Cạm bẫy Deepfake 'càn quét' mạng xã hội

Một làn sóng video quảng cáo giả mạo đang càn quét không gian mạng xã hội Việt Nam, lợi dụng lòng tin của công chúng bằng cách sử dụng hình ảnh và giọng nói của các ca sĩ, diễn viên nổi tiếng.

Những đoạn clip được dàn dựng bằng công nghệ Deepfake này, mặc dù có độ chân thật gần như hoàn hảo, đã phơi bày một lỗ hổng nghiêm trọng trong việc kiểm soát nội dung và bảo vệ người tiêu dùng, đặc biệt là người lớn tuổi, trước vấn nạn lừa đảo tinh vi.

Deepfake, sự kết hợp giữa thuật toán Deep Learning (máy học sâu) và Fake (giả), đã tiến thêm một bước từ công nghệ giải trí thành công cụ vi phạm nghiêm trọng. Chỉ cần vài đoạn video ngắn hoặc mẫu âm thanh thu trộm, kẻ xấu có thể nhanh chóng "tái sinh" phiên bản kỹ thuật số của bất kỳ ai.

Cuộc chiến chống lại Deepfake trên mạng xã hội đang đòi hỏi sự chung tay từ cơ quan quản lý, nền tảng công nghệ và ý thức cảnh giác cao độ từ chính người dùng.

Các tổ chức tội phạm đã lợi dụng khả năng này để tạo ra những quảng cáo bán hàng hoặc kêu gọi đầu tư trên các nền tảng thương mại điện tử. Trong các video này, khẩu hình miệng và giọng nói của ca sĩ, diễn viên nổi tiếng được lồng ghép một cách trùng khớp, khiến người xem dễ dàng tin rằng chính nghệ sĩ đang đích thân giới thiệu sản phẩm. Mức độ chân thực ngày càng cao của Deepfake đã biến nó thành một mối đe dọa kép: vừa xâm phạm nghiêm trọng hình ảnh cá nhân, vừa tạo ra hành vi lừa đảo tài chính có tổ chức. Đáng báo động, tốc độ lan truyền chóng mặt của những nội dung giả mạo trên mạng xã hội đã vượt xa khả năng kiểm chứng của người dùng. 

Về mặt pháp lý, hành vi sử dụng hình ảnh của người khác khi không có sự đồng ý đã vi phạm quyền nhân thân theo Bộ luật Dân sự 2015, cho phép người bị hại yêu cầu tòa án buộc chấm dứt sử dụng, xin lỗi và bồi thường thiệt hại. Nghiêm trọng hơn, nếu việc dùng hình ảnh, giọng nói giả mạo nhằm mục đích lừa dối khách hàng, giao dịch, nó có thể cấu thành tội "Lừa dối khách hàng" theo Điều 198 Bộ luật Hình sự 2015, đồng thời vi phạm Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023 vì không minh bạch thông tin người kinh doanh. Tuy nhiên, việc xử lý hình sự đòi hỏi cơ quan chức năng phải điều tra, xác minh rõ ràng về thiệt hại thực tế và ý đồ gian dối của kẻ phạm tội.

Cuộc chiến chống lại Deepfake trên mạng xã hội đang đòi hỏi sự chung tay từ cơ quan quản lý, nền tảng công nghệ và ý thức cảnh giác cao độ từ chính người dùng.