Loạt tiêu chuẩn về quản lý hiệu quả trí tuệ nhân tạo

Trên nhiều lĩnh vực đa dạng như chăm sóc sức khỏe, tài chính và công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo (AI) đã đi tiên phong trong đổi mới và tối ưu hóa nhiều lĩnh vực.

AI là công nghệ giúp máy móc và chương trình máy tính trở nên thông minh hơn, cho phép chúng thực hiện các nhiệm vụ thường đòi hỏi trí thông minh của con người. Nó bao gồm những thứ như hiểu ngôn ngữ con người, nhận biết các khuôn mẫu, học hỏi kinh nghiệm và đưa ra quyết định. Nhìn chung, các hệ thống AI hoạt động bằng cách xử lý lượng dữ liệu khổng lồ, tìm kiếm các mẫu để mô hình hóa việc đưa ra quyết định của chính chúng.

Mặc dù định nghĩa này phù hợp với người bình thường nhưng nó không hoàn toàn chính xác. Vậy chính xác trí tuệ nhân tạo là gì? Theo ISO/IEC 22989:2020, AI là “khả năng tiếp thu, xử lý, sáng tạo và áp dụng kiến thức dưới dạng mô hình để thực hiện một hoặc nhiều nhiệm vụ nhất định”. Định nghĩa này chính xác hơn từ góc độ công nghệ và không giới hạn ở các lĩnh vực mà AI đã được sử dụng mà còn cho phép có không gian để phát triển hơn nữa.

Giới thiệu về hệ thống quản lý AI

Vậy AI hoạt động như thế nào? Hệ thống AI hoạt động trên cơ sở đầu vào, bao gồm các quy tắc và dữ liệu được xác định trước, có thể được cung cấp bởi con người hoặc máy móc, để thực hiện các nhiệm vụ cụ thể. Nói cách khác, máy nhận đầu vào từ môi trường, sau đó tính toán và suy ra đầu ra bằng cách xử lý đầu vào thông qua một hoặc nhiều mô hình và thuật toán cơ bản.

Khi khả năng của AI tăng lên theo cấp số nhân sẽ có những lo ngại sâu sắc về quyền riêng tư, thành kiến, bất bình đẳng, an toàn và bảo mật. Việc xem xét rủi ro AI tác động đến người dùng như thế nào là rất quan trọng để đảm bảo việc triển khai công nghệ này một cách có trách nhiệm và bền vững. Hơn bao giờ hết, doanh nghiệp ngày nay cần khuôn khổ để hướng dẫn họ trên hành trình AI của mình. ISO/IEC 42001, tiêu chuẩn hệ thống quản lý AI đầu tiên trên thế giới, đáp ứng nhu cầu đó.

ISO/IEC 42001 là tiêu chuẩn được công nhận trên toàn cầu, cung cấp hướng dẫn về quản trị và quản lý công nghệ AI. Nó cung cấp một cách tiếp cận có hệ thống để giải quyết các thách thức liên quan đến việc triển khai AI trong khung hệ thống quản lý được công nhận, bao gồm các lĩnh vực như đạo đức, trách nhiệm giải trình, tính minh bạch và quyền riêng tư dữ liệu. Được thiết kế để giám sát các khía cạnh khác nhau của trí tuệ nhân tạo, nó cung cấp cách tiếp cận tích hợp để quản lý các dự án AI, từ đánh giá rủi ro đến xử lý hiệu quả những rủi ro này.

Từ rủi ro đến cơ hội

ISO/IEC 42001 tồn tại để giúp doanh nghiệp và xã hội nói chung thu được giá trị tối đa một cách an toàn và hiệu quả từ việc sử dụng AI. Người dùng có thể được hưởng lợi theo nhiều cách: Cải thiện chất lượng, bảo mật, truy xuất nguồn gốc, tính minh bạch và độ tin cậy của các ứng dụng AI; Nâng cao hiệu quả và đánh giá rủi ro AI; Niềm tin lớn hơn vào hệ thống AI; Giảm chi phí phát triển AI; Tuân thủ quy định tốt hơn thông qua các biện pháp kiểm soát, chương trình kiểm toán và hướng dẫn cụ thể phù hợp với các luật và quy định mới.

Tất cả điều này góp phần vào việc sử dụng AI có đạo đức và trách nhiệm cho mọi người trên toàn thế giới.

Chu kỳ cải tiến liên tục

Là tiêu chuẩn hệ thống quản lý, ISO/IEC 42001 được xây dựng xoay quanh quy trình “Lên kế hoạch-Thực hiện-Kiểm tra-Hành động” nhằm thiết lập, triển khai, duy trì và liên tục cải tiến trí tuệ nhân tạo.

Cách tiếp cận này rất quan trọng vì nhiều lý do: Thứ nhất, nó đảm bảo rằng giá trị tăng trưởng của AI được công nhận và có mức độ giám sát phù hợp; Thứ hai, hệ thống quản lý cho phép tổ chức chủ động điều chỉnh cách tiếp cận của mình phù hợp với sự phát triển theo cấp số nhân của công nghệ. Cuối cùng, nó khuyến khích tổ chức tiến hành đánh giá rủi ro AI và xác định các hoạt động xử lý rủi ro AI một cách định kỳ.

Với sự phát triển nhanh chóng của AI trên toàn thế giới, ISO/IEC 42001 được dự đoán sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong thành công của tổ chức, tiếp bước các tiêu chuẩn hệ thống quản lý khác như ISO 9001 về chất lượng, ISO 14001 về môi trường và ISO/IEC 27001 về bảo mật CNTT.

Mở khóa tiềm năng của AI

Rõ ràng là AI sẽ tiếp tục cải thiện và tiến bộ theo thời gian. Đồng thời, quản lý AI sẽ cần phải thích ứng với những thay đổi này, tập trung vào cách khác nhau để duy trì và tăng tốc hệ thống AI cho thế giới kinh doanh. Chúng ta thấy mình đang ở ngã tư đường, nơi cần có một cách tiếp cận có chừng mực. Làm thế nào để chúng ta khai thác tối đa tiềm năng của các cơ hội AI mà không gặp phải rủi ro?

Việc vượt qua ranh giới giữa cơ hội và rủi ro chỉ có thể thực hiện được khi có cơ chế quản trị mạnh mẽ. Đây là lý do tại sao điều quan trọng đối với các lãnh đạo doanh nghiệp và ngành là phải tự học về ISO/IEC 42001 – một hệ thống quản lý AI đặt nền tảng cho việc sử dụng AI có đạo đức, an toàn và có tư duy tiến bộ trong các ứng dụng khác nhau. Đó là hành động cân bằng và sự hiểu biết rõ ràng hơn về sự cân bằng này có thể giúp chúng ta điều hướng những cạm bẫy trong hành trình AI chung của mình.

Theo Tạp chí Chất lượng Việt Nam

(https://vietq.vn/loat-tieu-chuan-ve-quan-ly-hieu-qua-tri-tue-nhan-tao-d217644.html)