Một số Startup công nghệ “lớn ảo” nhờ tay “phù thủy”?

Một mô hình các nhà đầu tư mạo hiểm đang theo đuổi là chọn các startup (từ thường dùng để chỉ các doanh nghiệp khởi nghiệp bằng một ý tưởng hay giải pháp công nghệ) có tiềm năng đảo lộn một ngành nghề nào đó, rót thật nhiều tiền để các startup lớn nhanh như thổi, bất kể lỗ nặng đến đâu, miễn sao tăng nhanh số lượng người dùng. Sau đó họ tìm cách đưa các doanh nghiệp này lên sàn chứng khoán, thị giá tăng gấp nhiều lần trị giá ban đầu khi họ rót vốn đầu tư. Đó là cách các quỹ mạo hiểm làm giàu mặc dù đa phần các startup nổi tiếng hiện vẫn đang lỗ triền miên.

 “Các nhà đầu tư tỉ phú đã đặt nhiều kỳ vọng vào đợt IPO của những “kỳ lân” như Uber, Lyft hay WeWork... nhưng thực tế không như họ mơ. New York Times trong bài viết mới đây cho rằng các nhà đầu tư đã phải cân nhắc lại khi những công ty khởi nghiệp được định giá quá cao, nhưng lại không có khả năng lãi trong tương lai gần. Còn Washington Post đặt câu hỏi liệu định giá của những doanh nghiệp này có bị "thổi phồng" quá mức khi gắn thêm mác công nghệ. "Nhà đầu tư bỏ tiền mua tương lai, và các công ty khởi nghiệp giúp họ vẽ ra điều này. Pinter- est thì có thể nhưng WeWork, hay cả Lyft và Uber, thì không", Rett Wallace, nhà phân tích tại Triton Research nói”. Tờ New York Times tập trung vào một nhà đầu tư như thế để cho thấy họ đang phá hỏng môi trường kinh doanh bình thường như thế nào: tập đoàn SoftBank và tỉ phú Masayoshi Son.

Gốc Hàn Quốc nhưng Masayoshi Son lớn lên ở Nhật Bản, học công nghệ thông tin tại Đại học Berkeley nơi ông khởi sự kinh doanh bằng cách chế tạo một máy dịch điện tử sau này bán cho hãng Sharp. Năm 1981, ông mở một cửa hàng bán linh kiện máy tính tại Tokyo đặt tên là SoftBank rồi dần dần xây dựng nó thành một tập đoàn công nghệ và viễn thông. Năm 2000, ông đầu tư 20 triệu đô la Mỹ vào Al- ibaba, món đầu tư nay có giá trị lên đến 119 tỉ đô la Mỹ mặc dù ông đã bán bớt một phần cách đây ba năm. Thương vụ đầu tư vào Alibaba cũng làm tài sản riêng của Son tăng vọt lên 20 tỉ đô la Mỹ.

Masayoshi Son muốn lập lại thành công như kiểu Alibaba với nhiều doanh nghiệp khác. Quỹ đầu tư Vision Fund của SoftBank một lần nữa được ca tụng lên mây khi món đầu tư của họ vào Flipkart, một doanh nghiệp thương mại điện tử Ấn Độ, vào năm 2017 đã đem lại món lãi đến 1,7 tỉ đô la khi Walmart mua lại doanh nghiệp này vào năm ngoái. Với 100 tỉ đô la Mỹ trong tay, SoftBank rót tiền vào rất nhiều startup nổi tiếng như Uber, Grab, WeWork, Slack... với tham vọng thay đổi cách chúng ta làm việc, đi lại, Một mô hình các nhà đầu tư mạo hiểm đang theo đuổi là chọn các startup (từ thường dùng để chỉ các doanh nghiệp khởi nghiệp bằng một ý tưởng hay giải pháp công nghệ) có tiềm năng đảo lộn một ngành nghề nào đó, rót thật nhiều tiền để các startup lớn nhanh như thổi, bất kể lỗ nặng đến đâu, miễn sao tăng nhanh số lượng người dùng. Sau đó họ tìm cách đưa các doanh nghiệp này lên sàn chứng khoán, thị giá tăng gấp nhiều lần trị giá ban đầu khi họ rót vốn đầu tư. Đó là cách các quỹ mạo hiểm làm giàu mặc dù đa phần các startup nổi tiếng hiện vẫn đang lỗ triền miên.

Tiền đầu tư của SoftBank được một số startup xem như đích đến thành công nên nhiều startup vất bỏ mọi sự cẩn trọng, ngó lơ các khoản lỗ nặng, thậm chí tạo ra một lối suy nghĩ trong cộng đồng startup rằng các khoản lỗ chính là huy chương thành công gắn lên ngực. Triết lý của SoftBank được các nhà đầu tư khác ở Phố Wall làm theo, tạo ra một môi trường startup với những nguyên tắc kinh doanh đảo ngược mọi lý lẽ thông thường.

Nhưng, theo New York Times, Phố Wall dường như đã tỉnh ngộ, không còn đeo đuổi rót tiền vào các chiếc thùng không đáy này nữa. Giá cổ phiếu của Uber đã giảm mất 30% kể từ khi lên sàn vào tháng 5; giá cổ phiếu của Slack, một dạng không gian làm việc chung, giảm đến 40% kể từ ngày giao dịch đầu tiên vào tháng 6. WeWork từ một ngôi sao sáng trong làng startup, chuyên cung cấp không gian làm việc chung và các loại dịch vụ cho các startup hay doanh nghiệp khác, nay gặp khủng hoảng, tổng giám đốc điều hành phải từ chức sau khi WeWork lên sàn bất thành.