Cơ sở pháp lý cho thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Sáng 27/6, với 438/447 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính (TTTC) quốc tế tại Việt Nam.

Quốc hội biểu quyết thông qua việc thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Nghị quyết này quy định về việc thành lập, hoạt động, quản lý, giám sát và các cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng đối với TTTC quốc tế tại Việt Nam.

TTTC quốc tế đặt tại TPHCM và TP. Đà Nẵng được xây dựng trên cơ sở thống nhất về hoạt động, quản lý, giám sát; có định hướng phát triển sản phẩm riêng biệt, phát huy thế mạnh của từng Thành phố; bảo đảm sự công bằng, tương hỗ lẫn nhau, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm tài chính quốc tế hàng đầu, nâng tầm vị thế của Việt Nam trong mạng lưới tài chính toàn cầu, gắn với động lực tăng trưởng kinh tế.

Đồng thời thúc đẩy tài chính bền vững, khuyến khích phát triển các sản phẩm tài chính xanh và huy động nguồn lực cho các dự án chuyển đổi năng lượng và chuyển đổi xanh, đóng góp vào phát triển kinh tế – xã hội bền vững.

TTTC quốc tế vận hành theo các chuẩn mực quốc tế tiên tiến, kết nối với các thị trường và trung tâm tài chính lớn trên thế giới, tạo điều kiện liên kết các sàn giao dịch trong nước với quốc tế, thúc đẩy dòng vốn đầu tư và phát triển dịch vụ tài chính ứng dụng công nghệ.

Thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyên gia tài chính trong nước và nước ngoài; tạo môi trường làm việc và sinh sống thuận lợi cho chuyên gia, doanh nhân quốc tế tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Việc phát triển TTTC quốc tế phải đảm bảo hài hoà lợi ích giữa Nhà nước, nhà đầu tư, người dân trong phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững an toàn tài chính, an ninh kinh tế, ổn định chính trị, trật tự,an toàn xã hội.

Trước đó, Quốc hội nghe báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội và ý kiến thẩm tra dự thảo Nghị quyết về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đã khảo sát, tổ chức nhiều hội thảo tham vấn ý kiến các định chế tài chính lớn, các nhà đầu tư, chuyên gia trong nước và quốc tế và đều được đánh giá các cơ chế, chính sách đề xuất tại dự thảo Nghị quyết có tính đột phá, cạnh tranh. 

Trong đó, chính sách thuế, đất đai, hạ tầng, nhân lực, một số quy định về bảo hiểm,... đã vượt trội so với một số TTTCQT khác; một số chính sách tiệm cận với thông lệ quốc tế như mô hình quản lý, ngôn ngữ, xuất nhập cảnh, kế toán, lao động việc làm, fintech, sandbox, phương thức đối tác công tư (PPP)...; một số chính sách có lộ trình mở cửa có kiểm soát, điều chỉnh dần như ngoại hối, giải quyết tranh chấp…

Qua nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và xuất phát từ chủ trương phát triển TTTC một cách toàn diện, có tính chiến lược, căn cứ trên tiềm năng, lợi thế riêng của từng địa phương và yêu cầu phát triển cân đối, hài hòa vùng miền, Chính phủ đã báo cáo Bộ Chính trị về việc thành lập một TTTC đặt tại 2 TPHCM và TP. Đà Nẵng, có sự phân công chức năng và định hướng rõ ràng và đã được Bộ Chính trị đồng ý.

Về định vị phát triển TTTC tại 2 Thành phố: TPHCM là trung tâm kinh tế - tài chính lớn nhất cả nước, đã hình thành hệ sinh thái tài chính phong phú, có hệ thống ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm phát triển, thu hút nhiều tổ chức, định chế tài chính quốc tế. 

Theo đó, TTTC tại TPHCM dự kiến sẽ phát triển thị trường vốn; ngân hàng, thị trường tiền tệ; phát triển cơ chế thử nghiệm (sandbox) về Fintech, đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính; thành lập các sàn giao dịch chuyên biệt, nền tảng giao dịch mới; phát triển thị trường hàng hóa…

Đà Nẵng có lợi thế về vị trí địa lý trung tâm miền Trung, là cửa ngõ ra biển của các hành lang kinh tế Đông – Tây, đồng thời là nơi có điều kiện thuận lợi để thử nghiệm các mô hình mới như tài chính bền vững, tài chính xanh và ứng dụng công nghệ tài chính, dịch vụ số...

Bên cạnh việc xây dựng cơ chế, chính sách cho TTTC thì việc chuẩn bị nguồn lực về cơ sở hạ tầng, nhân lực của 2 Thành phố là yếu tố then chốt đem lại thành công của TTTC tại Việt Nam.

Thực hiện các chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, 2 Thành phố đã tập trung chuẩn bị công việc để xây dựng, phát triển và vận hành TTTC như: Bố trí nguồn nhân lực, xây dựng các chương trình đào tạo nguồn nhân lực chuyên môn cao, đội ngũ quản lý cho TTTC; chuẩn bị cơ sở vật chất, hạ tầng để xây dựng và phát triển TTTC; Xúc tiến đầu tư, tiếp xúc các nhà đầu tư chiến lược, tiềm năng.

Về các chính sách đặc thù áp dụng trong TTTC, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, trong quá trình xây dựng Nghị quyết, Chính phủ cũng đã nhận thức được các rủi ro về thành lập các sàn giao dịch, nền tảng giao dịch nêu trên cũng tiềm ẩn một số rủi ro bị lợi dụng để hợp thức hóa dòng tiền bất hợp pháp thông qua mua bán các sản phẩm trên; rủi ro bị đầu cơ, thổi giá, tạo bong bóng tài sản...

Theo đó, cần xây dựng khung pháp lý đồng bộ; thiết chế giám sát chặt chẽ, minh bạch, có hệ thống, theo chuẩn mực quốc tế để kiểm soát các giao dịch trên sàn. Chính phủ sẽ tiếp tục nghiên cứu các quy định cụ thể để đưa vào Nghị định hướng dẫn.

Việc xây dựng các chính sách ưu đãi tại dự thảo Nghị quyết đã bám sát chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 47-TB/TW: TTTC được áp dụng cơ chế đặc thù, vượt trội hơn so với quy định hiện hành, mang tính cạnh tranh nhưng phải kèm theo các cơ chế giám sát, quản lý rủi ro phù hợp; vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, không nóng vội nhưng cũng không cầu toàn, để mất thời cơ; đổi mới tư duy về xây dựng pháp luật, kiên quyết từ bỏ tư duy "không quản được thì cấm"; Nghị quyết quy định những nội dung có tính nguyên tắc, khung chính sách; nội dung cụ thể, chi tiết sẽ được quy định tại Nghị định của Chính phủ.

Do Nghị quyết chỉ quy định những vấn đề khung, nguyên tắc, các nội dung cụ thể sẽ được quy định tại Nghị định; do vậy, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ nghiên cứu và quy định các nội dung liên quan đến cơ chế kiểm soát rủi ro dòng vốn ra-vào, phòng ngừa rửa tiền hay các công cụ quản lý thanh khoản linh hoạt tại Nghị định.