Vaccine HIV mRNA thử nghiệm có triển vọng

Theo các nhà khoa học tại Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia (NIAID), thuộc Viện Y tế Quốc gia, một loại văcxin HIV trên cơ sở mRNA, cùng công nghệ nền tảng sử dụng trong 2 loại văcxin Covid-19, cho thấy triển vọng hiệu quả khi thử nghiệm ở chuột và linh trưởng.

Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Medicine cho thấy, văcxin mới an toàn và thúc đẩy các phản ứng miễn dịch tế bào và kháng thể mong muốn chống lại virus tương tự HIV. Khỉ vằn Rhesus được tiêm văcxin mồi, sau đó là nhiều lần tiêm tăng cường, có nguy cơ lây nhiễm virus suy giảm miễn dịch khi -người (SHIV) mỗi lần phơi nhiễm thấp hơn 79% so với động vật không chủng ngừa.

Giám đốc NIAID Anthony S. Fauci, BS, Trưởng Phòng thí nghiệm và đồng tác giả bản báo cáo cho biết, văcxin mRNA thử nghiệm này có một số tính năng, giải quyết những thiếu sót của những văcxin HIV thử nghiệm khác, có thể là một phương pháp tiếp cận đầy hứa hẹn.

Văcxin thử nghiệm hoạt động giống như văcxin mRNA Covid-19. Nhưng thay vì mang các chỉ dẫn mRNA đối với protein spike của coronavirus, Văcxin cung cấp các hướng dẫn được mã hóa tạo ra hai protein chính của HIV, Env và Gag. Tế bào cơ động vật được cấy ghép 2 protein này, tạo thành các hạt tương tự virus (VLP) gắn nhiều bản sao Env trên bề mặt. Mặc dù VLP không thể gây nhiễm vì chúng thiếu mã di truyền hoàn chỉnh của HIV, nhưng những hạt này phù hợp với HIV truyền nhiễm để kích thích các phản ứng miễn dịch phù hợp.

Trong các nghiên cứu với chuột, hai lần tiêm văcxin mRNA dạng VLP tạo ra kháng thể trung hòa ở tất cả các động vật. Những protein Env được tạo ra ở chuột từ các hướng dẫn mRNA gần giống với các protein của toàn bộ virus, một kết quả hơn hẳn so với những văcxin HIV thử nghiệm trước đó.

TS Lusso, Phòng thí nghiệm Điều hòa miễn dịch của NIAID cho biết, việc hiển thị nhiều bản sao của protein lớp vỏ HIV đích thực trên mỗi VLP là một trong những tính năng đặc biệt của kỹ thuật, mô phỏng chính xác quá trình lây nhiễm tự nhiên và có thể đóng vai trò quan trọng, kích thích các phản ứng miễn dịch mong muốn.

Nhóm nghiên cứu thử nghiệm văcxin mRNA Env-Gag VLP trên khỉ với nhiều lần tiêm chủng tăng cường trong suốt một năm.  

Mặc dù liều lượng mRNA được tiêm cao, văcxin dung nạp tốt và chỉ tạo ra các tác dụng phụ tạm thời, nhẹ ở khỉ như chán ăn. Đến tuần 58, tất cả khỉ vằn được tiêm phòng đã phát triển các kháng thể trung hòa đến mức độ có thể đo lường, chống lại hầu hết các chủng trong bảng xét nghiệm 12 chủng HIV đa dạng. Ngoài việc trung hòa các kháng thể, văcxin VLP mRNA cũng tạo ra một phản ứng mạnh mẽ từ tế bào T trợ giúp.

Bắt đầu từ tuần 60, những con vật được chủng ngừa và nhóm đối chứng khỉ không được tiêm chủng tiếp xúc hàng tuần, qua niêm mạc trực tràng với SHIV. Do các loài linh trưởng không dễ bị nhiễm HIV-1, các nhà khoa học sử dụng chimeric SHIV trong môi trường thí nghiệm vì virus được nhân lên ở khỉ.

Sau 13 lần cấy SHIV hàng tuần, 2 trong số 7 con khỉ được chủng ngừa không bị nhiễm bệnh. Các động vật được chủng ngừa khác chậm trễ lây nhiễm, trung bình xảy ra sau 8 tuần. Nhóm đôi chứng, động vật chưa được chủng ngừa trung bình bị nhiễm bệnh sau 3 tuần.

Theo TS Lusso, nhóm nghiên cứu đang cải tiến quy trình tiêm văcxin nhằm cải thiện chất lượng và số lượng VLP được sản xuất nhằm tăng thêm hiệu quả của văcxin và giảm số lượng tiêm chủng chính và tăng cường cần thiết để có được phản ứng miễn dịch mạnh mẽ. Nếu được xác nhận là an toàn và hiệu quả, nhóm nghiên cứu sẽ tiến hành thử nghiệm giai đoạn 1 loại văcxin này cho các tình nguyện viên độ tuổi trưởng thành và khỏe mạnh.

Thanh Thanh (T/h)