Cà Mau bứt phá trong hành trình số hóa toàn diện

Trên dải đất cực Nam của Tổ quốc, hành trình chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, không chỉ trong bộ máy hành chính mà trong từng nếp sống, sinh hoạt và sản xuất của người dân. Cà Mau đã và đang khẳng định vị thế tiên phong của vùng Đồng bằng sông Cửu Long trong việc hiện thực hóa tầm nhìn “chính quyền số – kinh tế số – xã hội số” gắn với phát triển bền vững.

Công cuộc chuyển đổi số (CĐS) ở Cà Mau không còn là khẩu hiệu, mà đã đi sâu vào thực tiễn, trở thành động lực đổi mới phương thức quản lý, nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp, đồng thời mở ra không gian phát triển mới cho nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.

Cà Mau là một trong những địa phương sớm xây dựng Kế hoạch hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trên cơ sở đó, Ban Chỉ đạo chuyển đổi số tỉnh được kiện toàn, hoạt động đồng bộ với Chương trình chuyển đổi số đến năm 2030. Các mục tiêu trọng tâm được xác định rõ: Lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ; dữ liệu là nền tảng quản lý; công nghệ là công cụ thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Trong hệ thống chính trị, các cuộc họp, đại hội, hội nghị của tỉnh được tổ chức theo mô hình “phi giấy tờ”, giảm hơn 80% chi phí in ấn và 50% thời gian điều hành. Đại biểu tham dự các hội nghị của Đảng, HĐND, UBND sử dụng máy tính bảng tích hợp dữ liệu điện tử, điểm danh bằng nhận diện khuôn mặt, phát biểu được ghi âm, chuyển thành văn bản tự động bằng AI xử lý ngôn ngữ tiếng Việt.

Từ mô hình thí điểm ở cấp xã, phường, nay toàn tỉnh đã nhân rộng phương thức tổ chức “không giấy”, góp phần hình thành môi trường hành chính minh bạch, tiết kiệm, thuận tiện và hiện đại. Việc ứng dụng chữ ký số, văn bản điện tử, phần mềm quản lý công việc liên thông giữa các cấp chính quyền được đồng bộ hóa, tạo tiền đề cho việc triển khai chính quyền số toàn tỉnh.

Không chỉ dừng ở cải cách hành chính, chuyển đổi số ở Cà Mau đang lan tỏa đến từng hộ dân. Những năm gần đây, hàng nghìn tổ công nghệ số cộng đồng đã được thành lập tại 101 xã, phường, thị trấn, trở thành cầu nối giúp người dân vùng sâu, vùng xa tiếp cận công nghệ. Họ được hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến, thanh toán điện tử, đăng ký khám chữa bệnh từ xa, tra cứu bảo hiểm xã hội, học trực tuyến và thậm chí bán hàng qua sàn thương mại điện tử.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghệ đang thay đổi toàn bộ chuỗi giá trị sản xuất. Hợp tác xã Thanh Sơn (xã Vĩnh Mỹ) vận hành hệ thống bẫy côn trùng thông minh, cảm biến môi trường và phần mềm cảnh báo sâu bệnh theo thời gian thực. Dữ liệu được gửi trực tiếp về điện thoại của nông dân, giúp họ chủ động phòng trừ, tiết kiệm chi phí 30–40% thuốc bảo vệ thực vật. Bên cạnh đó, hệ thống tưới nhỏ giọt tự động kết hợp AI dự báo khí hậu đã được triển khai ở 12 vùng nuôi tôm công nghệ cao, giúp tối ưu năng suất và giảm rủi ro môi trường.

Trên lĩnh vực thương mại, nông sản Cà Mau – đặc biệt là tôm, cua, mật ong U Minh, cá khô, khô bổi – đã có mặt trên các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Lazada, Shopee và nền tảng B2B Cà Mau SmartAgri. Cán bộ KH&CN hướng dẫn nhà nông tạo mã truy xuất QR, số hóa quy trình sản xuất, giúp người tiêu dùng kiểm tra nguồn gốc hàng hóa. Nhờ đó, nhiều sản phẩm OCOP của tỉnh lần đầu được ký kết hợp đồng xuất khẩu trực tiếp qua nền tảng trực tuyến.

Cùng với kinh tế nông nghiệp, khoa học và công nghệ đang đóng vai trò nòng cốt cho sự phát triển mới. Dự án giải trình tự gene cua Cà Mau, hợp tác giữa Sở KH&CN, Đại học Queensland (Australia) và Quỹ Vingroup trị giá 10 triệu USD, là ví dụ tiêu biểu. Kết quả nghiên cứu không chỉ giúp xác định đặc tính sinh học, mà còn tạo mã gene định danh cho sản phẩm đặc trưng của địa phương, mở đường cho việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý quốc tế.

Ngoài ra, các dự án nuôi tôm siêu thâm canh trên 1.500 ha, phát triển năng lượng tái tạo gió, điện mặt trời, quản lý cảng cá bằng phần mềm truy xuất nguồn gốc, ứng dụng dữ liệu viễn thám trong dự báo sạt lở bờ biển… đều đang được tích hợp trong chiến lược chuyển đổi số toàn tỉnh.

Theo Phó Giám đốc Sở KH&CN Quách Văn Ấn: “Cà Mau coi dữ liệu là tài sản quốc gia ở cấp địa phương. Mỗi dự án KH&CN đều phải gắn với dữ liệu mở, liên thông và khai thác được giá trị thực. Chuyển đổi số không chỉ tạo thuận lợi cho người dân, mà còn hình thành thị trường dữ liệu mới, thu hút doanh nghiệp đầu tư và thúc đẩy sáng tạo".

Tính đến nay, toàn tỉnh đã số hóa gần 80% hồ sơ đất đai, 100% dữ liệu hộ tịch, cấp phát hơn 9.000 chữ ký số cho tổ chức, cá nhân; triển khai phi địa giới hành chính tại Trung tâm Hành chính công, cho phép người dân nộp hồ sơ tại bất kỳ điểm nào trong tỉnh. Song song, hơn 2.300 cán bộ cấp xã được đào tạo kỹ năng số, vận hành các phần mềm chuyên ngành.

Bên cạnh đó, Cà Mau còn triển khai hệ thống camera đô thị thông minh (IOC) tại TP. Cà Mau, kết nối dữ liệu giao thông, an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy và quản lý dân cư. Dự kiến, trong giai đoạn 2026–2030, hệ thống này sẽ mở rộng toàn tỉnh, tạo nền tảng vận hành chính quyền thông minh.

Nhìn tổng thể, hành trình số hóa toàn diện của Cà Mau là minh chứng sinh động cho sự chuyển đổi từ “nhận thức” sang “hành động”. Từ cán bộ lãnh đạo đến người dân, từ thành thị đến vùng biển đảo, mọi tầng lớp đều đang tham gia vào quá trình thay đổi. CĐS đã trở thành thói quen, là “nếp nghĩ mới” của một xã hội hiện đại.

Trong thời gian tới, Cà Mau xác định tiếp tục đầu tư hạ tầng dữ liệu, mở rộng mạng truyền dẫn cáp quang đến 100% thôn, ấp; xây dựng trung tâm dữ liệu mở cấp tỉnh kết nối nền tảng quốc gia; triển khai trợ lý số ảo phục vụ điều hành và dịch vụ công; đồng thời phát triển nguồn nhân lực số – lực lượng then chốt của tương lai.

Từ một vùng đất từng được ví là “cuối trời Tổ quốc”, Cà Mau đang vươn lên mạnh mẽ trong kỷ nguyên số – nơi mỗi người dân đều là một công dân số, mỗi doanh nghiệp là một doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, và mỗi chính sách đều được dẫn dắt bằng dữ liệu, khoa học và trí tuệ con người.