Bộ trưởng Bộ GD&ĐT giải trình về chính sách miễn, hỗ trợ học phí

Ngày 16/6, tại phiên thảo luận về các vấn đề kinh tế - xã hội, Quốc hội tập trung thảo luận 2 Nghị quyết quan trọng trong lĩnh vực giáo dục gồm chính sách miễn, hỗ trợ học phí và phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3–5 tuổi, và từ đây, một tín hiệu chính trị rõ ràng đã được gửi đi: Dù còn nhiều khó khăn về ngân sách, giáo dục vẫn là ưu tiên chiến lược trong hành trình phát triển đất nước.

Quốc hội thảo luận 2 Nghị quyết quan trọng trong lĩnh vực giáo dục gồm chính sách miễn, hỗ trợ học phí và phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 3–5 tuổi - Ảnh: VGP/Đình Hải.

Qua tìm hiểu của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện có 38 quốc gia – chủ yếu là các nước thu nhập cao đang miễn hoàn toàn học phí mầm non; 90 quốc gia khác hỗ trợ một phần. Trong bối cảnh tiềm lực kinh tế còn hạn chế, việc Việt Nam quyết định miễn học phí cho học sinh là minh chứng rõ nét cho sự ưu tiên phát triển giáo dục, giảm gánh nặng cho phụ huynh và thể hiện tính ưu việt của chế độ ta. Việc dành tới 30.000 tỷ đồng để miễn học phí cho học sinh phổ thông, trẻ mầm non và trẻ em mẫu giáo 5 tuổi là một quyết định có tính đột phá về chính sách công. Không phải là sự ban phát phúc lợi đơn thuần, chính sách này đặt nền tảng cho một xã hội học tập toàn diện, công bằng, nhân văn và bền vững.

"Trong khi tiềm lực kinh tế còn nhiều khó khăn, nhưng Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Quốc hội đều rất thống nhất trong chủ trương miễn học phí. Đây là sự thể hiện rõ nét tính ưu việt của chế độ chúng ta", Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu trước Quốc hội. Ông nhấn mạnh, quá trình xây dựng Nghị quyết được thực hiện trong tinh thần hứng khởi và đồng thuận cao từ cả hệ thống, từ Chính phủ đến cơ quan lập pháp.

Tại nghị trường, toàn bộ 14 đại biểu phát biểu đều bày tỏ sự đồng tình, cho thấy tính cấp thiết và đồng thuận chính trị hiếm có. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh gọi đây là "một chính sách mang tầm nhìn dài hạn", bởi đầu tư cho mầm non là đầu tư cho tương lai của quốc gia – khi mỗi đứa trẻ hôm nay là một trụ cột phát triển trong hai, ba thập kỷ tới. 

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi được đặt ra như một yêu cầu chính sách cấp thiết - Ảnh: VGP/Đình Hải.

Không chỉ miễn phí mà là thay đổi cấu trúc chính sách

Dự kiến áp dụng từ năm học 2025–2026, 2 Nghị quyết không chỉ mang ý nghĩa tháo gỡ gánh nặng tài chính cho hàng triệu gia đình, mà còn tạo tiền đề tái cấu trúc hệ thống chính sách giáo dục. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết Bộ đang gấp rút xây dựng Nghị định mới thay thế Nghị định 81 và 97 về học phí, theo hướng đảm bảo công bằng vùng miền, khả thi ngân sách, và ổn định lâu dài.

Khung học phí mới sẽ tiếp tục phân vùng theo điều kiện sinh hoạt, tránh cơ chế "cào bằng" mà vẫn hỗ trợ đúng đối tượng. Đồng thời, Bộ cũng tính toán kỹ lưỡng phương án bố trí nguồn lực: từ ngân sách Trung ương, địa phương đến khả năng lồng ghép các chương trình mục tiêu.

Lần đầu tiên, phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi được đặt ra như một yêu cầu chính sách cấp thiết. Đây không chỉ là thực hiện quyền học tập của trẻ em – mà còn là một chiến lược phát triển nguồn nhân lực từ gốc, giảm bất bình đẳng trong tiếp cận giáo dục, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa.

Nhưng để phổ cập mầm non thực sự đi vào thực tế, bài toán lớn nhất không chỉ là ngân sách, mà là đội ngũ và cơ sở vật chất. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn thẳng thắn chỉ ra thực trạng "3 cái nhất" ở bậc học mầm non: thiếu giáo viên nhiều nhất, áp lực lớn nhất, và đãi ngộ thấp nhất – trong khi đây lại là cấp học giữ vai trò nền tảng quan trọng nhất trong hình thành nhân cách, năng lực ban đầu của con người. 

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh khẳng định, đây là 2 chính sách mang tính nhân văn sâu sắc, hợp lòng dân - Ảnh: VGP/Đình Hải.

Chính sách nhân văn sâu sắc, hợp lòng dân

Phát biểu tại nghị trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh nhấn mạnh: "Mặc dù đất nước còn nhiều khó khăn về kinh tế – xã hội, nhưng việc Quốc hội thảo luận và đồng thuận cao với 2 dự thảo Nghị quyết về miễn, hỗ trợ học phí và phổ cập giáo dục mầm non cho thấy tầm nhìn chiến lược, sự quan tâm sâu sắc của Đảng, Nhà nước đối với giáo dục – nền tảng quan trọng của phát triển bền vững và hạnh phúc nhân dân".

Theo bà Thanh, chính sách này mang tính nhân văn sâu sắc, hợp lòng dân, không chỉ bảo đảm quyền học tập, giảm gánh nặng tài chính cho phụ huynh, thu hẹp chênh lệch cơ hội tiếp cận giáo dục giữa các vùng, mà còn tạo điều kiện để trẻ em được đến trường đúng độ tuổi, được chăm sóc, phát triển toàn diện trong môi trường sư phạm phù hợp.

Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 5 tuổi, theo bà, là "bước đi rất quan trọng", bởi đây là giai đoạn nền tảng để hình thành nhân cách, phát triển trí tuệ, thể chất, tình cảm và các kỹ năng xã hội – chuẩn bị cho trẻ sẵn sàng vào lớp Một.

Bà cũng đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục hoàn thiện các nội dung cụ thể của Nghị quyết trên 6 nhóm vấn đề, bao gồm: Một, rà soát phạm vi, đối tượng được miễn, hỗ trợ học phí và phổ cập. Hai, nguyên tắc, phương thức chi trả và hỗ trợ. Ba, thẩm quyền và mức hỗ trợ đối với địa phương. Bốn, cơ chế, chính sách để thực hiện 2 dự thảo Nghị quyết. Năm, tiếp tục tăng cường cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, nâng cao về chất lượng. Sáu, đề nghị Chính phủ, các cấp, các ngành tích cực triển khai tuyên truyền thực hiện 2 Nghị quyết để con em của chúng ta sớm được hưởng các chính sách ưu việt này từ năm học mới 2025-2026.