Nhà nước quản lý, điều tiết giá theo cơ chế thị trường

Tiếp tục Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ngày 9/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá.

Chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá cho UBND cấp xã

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo Luật gồm 2 Điều, các nội dung sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ quan trọng như: về phân cấp, phân quyền, sửa đổi quy định về chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá từ Ủy ban nhân dân (UBND) cấp huyện xuống UBND cấp xã thực hiện, để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Sửa đổi, bổ sung tên gọi và thẩm quyền định giá đối với một số hàng hóa, dịch vụ trong lĩnh vực khí thiên nhiên, hàng không, kiểm định phương tiện vận tải, kiểm định an toàn lao động, chứng khoán, dự trữ quốc gia, đường sắt và các sản phẩm, dịch vụ công trong y tế và giáo dục - đào tạo.

Dự luật cũng bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế... đầu tư từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước vào Danh mục do Nhà nước định giá, thẩm quyền định giá cụ thể thuộc về UBND cấp tỉnh.

Về thanh tra, kiểm tra, dự thảo Luật bãi bỏ các quy định về thanh tra chuyên ngành về giá, dẫn chiếu việc thực hiện thanh tra về giá, thẩm định giá theo quy định của pháp luật về Thanh tra để đồng bộ với Luật Thanh tra năm 2025.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: VPQH

Ngoài ra, Luật lần này cắt giảm điều kiện không cần thiết, đơn giản hóa điều kiện cấp giấy chứng nhận kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, cụ thể, bãi bỏ quy định yêu cầu người đại diện theo ủy quyền của tổ chức góp vốn phải có thẻ thẩm định viên về giá.

Chính phủ đề xuất Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2025).

Qua thẩm tra dự án Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với Tờ trình của Chính phủ. Trong đó, về bình ổn giá, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất việc sửa đổi như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền hai cấp. Tuy nhiên, việc đề xuất, triển khai bình ổn giá tại chính quyền cấp xã cần được xem xét, bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.

Về danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá, cơ quan thẩm tra cho rằng, mặc dù Nghị định số 146/2025/NĐ-CP quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại đã phân quyền nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Công thương cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Tuy nhiên, hoạt động vận chuyển khí thiên nhiên, dịch vụ tồn trữ, tái hóa là các hoạt động mang tính chuyên môn sâu, có sự liên kết chặt chẽ trên phạm vi nhiều địa phương (không theo địa giới hành chính). Do đó, chưa nên phân quyền ngay trong luật để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, tránh việc nhiều địa phương phải quyết định giá đối với dịch vụ này cho từng tuyến đường ống.

Về danh mục liên quan đến hàng dự trữ quốc gia, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, quy định như dự thảo Luật về bản chất thì danh mục hàng dự trữ quốc gia và hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh thuộc trường hợp do Nhà nước định giá đều được thực hiện thông qua 4 hình thức: thực hiện mua theo hình thức chỉ định thầu; mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng; bán trực tiếp rộng rãi cho mọi đối tượng; bán chỉ định.

Do đó, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị cần rà soát để quy định thống nhất. Các Bộ, ngành thực hiện dự trữ phải thực hiện việc định giá đối với mặt hàng dự trữ khi thực hiện theo 4 hình thức nêu trên.

Nhà nước phải luôn quản lý, điều tiết thị trường

Cho ý kiến về dự án Luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu các cơ quan phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý giá, đặc biệt là tăng cường hỗ trợ công nghệ (số hóa, AI) cho cấp xã để nâng cao hiệu quả điều hành.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: VPQH

Theo Chủ tịch Quốc hội, quan điểm là nghiên cứu đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, không để ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nhà nước phải luôn quản lý, điều tiết thị trường, không để giá tăng bất hợp lý.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính làm rõ lý do kéo dài thời gian thanh tra chuyên ngành về giá từ 10 ngày lên 15 ngày, với quan điểm cần xem xét rút ngắn để tránh gây khó khăn cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các nội dung như mở rộng Quỹ bình ổn giá (từ nguồn ngoài ngân sách Nhà nước), nâng cao chuẩn mực thẩm định giá theo thông lệ quốc tế, và tăng cường quản lý cơ sở dữ liệu giá cũng là những vấn đề cốt lõi được nhấn mạnh nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong điều hành giá…

Liên quan đến phân cấp định giá, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn kiến nghị phân cấp mạnh mẽ việc định giá dịch vụ công tại lần sửa luật này, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng như y tế, giáo dục, hạ tầng, và công nghiệp...

Tiếp thu ý kiến các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát, đảm bảo thống nhất giữa các quy định của Luật Giá với các quy định pháp luật có liên quan.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, Luật Giá tiếp tục củng cố nguyên tắc quản lý điều tiết giá theo cơ chế thị trường. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá cạnh tranh về giá của tổ chức cá nhân kinh doanh, Nhà nước chỉ gián tiếp tác động đến mặt bằng giá cả thị trường thông qua các cái công cụ kinh tế vĩ mô và một số công cụ điều tiết khác như: bình ổn giá, giá kê khai, giá tham chiếu, thanh tra kiểm tra và xử lý các cái vi phạm pháp luật về giá, qua đó giúp bình ổn thị trường…