Bỏ thuế khoán bước tiến lớn trong "quản trị" quản lý kinh doanh

Việt Nam đang đứng trước một bước chuyển quan trọng trong chính sách thuế với lộ trình chấm dứt cơ chế thuế khoán cho hộ kinh doanh, thay bằng hình thức kê khai minh bạch, nộp thuế điện tử và sử dụng hóa đơn kết nối máy tính tiền.

Đây không chỉ là thay đổi về thủ tục hành chính, mà còn là một bước tiến lớn hướng tới minh bạch hóa, chuyên nghiệp hóa và phát triển bền vững cộng đồng hộ kinh doanh, một lực lượng chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế phi chính thức hiện nay.

Tại Hội thảo “Bỏ thuế khoán: Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?” diễn ra ngày 26/8/2025, các chuyên gia thuế, đại diện công nghệ và ngân hàng đã cùng đưa ra góc nhìn toàn diện về cơ hội và thách thức xoay quanh thay đổi chính sách quan trọng này.

Thuế khoán vốn được thiết kế đơn giản, thuận tiện cho công tác quản lý thuế với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, giờ đây đang bộc lộ nhiều bất cập trong bối cảnh nền kinh tế số phát triển mạnh mẽ. Việc tính thuế theo doanh thu ước lượng, thiếu hóa đơn chứng từ, gây ra không ít rủi ro cho cả người nộp thuế lẫn cơ quan quản lý.

Thay vì bị “bó buộc” bởi thuế khoán, hộ kinh doanh sẽ bước vào thời kỳ quản lý chủ động hơn.

Theo các chuyên gia chủ trương bỏ thuế khoán và lệ phí môn bài theo Nghị quyết 68-NQ/TW là cần thiết để khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp, minh bạch hóa tài chính và dễ dàng tiếp cận tín dụng chính thống.

Thay vì bị “bó buộc” bởi thuế khoán, hộ kinh doanh sẽ bước vào thời kỳ quản lý chủ động hơn. Từ ngày 1/6/2025, các hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền. Điều này đòi hỏi hộ kinh doanh cần hiểu rõ nghĩa vụ pháp lý, phân định công việc có thể tự làm và công việc cần hỗ trợ từ chuyên gia thuế hoặc phần mềm.

Chuyển đổi không chỉ là thách thức về tư duy quản lý mà còn là bài toán công nghệ. MISA - một trong những đơn vị cung cấp giải pháp quản trị tài chính cho hộ kinh doanh đã đưa ra các gói phần mềm tích hợp quản lý bán hàng, xuất hóa đơn, kê khai thuế và kết nối với gần 24.000 chuyên gia kế toán, thuế qua nền tảng MISA ASP. Với hộ nhỏ, chỉ cần điện thoại thông minh là có thể quản lý doanh thu, hóa đơn, thuế dễ dàng. Với hộ lớn, phần mềm kết hợp máy POS hỗ trợ xuất hóa đơn tức thời, đồng bộ dữ liệu tài chính và nộp thuế trực tuyến.

Điều đáng nói là việc số hóa và minh bạch tài chính cũng mở ra “cánh cửa” tiếp cận vốn ngân hàng dễ dàng hơn. VPBank, tại hội thảo, đã công bố gói vay lên tới 20.000 tỷ đồng với lãi suất từ 3,99%/năm cùng nhiều ưu đãi như thẻ tín dụng hoàn tiền, gói tiết kiệm lãi suất cao. Không chỉ dừng lại ở việc cho vay, ngân hàng còn cam kết đồng hành cùng hộ kinh doanh trong việc quản trị, bảo hiểm và tái đầu tư.

Một thay đổi mang tính bắt buộc nhưng rất cần thiết chính là yêu cầu toàn bộ hàng hoá bán ra phải phát hành hoá đơn điện tử từ 1/1/2026. Điều này đặc biệt có tác động đến các hộ kinh doanh truyền thống như hàng ăn, kinh doanh hải sản, xưởng sản xuất nhỏ… vốn ít khi quan tâm đến hóa đơn đầu vào - đầu ra.

Có thể nói, đây là thời điểm “vàng” để hộ kinh doanh rèn luyện thói quen: bán hàng phải xuất hóa đơn, mua hàng phải lấy hóa đơn. Bởi kể từ năm 2026, hàng hóa tồn kho nếu không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ sẽ không được ghi nhận hợp pháp.

Không chỉ hộ truyền thống, các cá nhân kinh doanh qua sàn thương mại điện tử cũng được đặt vào khuôn khổ mới. Nghị định 117/2025 quy định sàn thương mại điện tử có chức năng thanh toán sẽ khấu trừ và nộp thay thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân ngay khi phát sinh giao dịch. Cá nhân không phải kê khai lại khoản thuế đã nộp trừ khi có phát sinh các loại thuế khác như tiêu thụ đặc biệt hay môi trường. Hóa đơn điện tử có thể được sàn phát hành ủy nhiệm, đảm bảo dữ liệu đồng bộ với người mua, người bán và cơ quan thuế, hạn chế sai sót và gian lận.

Chuyển từ thuế khoán sang kê khai không chỉ đơn thuần là thay đổi phương thức nộp thuế mà còn đặt ra yêu cầu hộ kinh doanh phải chuyên nghiệp hơn: từ lưu trữ chứng từ, quản trị dòng tiền, sử dụng phần mềm đến lập báo cáo tài chính. Điều này đòi hỏi sự thích nghi nhanh chóng, nhưng đổi lại là cơ hội lớn: dễ vay vốn hơn, gia tăng uy tín kinh doanh, mở rộng hợp tác và chuẩn bị nền tảng vững chắc nếu muốn chuyển đổi sang doanh nghiệp trong tương lai.

Hàng triệu hộ kinh doanh đang đứng trước một bước ngoặt. Nếu được hướng dẫn và chuẩn bị tốt, thay đổi này sẽ không còn là áp lực mà là “đòn bẩy” để hộ kinh doanh “lột xác” bước vào sân chơi minh bạch, hiện đại và bền vững hơn.

Điều cần nhấn mạnh, bỏ thuế khoán cũng chính là tạo sự công bằng trong kinh doanh. Bởi lâu nay vì nhiều lý do, có hộ doanh số cao những vẫn mặc nhiên "khoán thuế". Bởi thế, khi bỏ khoán, hộ nào kinh doanh vượt ngưỡng sẽ thuộc diện đóng Thuế Thu nhập, hộ nào dưới mức quy định thì không thuộc diện chịu thuế. Đặc biệt tránh được "chiêu trò" lách thuế dẫn đến thất thoát nguồn thu. Bỏ khoán thế là một cách quản trị khoa học và hợp lý; minh bạch và công bằng.