Giải bài toán nhân lực chất lượng cao cho thương mại điện tử

Thách thức lớn nhất của ngành thương mại điện tử là thiếu hụt nhân lực do thị trường lao động hiện tại chưa đáp ứng đủ cả về số lượng và chất lượng nhân sự, đặc biệt là các vị trí đòi hỏi kỹ năng chuyên môn cao.

Thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam đã vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023 và chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng cả nước. Điều này cũng đồng nghĩa với việc gia tăng nhu cầu về nguồn nhân lực có kỹ năng cao. Trong khi đó, nguồn nhân lực thương mại điện tử hiện vừa thiếu, vừa yếu.

Tại hội thảo “Quản trị công nghệ trong kỷ nguyên số: Những chính sách nổi bật tại Việt Nam”, ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và kinh tế số (eComDX) (Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương), cho biết, sự cạnh tranh gay gắt giữa các doanh nghiệp TMĐT, cùng với sự thiếu hụt ứng viên chất lượng, khiến công tác tuyển dụng trở nên vô cùng khó khăn. Doanh nghiệp phải đầu tư nhiều nguồn lực cho việc tìm kiếm, thu hút và sàng lọc ứng viên. Nguồn nhân lực cũng đặc biệt thiếu ở các địa phương ngoài Hà Nội và TPHCM do khoảng cách phát triển TMĐT giữa các địa phương còn khá xa so với trình độ phát triển ở 2 địa phương này.

Thêm vào đó, việc giữ chân những nhân sự giỏi và giàu kinh nghiệm cũng là một bài toán đau đầu cho các doanh nghiệp. Nếu không có chính sách đãi ngộ, môi trường làm việc tốt và lộ trình phát triển rõ ràng, doanh nghiệp rất dễ để mất người vào tay đối thủ.

Ngoài ra, ngành TMĐT thay đổi và cập nhật công nghệ rất nhanh. Do đó, nhân sự trong ngành này cần phải liên tục học hỏi, nâng cao kiến thức và kỹ năng để không bị tụt hậu. Điều này đặt ra yêu cầu cho các doanh nghiệp phải có chiến lược đào tạo và phát triển nhân sự bài bản và liên tục.

Mặc dù nhiều trường đại học, cao đẳng đã mở ngành đào tạo về TMĐT nhưng chương trình giảng dạy đôi khi chưa bắt kịp với sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, xu hướng thị trường và yêu cầu thực tế từ doanh nghiệp.

Ông Tuấn nhìn nhận một bộ phận lớn sinh viên tốt nghiệp các ngành liên quan đến TMĐT vẫn nặng về lý thuyết, thiếu kinh nghiệm thực tế và các kỹ năng "thực chiến" cần thiết để có thể bắt tay ngay vào công việc. Điều này buộc doanh nghiệp phải tốn thêm thời gian và chi phí để đào tạo lại. Theo thống kê, chỉ khoảng 30% nhân lực trong các doanh nghiệp cung cấp giải pháp TMĐT được đào tạo bài bản, chính quy. 70% còn lại phải tự học hoặc chuyển ngành từ các lĩnh vực khác như marketing, công nghệ thông tin, kinh doanh.

Giám đốc eComDX cho rằng mô hình đào tạo "theo đơn đặt hàng" giữa Nhà nước và doanh nghiệp là một giải pháp tiềm năng. Đây là mô hình linh hoạt đáp ứng nhu cầu thị trường, vừa cung cấp kiến thức lý thuyết, vừa chú trọng thực hành và giúp kết nối hiệu quả giữa cung và cầu lao động.

Tuy nhiên, để mô hình này hoạt động hiệu quả và bền vững, cần có sự phối hợp rõ ràng, minh bạch giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Các chương trình đào tạo dù là "đặt hàng" cũng cần đảm bảo cung cấp kiến thức nền tảng và kỹ năng cốt lõi, giúp học viên thích ứng lâu dài với môi trường thương mại điện tử không ngừng thay đổi.

Ông Tuấn bổ sung, các chương trình đào tạo thương mại điện tử hiện nay đang ngày càng đa dạng và có sự thay đổi tích cực nhờ vào việc ứng dụng công nghệ mới. Một số trường đại học đã bắt đầu tích hợp các môn học liên quan đến công nghệ mới vào chương trình giảng dạy, như: Ứng dụng AI trong thương mại điện tử, Blockchain và tiền mã hóa, trí tuệ nhân tạo trong tài chính, quản lý và phân tích dữ liệu lớn…

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng đã triển khai nhiều chương trình đào tạo công nghệ số cho doanh nghiệp và các địa phương nhằm nâng cao nhận thức, năng lực áp dụng công nghệ vào hoạt động thương mại điện tử.