Chuyển đổi số để người dân tiếp cận kiến thức pháp luật dễ dàng, hiệu quả

Chuyển đổi số trong phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn kiến tạo văn hóa pháp lý, giúp mỗi người dân Hà Nội đều có thể tiếp cận kiến thức pháp luật một cách dễ dàng, thuận tiện và hiệu quả nhất.

Để pháp luật "tìm đến" và phục vụ công dân

Ngày 17/9, Sở Tư pháp Hà Nội đã tổ chức hội thảo góp ý Kế hoạch thực hiện Đề án “Chuyển đổi số trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) giai đoạn 2025 - 2030” trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng phối hợp PBGDPL Thành phố Phạm Thị Thanh Hương chủ trì hội thảo. Tham dự hội thảo có đại diện các sở, ban, ngành Thành phố và Ủy ban nhân dân các phường, xã trên địa bàn Thành phố.

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, Phó Giám đốc Sở Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng phối hợp PBGDPL Thành phố Phạm Thị Thanh Hương nêu rõ, để triển khai thực hiện Đề án của Thủ tướng Chính phủ, Sở Tư pháp - Cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp PBGDPL Thành phố đã xây dựng dự thảo Kế hoạch thực hiện Đề án và xin ý kiến của các cơ quan có liên quan.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp, Phó Chủ tịch Hội đồng phối hợp PBGDPL Thành phố Phạm Thị Thanh Hương.

Phó Giám đốc Sở Tư pháp Phạm Thị Thanh Hương mong muốn các đại biểu tham dự tập trung tham luận, thảo luận về thực trạng ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; giải pháp thực hiện chuyển đổi số; đề xuất ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI) trong công tác PBGDPL… để Sở Tư pháp tiếp tục hoàn thiện dự thảo.

Giới thiệu dự thảo Kế hoạch thực hiện Đề án “Chuyển đổi số trong công tác PBGDPL giai đoạn 2025 - 2030” trên địa bàn thành phố Hà Nội và một số nhiệm vụ triển khai trong công tác PBGDPL, bà Vũ Thị Thanh Tú, Trưởng phòng PBGDPL, Sở Tư pháp Hà Nội nêu một số nhiệm vụ và giải pháp thực hiện Đề án.

Cụ thể, nâng cao nhận thức, trách nhiệm về chuyển đổi số trong công tác PBGDPL; hoàn thiện chính sách, thể chế về chuyển đổi số trong công tác PBGDPL; chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về PBGDPL; chuyển đổi số trong hoạt động PBGDPL phục vụ người dân, doanh nghiệp…

Phó Giám đốc Viện Giáo dục và Đào tạo số VTC Ngô Văn Đức cho rằng, mô hình PBGDPL truyền thống thường vận hành theo cấu trúc lấy cơ quan nhà nước làm trung tâm, nơi mỗi đơn vị quản lý một lĩnh vực và cung cấp thông tin một cách riêng rẽ. Nhưng các quốc gia tiên tiến đã có sự chuyển dịch mang tính cách mạng, từ việc yêu cầu công dân phải "đi tìm" pháp luật sang việc để pháp luật "tìm đến" và phục vụ công dân.

Toàn cảnh hội thảo.

Đồng thời, đột phá trong phương thức giáo dục, từ truyền tải thông tin tĩnh sang kiến tạo tri thức tương tác và đột phá trong hoạch định chính sách, từ bị động, dàn trải sang chủ động, dựa trên dữ liệu cấp độ cao nhất của PBGDPL hiện đại là khả năng sử dụng dữ liệu để đưa ra các quyết sách chiến lược.

Xây dựng "Hệ sinh thái pháp luật số"

Đối chiếu với ba đột phá mang tính cách mạng nêu trên, ông Ngô Văn Đức nhìn nhận, thực trạng chuyển đổi số trong PBGDPL tại Hà Nội, dù đã có những bước tiến ban đầu, vẫn cho thấy một khoảng cách đáng kể và bộc lộ rõ những rào cản mang tính hệ thống.

Đó là hạn chế về công nghệ, hạ tầng và dữ liệu. Các cổng thông tin điện tử hiện nay hoạt động như những "ốc đảo" riêng lẻ, thiếu khả năng kết nối, liên thông và chia sẻ dữ liệu. Không có một cơ sở dữ liệu (CSDL) pháp luật dùng chung được chuẩn hóa, dẫn đến tình trạng trùng lặp thông tin, khó khăn trong quản lý và không thể tạo ra một bức tranh dữ liệu toàn cảnh. Việc thu thập dữ liệu về hành vi, nhu cầu người dùng gần như bị bỏ ngỏ, khiến công tác PBGDPL vẫn mang tính "phỏng đoán" thay vì dựa trên bằng chứng.

Đồng thời, hạn chế nội dung, cách thức truyền tải, phân phối và trải nghiệm người dung. Phần lớn nội dung vẫn là các văn bản pháp luật khô khan, được "sao chép" lên môi trường số. Thiếu các nội dung được thiết kế chuyên biệt, mang tính trải nghiệm và phù hợp với công nghệ số như: video tương tác, podcast, infographic, tình huống game hóa (gamification), micro-learning (học tập qua các đơn vị kiến thức nhỏ)... Việc trải nghiệm người dùng trên các cổng thông tin còn phức tạp, khó khăn tìm kiếm và thiếu tính cá nhân hóa, chưa thực sự lấy người dân làm trung tâm.

Bên cạnh đó là sự thiếu hụt về năng lực số và tư duy sáng tạo. Hiện, công nghệ đã phát triển quá nhanh, đặc biệt là Trí tuệ nhân tạo (AI), nhưng đội ngũ cán bộ làm công tác PBGDPL, dù tâm huyết, nhưng phần lớn chưa được trang bị kỹ năng sản xuất nội dung số, phân tích dữ liệu, marketing kỹ thuật số, hay tư duy thiết kế lấy người dùng làm trung tâm.

Phó Giám đốc Viện Giáo dục và Đào tạo số VTC Ngô Văn Đức.

Đáng nói, tiềm năng của các công nghệ đột phá như AI gần như chưa được khai thác. Chưa có các chatbot pháp lý thông minh để giải đáp thắc mắc 24/7, chưa có hệ thống gợi ý nội dung cá nhân hóa, và chưa có công cụ AI phân tích dữ liệu lớn để dự báo các "điểm nóng" pháp lý trong xã hội, từ đó giúp xây dựng kế hoạch PBGDPL một cách chủ động và trúng đích…

Để vượt qua các rào cản trên, ông Đức cho rằng, Sở Tư pháp Hà Nội cần triển khai một khung giải pháp đồng bộ gồm ba trụ cột chiến lược.

Thứ nhất là xây dựng "Hệ sinh thái pháp luật số" thông minh và hợp nhất. Thay vì chỉ là nơi đăng tải thông tin một chiều, Cổng Thông tin điện tử PBGDPL Hà Nội cần được tái cấu trúc toàn diện để trở thành một trung tâm tương tác hai chiều, thông minh và chủ động

Thứ hai là phát triển nền tảng PBGDPL thế hệ mới (MOOCs 4.0). Để công tác PBGDPL thực sự có hiệu quả sâu rộng, lâu bền, đến với nhiều đối tượng trong xã hội, đặc biệt là thế hệ học sinh, sinh viên thì việc tích hợp nội dung pháp luật vào các bài học một cách sáng tạo và đổi mới là chiến lược rất hiệu quả.

Thứ ba là kiến tạo chu trình hoạch định chính sách dựa trên dữ liệu. Theo ông Đức, đây là trụ cột mang tính cách mạng nhất, thay đổi tận gốc tư duy làm PBGDPL.

“Chuyển đổi số trong PBGDPL tại Hà Nội đang ở một giao điểm quan trọng, hoặc tiếp tục đi theo lối mòn của việc số hóa rời rạc, hoặc thực hiện một bước nhảy vọt chiến lược để xây dựng một hệ sinh thái thông minh thực sự.

Việc triển khai thành công khung chiến lược ba trụ cột này sẽ biến công tác PBGDPL từ bị động, một chiều thành chủ động, tương tác và cá nhân hóa. Nó không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước mà còn kiến tạo một văn hóa pháp lý số, nơi mỗi người dân Hà Nội đều có thể tiếp cận kiến thức pháp luật một cách dễ dàng, thuận tiện và hiệu quả nhất.

Để tầm nhìn này trở thành hiện thực, cần có sự quyết tâm chính trị mạnh mẽ, sự đầu tư xứng đáng về nguồn lực, và quan trọng nhất là một sự thay đổi trong tư duy – coi chuyển đổi số không phải là một dự án công nghệ, mà là một cuộc cách mạng trong cách thức phục vụ nhân dân”, Phó Giám đốc Viện Giáo dục và Đào tạo số VTC nêu rõ.