Đề xuất xây dựng khu thương mại tự do tại TP.Hồ Chí Minh

Thành lập khu thương mại tự do TP.Hồ Chí Minh với nhiều ưu đãi hấp dẫn bao gồm quyền sử dụng đất linh hoạt, thủ tục hành chính tối giản và chính sách thuế ưu đãi. Dự thảo Nghị quyết kỳ vọng mô hình này sẽ trở thành điểm đến chiến lược, thu hút các dự án lớn, nâng cao sức cạnh tranh và khai thác tối đa tiềm năng kinh tế của thành phố…

Quang cảnh Phiên họp

Chiều ngày 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét cho ý kiến đối với dự án Nghị quyết của Quốc hội về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.Hồ Chí Minh và dự án Nghị quyết của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 136/2024/QH15 về tổ chức chính quyền đô thị cũng như thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.Đà Nẵng.

Trình bày Báo cáo tóm tắt dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số, bên cạnh việc huy động nguồn lực sẵn có của nền kinh tế, trong vòng 5 năm tới, TP.Hồ Chí Minh cần huy động thêm khoảng 1,8 triệu tỷ đồng từ các dự án chiến lược. Điều này đặt ra yêu cầu phải bổ sung những giải pháp mang tính đột phá thông qua việc điều chỉnh, bổ sung Nghị quyết số 98.

Theo nội dung dự thảo, Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung 6 điều và bổ sung mới 1 điều của Nghị quyết số 98. Một trong những nội dung đáng chú ý là việc bổ sung quy định về thành lập khu thương mại tự do tại TP.Hồ Chí Minh, đồng thời bãi bỏ quy định liên quan đến TP.Thủ Đức.

Theo đó, khung pháp lý tương đối đầy đủ cho mô hình khu thương mại tự do tại thành phố, từ thẩm quyền quyết định thành lập, mở rộng và điều chỉnh ranh giới khu, đến việc giao Ban Quản lý các Khu chế xuất và Khu công nghiệp Thành phố thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định rõ thẩm quyền của cơ quan Hải quan trong khu thương mại tự do, cho phép giao đất, cho thuê đất không thông qua đấu giá hoặc đấu thầu đối với các dự án đầu tư, trừ các dự án nhà ở thương mại.

Đồng thời, các thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư được cải cách theo hướng thông thoáng hơn, đi kèm với các chính sách ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế thu nhập cá nhân dành cho chuyên gia, nhà khoa học và người lao động chất lượng cao.

Một điểm đáng chú ý là việc cho phép doanh nghiệp trong khu thương mại tự do được niêm yết, định giá và thanh toán bằng ngoại tệ.

Ở lĩnh vực quản lý đầu tư, dự thảo Nghị quyết bổ sung quy định cho phép sử dụng quỹ đất khai thác từ mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) để thanh toán cho các dự án đường sắt đầu tư theo hình thức BT.

Đồng thời, phạm vi áp dụng thủ tục đầu tư đặc biệt cũng được mở rộng đối với các dự án trong khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu chức năng trong khu kinh tế và khu thương mại tự do, nhằm rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ và thủ tục hành chính.

Dự thảo cũng cho phép thành phố được sử dụng khoản thu 100% từ quỹ đất TOD để trực tiếp đầu tư cho các dự án đường sắt địa phương và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD.

Đối với thành phố Đà Nẵng, sau hơn một năm triển khai Nghị quyết số 136/2024/QH15 đã phục hồi kinh tế nhanh, tuy nhiên, một số cơ chế, chính sách hiện hành đã bộc lộ hạn chế, không còn theo kịp yêu cầu thực tiễn và tính vượt trội như kỳ vọng, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết.

Với mục tiêu đó, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung 09 điều và bổ sung mới 12 khoản của 06 Điều, tập trung vào các lĩnh vực then chốt như quản lý đầu tư và phát triển đô thị theo định hướng TOD nhằm tối đa hóa giá trị kinh tế của quỹ đất công và hạ tầng sẵn có. Từ đó mở ra không gian phát triển mới cho khu vực phía nam thành phố, thuộc địa bàn tỉnh Quảng Nam trước đây.

Về công tác thu hồi đất, dự thảo bổ sung một số trường hợp thu hồi nhằm tạo quỹ đất phục vụ các dự án trọng điểm như dự án dịch vụ logistics gắn với cảng biển và cảng hàng không, Trung tâm Hội chợ triển lãm và các dự án khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.

Dự thảo cũng sửa đổi, bổ sung danh mục các dự án ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược, mở rộng sang những lĩnh vực trọng điểm như đường sắt đô thị, cảng biển, cảng hàng không, khoa học công nghệ, năng lượng và chuyển đổi các khu xử lý rác.

Đồng thời, quy trình lựa chọn nhà đầu tư được đơn giản hóa, thay thế các tiêu chí cứng về vốn điều lệ và kinh nghiệm đầu tư bằng tiêu chí về tỷ lệ vốn chủ sở hữu trong tổng vốn đầu tư, nhằm đánh giá chính xác hơn năng lực tài chính và khả năng triển khai dự án.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu

Thẩm tra các tờ trình, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung các nghị quyết nói trên, song lưu ý phạm vi chính sách hiện vẫn còn dàn trải, có những nội dung trùng lặp với quy định của pháp luật hiện hành hoặc vượt ra ngoài thẩm quyền của Quốc hội.

"Các cơ chế, chính sách sửa đổi, bổ sung cần được rà soát kỹ lưỡng, tập trung vào những nội dung thật sự đột phá, có trọng tâm, trọng điểm, khai thác được tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương, đồng thời loại bỏ các quy định đã được luật hóa hoặc không còn tính ưu đãi vượt trội, tránh phát sinh nguy cơ lợi ích nhóm", hủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề nghị không bổ sung quy định cho phép Đà Nẵng giữ lại 100% số tiền thu từ khai thác quỹ đất thuộc khu vực phát triển đô thị theo định hướng TOD. Đối với các trường hợp bổ sung thu hồi đất, cơ quan thẩm tra yêu cầu làm rõ căn cứ pháp lý và đánh giá tác động một cách thận trọng, bảo đảm chỉ thực hiện khi thật sự cần thiết vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Riêng đối với đề xuất cho phép TP.Hồ Chí Minh giữ lại toàn bộ nguồn thu từ quỹ đất của mô hình phát triển đô thị theo định hướng TOD, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị thực hiện theo đúng quy định của Luật Đường sắt và Nghị quyết số 188 của Quốc hội, trong đó việc quyết định ưu tiên bố trí nguồn vốn đầu tư trở lại cho các tuyến đường sắt địa phương thuộc thẩm quyền của Hội đồng Nhân dân.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Chính phủ nghiêm túc tiếp thu đầy đủ các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ quan thẩm tra, đồng thời rà soát toàn bộ nội dung dự thảo nhằm bảo đảm tuân thủ Nghị quyết số 27 và Quy định số 178, không để xảy ra thất thoát, lãng phí hoặc tiêu cực.

Đối với những chính sách lớn, có tác động rộng đến quyền và lợi ích của người dân, đến ngân sách nhà nước, đất đai và tài sản công, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh cần báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị và cơ quan có thẩm quyền trước khi trình Quốc hội xem xét, quyết định

Đồng thời, cần cân nhắc kỹ các quy định liên quan đến ngoại tệ, tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính và thu hồi đất, kiên quyết không đưa vào Nghị quyết những nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ, tránh việc dàn trải chính sách.