, thuốc an thần hoặc các chất bị pháp luật cấm.

Ba là, người trực tiếp điều khiển máy bay có trọng lượng cất cánh tối đa từ 0,25 kg trở lên phải có Giấy phép điều khiển bay bằng mắt thường.

Trường hợp điều khiển máy bay có trọng lượng cất cánh tối đa từ 2 kg trở lên, bay ngoài tầm nhìn, bay theo chương trình được thiết lập sẵn thông qua trung tâm điều khiển, phải có giấy phép điều khiển bay bằng thiết bị quan sát do cơ quan có thẩm quyền cấp hoặc chứng chỉ quốc tế được Bộ Quốc phòng công nhận.

Bốn là, trường hợp điều khiển đồng thời từ hai máy bay trở lên, ngoài việc đáp ứng các điều kiện quy định tại Khoản 1, 2 và 3 nêu trên, còn phải chứng minh năng lực công nghệ đáp ứng các yêu cầu an toàn bay thể hiện ở tính năng kỹ thuật của hệ thống khai thác máy bay.

Việc bay đội hình, xếp chữ, trình diễn ánh sáng nghệ thuật trên không phải được sự đồng ý hoặc chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Năm là, người trực tiếp điều khiển các phương tiện bay khác phục vụ hoạt động thể thao ngoài việc đáp ứng các điều kiện quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 nêu trên còn phải đáp ứng thêm các điều kiện theo quy định của pháp luật trong lĩnh vực giáo dục thể chất và thể thao.

Sá là, người nước ngoài trực tiếp khai thác tàu bay tại Việt Nam ngoài việc đáp ứng các điều kiện quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 nêu trên còn phải có người đại diện là cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam bảo lãnh.

Máy bay không người lái M400-CT2. Sử dụng làm mục tiêu bay cho khí tài tên lửa phòng không tầm trung và gần, làm mục tiêu chặn kích cho máy bay chiến đấu, được thiết kế mang nhiều loại tải có ích cho phục vụ công tác huấn luyện, bắn đạn thật và các hoạt động quân sự khác. Ảnh: baoquankhu7.vn.

Giấy phép bay trong vùng cấm bay chỉ áp dụng cho hoạt động bay chính thức; phải đáp ứng yêu cầu về quốc phòng, an ninh, an toàn bay và trật tự an toàn xã hội.

Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì triển khai làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo

Nghị định quy định trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm các bộ, cơ quan ngang bộ; Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; cơ quan, tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan đến tàu bay.

Đối với Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), Nghị định nêu rõ Bộ KH&CN chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành liên quan quản lý các hộ hoạt động trong lĩnh vực khai thác, sử dụng tàu bay theo quy định của pháp luật.

Bộ KH&CN cũng được giao chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan tổ chức, triển khai các hoạt động, nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia về làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo tàu bay và hệ thống điều khiển tàu bay.

Cùng với đó, Bộ KH&CN được giao chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan quản lý việc sử dụng tần số vô tuyến điện (RF); việc tuân thủ các quy định về chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy thiết bị thu phát vô tuyến điện theo quy chuẩn kỹ thuật do Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành.

Về bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về tàu bay, Bộ KH&CN chủ trì, phối hợp với Bộ Quốc phòng và các bộ, ngành liên quan xây dựng, chủ trì thẩm định, ban hành tiêu chuẩn quốc gia về tàu bay./.