Cảnh giác với hình thức lừa đảo lợi dụng trí tuệ nhân tạo trong mùa mua sắm cuối năm

Lợi dụng nhu cầu mua sắm tăng cao dịp cuối năm, nhiều đối tượng tội phạm mạng đã lợi dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để thực hiện nhiều phương thức lừa đảo tinh vi, khó nhận biết để chiếm đoạt tài sản của người tiêu dùng.

Thời điểm cuối năm, nhu cầu mua sắm, giao dịch trực tuyến và đầu tư tài chính của người dân tăng cao. Cùng với đó, sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang bị các đối tượng tội phạm mạng lợi dụng để thực hiện nhiều phương thức lừa đảo tinh vi, khó nhận biết hơn trước. Nhờ AI, các kịch bản lừa đảo được tự động hóa, cá nhân hóa và triển khai trên diện rộng chỉ trong thời gian rất ngắn, khiến ranh giới giữa thật và giả ngày càng khó phân biệt.

Một số hình thức lừa đảo phổ biến sử dụng công nghệ AI mà người dân cần đặc biệt nâng cao cảnh giác:

Giả mạo người nổi tiếng để quảng cáo, bán hàng

Các đối tượng sử dụng công nghệ deepfake để tạo hình ảnh, video, livestream giả mạo người nổi tiếng quảng bá chương trình khuyến mãi, thanh lý hàng hóa giá rẻ. Nội dung được dàn dựng tinh vi, hình ảnh chân thật khiến nhiều người tin tưởng chuyển tiền mua hàng nhưng không nhận được sản phẩm.Bên cạnh đó, các “nhân viên tư vấn” dưới dạng chatbot AI được lập trình trả lời trôi chảy, tạo lòng tin rồi hướng người dùng truy cập đường link giả mạo nhằm chiếm đoạt thông tin cá nhân, mã OTP hoặc dữ liệu thẻ ngân hàng.

Chatbot giả mạo thương hiệu để thu thập thông tin cá nhân

Nhiều website giả mạo các thương hiệu lớn được tích hợp chatbot hoạt động 24/7 nhờ công nghệ AI. Các chatbot này tư vấn rất tự nhiên, thuyết phục người dùng cung cấp thông tin cá nhân, hình ảnh căn cước công dân, mã xác thực hoặc thực hiện thanh toán qua đường link giả.Không ít trường hợp còn đưa ra mã giảm giá “độc quyền” nhằm dụ người dùng bấm vào liên kết độc hại.

Website bán hàng giá rẻ do AI tạo dựng

Chỉ trong thời gian ngắn, AI có thể tạo ra hàng loạt website bán hàng giả với giao diện, logo, quy trình thanh toán giống hệt các sàn thương mại điện tử uy tín. Hình ảnh sản phẩm, bình luận 5 sao, tài khoản người mua đều được tạo tự động, khiến trang web trở nên “đáng tin” một cách giả tạo.

Email, tin nhắn khuyến mãi được cá nhân hóa

Từ dữ liệu rò rỉ trên không gian mạng, AI có thể tạo email và tin nhắn giả mạo sàn thương mại điện tử với nội dung rất sát thói quen mua sắm của từng cá nhân. Tin nhắn có đầy đủ tên người nhận, thông tin đơn hàng, lịch sử mua sắm khiến nạn nhân dễ mất cảnh giác và truy cập link độc.

Quảng cáo giả mạo trên mạng xã hội

AI được sử dụng để tối ưu hình ảnh, nội dung quảng cáo và khoanh vùng chính xác đối tượng mục tiêu trên Facebook, TikTok. Các đối tượng còn tạo doanh nghiệp “ma”, giấy tờ “ảo” để qua mặt hệ thống kiểm duyệt, khiến quảng cáo lừa đảo hiển thị như cửa hàng chính hãng.

Giả mạo nhân viên giao hàng

Đối tượng gửi tin nhắn hoặc sử dụng AI giả giọng gọi điện thông báo đơn hàng giao không thành công, yêu cầu thanh toán lại phí hoặc cung cấp mã OTP để xác nhận. Khi nạn nhân làm theo, tài khoản ngân hàng hoặc ví điện tử lập tức bị chiếm đoạt.

Phát tán phiếu quà tặng, voucher giả

AI được dùng để tạo hình ảnh voucher, gift card giống hệt bản thật của các thương hiệu lớn. Người nhận được yêu cầu đăng nhập, cung cấp thông tin hoặc cấp quyền tài khoản để “nhận thưởng”, từ đó bị chiếm quyền mạng xã hội và tiếp tục bị lợi dụng để lừa người khác.

Ứng dụng AI giả mạo chứa mã độc

Lợi dụng trào lưu dùng ứng dụng AI chỉnh ảnh, săn khuyến mãi, các đối tượng tạo app giả để cài mã độc, trojan đọc trộm SMS, đánh cắp mật khẩu và thông tin tài chính. Việc cài ứng dụng từ link ngoài tiềm ẩn nguy cơ mất toàn bộ dữ liệu cá nhân.

Dịch vụ hoàn tiền giả

Các đối tượng giả mạo bộ phận chăm sóc khách hàng, thông báo hoàn tiền do lỗi giao dịch, yêu cầu người dùng truy cập link lạ hoặc cài phần mềm điều khiển từ xa. Toàn bộ quá trình “hỗ trợ” được AI điều khiển, khiến nạn nhân khó phát hiện hành vi lừa đảo.

Bot đầu tư, dự đoán thị trường gắn mác

Nhiều website, ứng dụng quảng bá bot giao dịch AI cam kết lợi nhuận cao trong thời gian ngắn. Thực chất, các số liệu tăng trưởng đều là giả. Khi nạn nhân nạp tiền thật, hệ thống sẽ khóa rút tiền hoặc yêu cầu đóng thêm nhiều loại phí rồi biến mất.Để phòng ngừa lừa đảo công nghệ cao, người dân cần đề cao tinh thần cảnh giác: Không bấm vào đường link lạ trong tin nhắn, email quảng cáo, hoàn tiền, xác thực tài khoản. Tuyệt đối không cung cấp mã OTP, thông tin thẻ ngân hàng, dữ liệu cá nhân cho bất kỳ cá nhân hoặc chatbot nào. Chỉ tải ứng dụng từ App Store hoặc Google Play, không cài đặt file từ nguồn không rõ ràng. Kiểm tra kỹ fanpage, website bán hàng; cảnh giác với trang mới lập, đổi tên, quảng cáo bất thường. Khi phát hiện dấu hiệu lừa đảo, kịp thời trình báo cơ quan Công an nơi gần nhất để được hỗ trợ xử lý./.