Cấm xe xăng: Mercedes phản đối, giới xe điện cảnh báo tụt hậu

Mercedes và nhiều hãng coi cấm xe xăng vào năm 2035 tại châu Âu là bất khả thi, trong khi ngành xe điện khẳng định trì hoãn chỉ khiến tụt lại phía sau.

Liên minh châu Âu (EU) đã đặt mục tiêu từ năm 2035 cấm bán xe xăng và diesel mới. Đây là bước ngoặt trong chiến lược giảm phát thải, nhằm đưa châu Âu tiến tới trung hòa carbon vào giữa thế kỷ. Nhưng ngay trong năm 2025, khi lộ trình mới chỉ bắt đầu, cuộc tranh cãi đã bùng nổ gay gắt: các hãng xe truyền thống cho rằng mục tiêu này là bất khả thi, trong khi ngành sản xuất xe điện cảnh báo rằng chần chừ đồng nghĩa với việc châu Âu sẽ tụt lại phía sau trong cuộc đua toàn cầu.

Mercedes-Benz là hãng lên tiếng mạnh mẽ nhất. Tổng giám đốc Ola Källenius, cũng là Chủ tịch Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô châu Âu, khẳng định lệnh cấm 2035 là “một cú đâm vào tường” đối với ngành công nghiệp. Ông cảnh báo chính sách có thể làm “sụp đổ” thị trường ô tô châu Âu, gây mất hàng trăm nghìn việc làm và đẩy người tiêu dùng rơi vào thế khó khi giá xe điện còn cao. Mercedes kêu gọi EU theo đuổi cách tiếp cận “công nghệ trung lập”, tức song song phát triển xe điện, hybrid và nhiên liệu tổng hợp.

Stellantis, tập đoàn nắm giữ nhiều thương hiệu lớn như Jeep, Peugeot, Citroën, cũng tuyên bố hủy bỏ kế hoạch chỉ sản xuất xe điện từ năm 2030. Họ cho rằng mục tiêu 2035 là không thực tế trong bối cảnh hạ tầng sạc còn hạn chế và tâm lý người tiêu dùng chưa sẵn sàng. BMW cũng gọi đây là một “sai lầm lớn”, lập luận rằng chính sách bỏ qua lượng khí thải phát sinh từ sản xuất pin và chuỗi cung ứng sẽ tạo nên một chiến lược thiếu toàn diện. Lãnh đạo BMW nhấn mạnh, trách nhiệm giảm phát thải không chỉ thuộc về nhà sản xuất ô tô mà còn cả các tập đoàn năng lượng.

Dù xe điện tăng trưởng nhanh, thị phần vẫn còn hạn chế, trong khi hybrid chiếm ưu thế. Đây cũng là lý do các hãng như Mercedes hay Stellantis muốn EU cho phép hybrid làm giải pháp quá độ.

Ngược lại, các hãng xe điện như Volvo, Polestar cùng hơn 150 lãnh đạo trong ngành đã gửi thư tới EU yêu cầu giữ nguyên mục tiêu 2035. Họ cho rằng trì hoãn sẽ làm mất niềm tin của nhà đầu tư, khiến các dự án xây dựng nhà máy pin và hạ tầng sạc bị đình trệ. Một nghiên cứu của Transport & Environment dự báo: nếu EU từ bỏ lộ trình, châu Âu có thể mất tới một triệu việc làm và hai phần ba các kế hoạch đầu tư pin sẽ bị hủy bỏ. Trái lại, nếu kiên định, ngành ô tô có thể tạo thêm hàng trăm nghìn việc làm mới, phục hồi sản lượng và lấy lại đà tăng trưởng vốn bị suy yếu sau khủng hoảng 2008.

Thực tế cho thấy sự phân hóa rõ rệt trong ngành. Volkswagen và Renault đang tiến gần đến mục tiêu giảm CO₂ cho giai đoạn 2025–2027. Nhưng Mercedes lại bị đánh giá là tụt hậu, có nguy cơ phải mua tín chỉ phát thải từ các đối thủ để tránh bị phạt. Điều này càng khiến sự phản đối từ hãng xe Đức gây nhiều tranh cãi: phải chăng đây là nỗ lực trì hoãn để giảm áp lực riêng, hơn là vì lợi ích chung.

Không chỉ các hãng xe, một số chính phủ thành viên EU cũng bày tỏ lo ngại. Italia và một số nước Đông Âu cho rằng cấm xe xăng quá nhanh sẽ gây khủng hoảng việc làm ở những nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào ngành sản xuất ô tô. Ngược lại, các tổ chức môi trường và giới xe điện phản bác rằng sự trì hoãn sẽ khiến châu Âu đánh mất lợi thế công nghệ vào tay Trung Quốc, quốc gia đã chủ động thúc đẩy cả xe điện thuần lẫn hybrid và hiện dẫn đầu thế giới về xuất khẩu xe điện.

Dù lựa chọn thế nào, EU cũng phải tìm cách cân bằng giữa tham vọng xanh và thực tế kinh tế. Nếu kiên định, châu Âu có thể trở thành hình mẫu toàn cầu trong chuyển đổi năng lượng. Nhưng nếu chần chừ, cảnh báo “càng trì hoãn, càng tụt hậu” rất có thể sẽ trở thành hiện thực.