"Kiềng ba chân" trong phát triển nhân lực chất lượng cao

"Giáo dục-khoa học công nghệ-đổi mới sáng tạo là ba trụ cột cần đột phá để phát triển nhanh và bền vững đất nước", Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh tại Hội nghị triển khai các đề án lớn trong lĩnh vực giáo dục đại học ngày 14/6 tại Hà Nội.

Cụ thể hóa các nghị quyết lớn của Đảng

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, những năm gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết và kết luận mang tính đột phá về phát triển nguồn nhân lực, giáo dục, khoa học công nghệ. Cụ thể như: Nghị quyết 57-NQ/TW, Kết luận 91-KL/TW, Nghị quyết 59-NQ/TW, Nghị quyết 66-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW…Hội nghị lần này là bước đi cụ thể hóa-biến tinh thần nghị quyết thành chương trình, đề án, hành động thực tế tại từng trường đại học.

Hội nghị là bước đi cụ thể hóa-biến tinh thần nghị quyết thành chương trình, đề án, hành động thực tế - Ảnh: VGP/Thu Trang

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, 4 đề án lớn được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vừa qua chính là công cụ triển khai, bao gồm: Quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học và sư phạm giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn đến 2050; Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025–2035, định hướng đến 2045; Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ 4.0 đến năm 2030; Đào tạo, bồi dưỡng nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035.

Một thông điệp xuyên suốt được Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh là phải hợp tác hiệu quả giữa Nhà nước-nhà trường và doanh nghiệp.

"Hợp tác 3 nhà là điều kiện tiên quyết để gắn kết đào tạo, nghiên cứu với thị trường lao động; để tri thức không nằm lại trong giảng đường mà đi vào phát triển đất nước", ông Nguyễn Văn Phúc nói.

Không chỉ dừng lại ở chuyện đào tạo, hợp tác ba nhà cần mở rộng sang ứng dụng, chuyển giao công nghệ, thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, hình thành các doanh nghiệp spin-off, start-up công nghệ từ đại học.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho biết phải hợp tác hiệu quả giữa Nhà nước-nhà trường-doanh nghiệp - Ảnh: VGP/Thu Trang

Muốn vậy, các trường đại học phải chủ động liên kết, các doanh nghiệp phải coi trường học là đối tác chiến lược, và Nhà nước cần đóng vai trò dẫn dắt, hoàn thiện cơ chế chính sách phù hợp. Khi ấy, khoa học mới thực sự đi vào sản xuất, đổi mới đi vào thị trường, và tri thức đi vào đời sống.

Cũng trong khuôn khổ hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc đã giới thiệu và nhấn mạnh việc triển khai phong trào "Bình dân học vụ số"-một nhiệm vụ chiến lược trong thời đại số hóa.

"Trong xã hội hiện đại, biết kỹ năng số quan trọng như biết đọc, biết viết, vì vậy cấp đại học cần đi đầu trong phổ cập tri thức số: từ việc xây dựng tài liệu, học liệu mở, đến việc huy động sinh viên tình nguyện mang kiến thức số đến cộng đồng-nhất là vùng sâu, vùng xa". Thứ trưởng cho rằng đây là trách nhiệm xã hội mà mỗi cơ sở giáo dục cần nhận lấy.

Hợp tác "3 Nhà+": Mở rộng để đi xa

PGS.TS Phạm Bảo Sơn, Phó Giám đốc ĐHQGHN cho biết đơn vị này đã triển khai mô hình "3 nhà+", nghĩa là ngoài doanh nghiệp và nhà nước, còn mở rộng hợp tác với chính quyền địa phương, cộng đồng, để tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ hơn.

Từ góc nhìn của một đại học kỹ thuật, PGS.TS Vũ Đình Tiến (ĐH Bách khoa Hà Nội) cho rằng muốn hợp tác thành công thì phải chuyển từ mô hình "đối ứng" sang mô hình "đặt hàng", trong đó doanh nghiệp đóng vai trò chủ thể, đặt yêu cầu và tài trợ nghiên cứu. Ông cũng đề xuất thúc đẩy các trung tâm nghiên cứu dùng chung theo mô hình đối tác công-tư (PPP), để tạo dòng chảy tri thức giữa nhà trường và doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Anh Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học nhấn mạnh: tái cấu trúc hệ thống các trường đại học là điều kiện tiên quyết để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao - Ảnh: VGP/Thu Trang

Đồng quan điểm, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học Nguyễn Anh Dũng khẳng định: Phát triển nhân lực chất lượng cao phải đi đôi với tái cấu trúc mạng lưới các trường đại học, nâng cao hiệu quả quản trị và tính tự chủ cùng với nhiều giải pháp đồng bộ mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đang triển khai.

Các đại biểu kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm hoàn thiện chính sách, tháo gỡ rào cản pháp lý và cơ chế tài chính để mô hình này phát huy hiệu quả trong thực tiễn, đặc biệt trong bối cảnh triển khai các nghị quyết quan trọng của Đảng và Nhà nước, Quốc hội.

Kết luận phiên thảo luận, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định: "Nếu chúng ta không thay đổi tư duy, không hợp tác thực chất, không hành động cụ thể thì tất cả đề án, chính sách sẽ chỉ nằm trên giấy. Trong khi, yêu cầu của đất nước thì không đợi ai".