Khuôn khổ chung phát triển hạ tầng thông minh cho cộng đồng

Tiêu chuẩn TCVN 37152:2018 “Hạ tầng thông minh cho cộng đồng – Khuôn khổ chung về phát triển và vận hành” được ban hành nhằm tạo ra một cách tiếp cận thống nhất, giúp các đô thị xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiệu quả và bền vững.

TCVN 37152:2018 là tiêu chuẩn quốc gia quy định khuôn khổ làm việc chung cho việc phát triển, vận hành, bảo trì và tái phát triển các hệ thống hạ tầng thông minh cho cộng đồng trong suốt vòng đời của chúng. Tiêu chuẩn này bao trùm nhiều nhóm hạ tầng thiết yếu như năng lượng, nước, giao thông, công nghệ thông tin truyền thông (ICT), quản lý chất thải và các lĩnh vực liên quan khác.

Việc xây dựng tiêu chuẩn xuất phát từ thực tế các hệ thống hạ tầng hiện nay thường được phát triển rời rạc. Các dự án điện, nước, giao thông hay ICT phần lớn được triển khai riêng lẻ, theo từng giai đoạn và bởi nhiều chủ thể khác nhau. Điều này khiến các hệ thống khó liên kết, thiếu đồng bộ, và không phát huy được lợi ích tích hợp tổng thể vốn là đặc trưng quan trọng nhất của hạ tầng thông minh. Đối với các đô thị lớn, nơi nhu cầu của cộng đồng thay đổi nhanh chóng và phụ thuộc chặt chẽ vào nhiều yếu tố như dân số, môi trường và điều kiện kinh tế, sự rời rạc này tạo ra thách thức lớn cho công tác quy hoạch, quản lý và vận hành.

Nâng cao hạ tầng thông minh cho cộng đồng về phát triển vận hành

Tiêu chuẩn chỉ ra rằng hạ tầng thông minh chỉ có thể phát huy hiệu quả nếu được tiếp cận như một “hệ thống của các hệ thống”, trong đó các thành phần phải được thiết kế để hoạt động hài hòa, tương tác và hỗ trợ lẫn nhau. Nếu mỗi hệ thống được xây dựng độc lập, lợi ích về hiệu suất, tiết kiệm nguồn lực, chi phí hay khả năng phục hồi của toàn bộ cộng đồng sẽ không đạt được.

Do đó, TCVN 37152:2018 đưa ra khuôn khổ gồm các nguyên tắc giúp xác định rõ vai trò, chức năng của từng loại hạ tầng trong tổng thể; định hướng thiết kế, vận hành và bảo trì một cách nhất quán; đồng thời tạo cơ chế để các bên liên quan, từ nhà quy hoạch, đơn vị phát triển, cơ quan vận hành đến cộng đồng dân cư cùng tham gia và phối hợp chặt chẽ.

Tiêu chuẩn cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc trao đổi thông tin xuyên suốt giữa các bên nhằm đảm bảo mọi hoạt động liên quan đến thiết kế, vận hành, bảo trì và tái phát triển đều phù hợp với mục tiêu chung của cộng đồng. Quy trình vận hành và bảo trì phải được thiết lập rõ ràng để tránh phân tán trách nhiệm, giảm thiểu các rủi ro gián đoạn hệ thống.

Trong quá trình phát triển hạ tầng cho cộng đồng, nhận ra sự thiếu nhất quán giữa các hệ thống thành phần, giao tiếp kém hiệu quả do có nhiều bên liên quan, khó đánh giá lợi ích tổng thể khi chỉ xem xét từng phần riêng lẻ, hoặc sự tác động của các yếu tố môi trường xã hội như thiên tai, biến đổi khí hậu, gia tăng dân số hay thay đổi nhu cầu tiêu dùng. Vì vậy, tiêu chuẩn TCVN 37152:2018 đưa ra hướng tiếp cận mang tính hệ thống nhằm giải quyết những thách thức này.

Theo đó, mỗi hạ tầng thành phần cần được thiết kế với mục tiêu hoạt động hài hòa trong tổng thể, có khả năng thích ứng với các biến động bên ngoài, và phải được đánh giá liên tục trong cả vòng đời từ xây dựng đến tái phát triển. Việc thiết lập một phương pháp đánh giá và vận hành nhất quán không chỉ giúp nâng cao hiệu quả mà còn bảo đảm tính bền vững và khả năng phục hồi của toàn bộ cộng đồng.

Việc áp dụng TCVN 37152:2018 mang lại giá trị lớn trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển đô thị thông minh. Tiêu chuẩn trở thành nền tảng để các thành phố lập quy hoạch, xây dựng và vận hành hạ tầng một cách khoa học, hướng tới tương lai bền vững hơn.