Kỳ vọng mở đường cho Hà Nội bứt phá về phát triển khoa học, công nghệ

6 Nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo được ban hành và thực thi sẽ giúp Hà Nội khẳng định vai trò trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước, hướng tới khát vọng trở thành Thủ đô thông minh, hiện đại, sánh vai cùng các trung tâm sáng tạo trong khu vực.

Tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, tài chính và hạ tầng

Hà Nội hiện là nơi tập trung của hơn 70% tổ chức khoa học và công nghệ, trường đại học và viện nghiên cứu của cả nước; 14 phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia (82% cả nước), 32 vườn ươm công nghệ, hơn 1.000 doanh nghiệp công nghệ... Tuy nhiên, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo vẫn còn nhiều hạn chế: Danh mục nhiệm vụ khoa học và công nghệ trọng điểm của Thủ đô chưa được ban hành; việc ứng dụng và chuyển giao công nghệ còn chậm, kết quả nghiên cứu khó đi vào thực tiễn, cơ chế thương mại hóa chưa đầy đủ, thiếu cơ chế thu hút và giữ chân nhân tài...

Ảnh minh họa (Bộ Khoa học và Công nghệ).

Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cho biết, việc Luật Thủ đô 2024 được ban hành và Thành phố xây dựng 6 Nghị quyết chuyên đề chính là bước đi chiến lược để thể chế hóa các chủ trương lớn về phát triển Thủ đô, đồng thời tạo hành lang pháp lý, cơ chế chính sách cụ thể nhằm thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong giai đoạn mới.

Sáu Nghị quyết bao gồm: Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết về cơ chế, chính sách đầu tư, hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo; Nghị quyết về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) tại Hà Nội; Nghị quyết thông qua Đề án thành lập Sàn giao dịch công nghệ Hà Nội; Nghị quyết về cơ chế tổ chức hoạt động của Quỹ đầu tư mạo hiểm và trách nhiệm giám sát; Nghị quyết thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.

Mỗi Nghị quyết là một mắt xích trong chuỗi giá trị đổi mới sáng tạo: Từ cơ chế tài chính (quỹ đầu tư mạo hiểm), hạ tầng thử nghiệm (sandbox), cơ sở thị trường (sàn giao dịch công nghệ), thiết chế trung gian (trung tâm đổi mới sáng tạo), đến chính sách tổng thể (các cơ chế đặc thù và hệ sinh thái khởi nghiệp). Khi được triển khai đồng bộ, các Nghị quyết sẽ góp phần tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, tài chính và hạ tầng, đồng thời phát huy vai trò đầu tàu của Thủ đô trong kỷ nguyên số.

Các nhà khoa học, doanh nghiệp,… đánh giá cao việc thành phố Hà Nội trong khoảng thời gian chưa nhiều đã chỉ đạo để lấy ý kiến ban hành một lúc 6 Nghị quyết triển khai Nghị quyết số 57 - NQ/TW và Luật Thủ đô trong lĩnh vực khoa học công nghệ.

Phát biểu tại hội thảo “Xây dựng các Nghị quyết của HĐND Thành phố phục vụ phát triển khoa học, công nghệ gắn với triển khai thi hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Luật Thủ đô số 39/2024/QH15” do UBND thành phố Hà Nội tổ chức, ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Tập đoàn NextTech đánh giá, Hà Nội đang chứng minh vai trò tiên phong của một đô thị lớn, dám nghĩ dám làm, khi quyết liệt xây dựng chùm 6 Nghị quyết chuyên đề về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây không chỉ là bước đi mang tính cấp bách, mà còn là cơ hội vàng để Thủ đô bứt phá trong kỷ nguyên số.

Theo ông Nguyễn Hòa Bình, điểm đáng ghi nhận nhất của Hà Nội là sự tiên phong, quyết liệt. Nhiều nơi còn đang bàn thảo thì Hà Nội đã bắt tay xây dựng 6 Nghị quyết đồng bộ, bao trùm từ cơ chế thử nghiệm (Sandbox), vườn ươm, trung tâm đổi mới sáng tạo cho tới quỹ đầu tư mạo hiểm.

Đánh giá về 6 Nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của Hà Nội, ông Bình nhận định, đây sẽ là nền tảng cho ngành khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô trong 10-20 năm tới. Điểm đặc biệt của chùm Nghị quyết này là tính liên thông và tổng thể, bao quát từ cơ chế thử nghiệm (Sandbox), phát triển hạ tầng (trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm), cho đến các công cụ tài chính quan trọng như quỹ đầu tư mạo hiểm. Nếu được thông qua và triển khai quyết liệt, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội sẽ có “bệ phóng” mạnh mẽ để vươn lên ngang tầm các trung tâm công nghệ trong khu vực.

“Đổi mới sáng tạo không thể thành công nếu chỉ dựa vào nguồn lực Nhà nước. Cần huy động được vốn, trí tuệ và kinh nghiệm của cả cộng đồng DN, nhà đầu tư, viện nghiên cứu, trường đại học. Chính vì vậy, việc Hà Nội chủ động tạo ra hành lang pháp lý và cơ chế khuyến khích toàn diện là tín hiệu đáng mừng. Đây có thể xem là nền móng cho sự phát triển của Thủ đô trong 10 - 20 năm tới”, ông Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Ông Bình cũng đánh giá, việc Hà Nội dám mở không gian thử nghiệm rộng hơn so với quy định, cho phép mọi ý tưởng đổi mới sáng tạo được đăng ký thử nghiệm, là cách làm táo bạo, thể hiện tư duy “dám mở đường”. Điều này có ý nghĩa quan trọng, bởi đổi mới sáng tạo luôn cần tốc độ và môi trường thử nghiệm linh hoạt.

Cơ hội lớn nhất, theo ông Bình chính là việc Hà Nội có thể tạo ra sức hút quốc tế, trở thành điểm đến cho startup và nhà đầu tư công nghệ toàn cầu. “Nếu Sandbox, quỹ đầu tư mạo hiểm và trung tâm đổi mới sáng tạo của Hà Nội vận hành hiệu quả, Thủ đô hoàn toàn có thể sánh vai với Singapore hay Seoul trong lĩnh vực khởi nghiệp công nghệ”, ông Bình kỳ vọng.

Cần lộ trình triển khai cụ thể

Cùng chung đánh giá, PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội cho biết, 6 Nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo được xây dựng đồng bộ, toàn diện, bao quát từ cơ chế đặc thù, quỹ đầu tư mạo hiểm, sàn công nghệ, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát đến hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp. Đây là bước đi tiên phong, thể hiện rõ tinh thần biến “chủ trương” thành “hành động thực tế”. Nhờ vậy, Hà Nội có cơ sở tạo dựng môi trường đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, trở thành trung tâm dẫn dắt cả nước trong phát triển kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn, khẳng định vị thế đầu tàu của Thủ đô trong hội nhập và cạnh tranh quốc tế.

Hà Nội xác định khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là động lực then chốt cho phát triển. (Ảnh minh họa).

Tuy nhiên, để các Nghị quyết đi vào cuộc sống hiệu quả, PGS.TS Bùi Thị An cho rằng cần phân công rõ trách nhiệm cho từng sở, ngành, đơn vị và thiết lập cơ chế giám sát, đánh giá theo mốc thời gian cụ thể, tránh tình trạng “nhiều đầu mối nhưng không ai chịu trách nhiệm cuối cùng”. Chính sách phải gắn chặt với nhu cầu thực tiễn, tập trung tháo gỡ các “điểm nghẽn” như thủ tục hành chính, vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ. Đồng thời cần bố trí đầy đủ nguồn lực cho từng nghị quyết, đồng thời huy động mạnh mẽ xã hội hóa, đặc biệt là cho quỹ đầu tư mạo hiểm và hệ sinh thái khởi nghiệp.

Song song với đó, Hà Nội cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý có tư duy đổi mới, nâng cao năng lực quản trị, bảo đảm minh bạch và phòng ngừa lợi ích nhóm; chủ động phối hợp, kết nối với Trung ương, các địa phương, doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học để tạo thành mạng lưới đổi mới sáng tạo quốc gia - quốc tế; đẩy mạnh truyền thông, giúp cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người dân hiểu rõ quyền lợi, trách nhiệm, từ đó tạo đồng thuận xã hội.

Theo ông Nguyễn Trung Chính Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Chủ tịch điều hành Tập đoàn Công nghệ CMC, 6 Nghị quyết nếu được ban hành sớm, đây sẽ là cú hích quan trọng cho sự phát triển của Thủ đô, càng chậm ban hành thì Hà Nội càng mất cơ hội. Thông thường, Nghị quyết không thể hoàn hảo ngay từ đầu, quan trọng là sớm có cơ sở để triển khai, trong quá trình thực hiện sẽ tiếp tục hoàn chỉnh; bởi không có nghị quyết nào tồn tại mãi mãi, mà đều cần cập nhật, bổ sung theo thực tiễn.

Đặc biệt để các Nghị quyết đi vào cuộc sống, Thành phố cần có sự chỉ đạo quyết liệt từ những người đứng đầu, phải có một cơ quan đầu mối rõ ràng để cộng đồng doanh nghiệp, viện trường và các bên liên quan có thể liên hệ, phối hợp thuận lợi.

“Song song với việc ban hành 6 Nghị quyết, Thành phố cũng cần nhanh chóng xây dựng kế hoạch triển khai và lộ trình cụ thể. Nếu chỉ dừng lại ở văn bản thì rất khó đạt hiệu quả thực chất. Chúng tôi - Tập đoàn Công nghệ CMC đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ và Ban Quản lý các Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp Thành phố để lập ra Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội theo mô hình công ty cổ phần. Chúng tôi rất mong Nghị quyết liên quan đến Đề án thành lập Trung tâm này sớm được thông qua, để có hành lang pháp lý đầy đủ cho hoạt động.

Điều quan trọng nhất là hiệu quả thực tế, 6 Nghị quyết thể hiện quyết tâm và tầm nhìn chiến lược, nhưng giá trị của chúng chỉ được khẳng định khi mang lại những kết quả cụ thể, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp, trường viện và tạo động lực phát triển bền vững cho Thủ đô”, ông Nguyễn Trung Chính khẳng định.