Nỗ lực chuyển đổi số xây dựng chính quyền gần dân - vì dân

Thực hiện quá trình tạo bước đột phá về cải cách hành chính, thành phố Hà Nội phát động chiến dịch “45 ngày đêm” nhằm hỗ trợ xã, phường đẩy mạnh chuyển đổi số. Từ nội đô đến ngoại thành, các địa phương đồng loạt vào cuộc với quyết tâm cao, sáng tạo nhiều mô hình mới như “Tổ ứng cứu công nghệ”, “Điểm vệ tinh chuyển đổi số cộng đồng”… góp phần đưa công nghệ đến từng người dân, từng hộ gia đình, hiện thực hóa mục tiêu chính quyền phục vụ, gần dân, hiện đại và hiệu quả.

Huy động tổng lực cho chiến dịch

Từ ngày 1/7/2025, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức vận hành, đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cải cách hành chính tại Thủ đô. Việc bỏ cấp trung gian quận, huyện giúp rút ngắn luồng mệnh lệnh từ Thành phố xuống phường, xã, khắc phục tình trạng phân tán, manh mún trong tổ chức bộ máy và nguồn lực, tạo điều kiện cho việc triển khai chuyển đổi số đồng bộ, hiệu quả hơn.

Theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, mô hình tinh gọn này tạo tiền đề cho chuyển đổi số toàn diện trong bộ máy hành chính. Dịch vụ công trực tuyến, không còn phụ thuộc vào ranh giới hành chính, sẽ giúp người dân tiếp cận nhanh chóng, thuận tiện hơn với chính quyền. Đặc biệt, khoảng 2/3 nhiệm vụ của cấp quận, huyện được chuyển xuống phường, xã - cấp gần dân nhất - theo nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".

Nhằm hỗ trợ các địa phương trong giai đoạn đầu vận hành mô hình mới, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Chỉ thị 11/CT-UBND phát động chiến dịch "45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số tại các xã, phường". Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Hà Nội được xác định là đơn vị nòng cốt trong chiến dịch này.

Phó Giám đốc Sở KH&CN Nguyễn Việt Hùng cho biết: "Việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Thành ủy, UBND Thành phố. Trên cơ sở khảo sát hạ tầng kỹ thuật, công nghệ thông tin, năng lực cán bộ và nhu cầu của người dân, Sở đã tham mưu UBND Thành phố ban hành Chỉ thị 11, huy động tổng lực cho chiến dịch".

Người dân thực hiện thủ tục hành chính tại Trung tâm Phục vụ Hành chính công Thành phố.

Trong đợt cao điểm, Sở KH&CN phối hợp với Văn phòng UBND Thành phố, Trung tâm Phục vụ Hành chính công Thành phố, các doanh nghiệp công nghệ tổ chức tập huấn trực tiếp và trực tuyến cho lực lượng hỗ trợ. 600 lượt đoàn viên thanh niên, 150 sinh viên công nghệ thông tin và viễn thông từ các trường đại học, cao đẳng đã được huy động, chia ca làm việc cả ngày lẫn tối tại các xã, phường. Nhiều sinh viên sẵn sàng di chuyển xa để hỗ trợ người dân thao tác trên cổng dịch vụ công, khắc phục sự cố kỹ thuật.

Giám đốc Chi nhánh số 1 - Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố Hà Nội Bùi Dương chia sẻ: "Áp lực lớn nhất những ngày đầu vận hành là cán bộ giảm, địa bàn quản lý mở rộng. Nhờ có hỗ trợ từ Sở KH&CN và ứng dụng AI vào hướng dẫn thủ tục, chatbot AI đã giúp giảm tải rõ rệt cho quầy lễ tân. Hiện nay, chỉ cần 1 người tiếp nhận thay vì hơn 10 người như trước".

Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2025 đạt 80% hồ sơ nộp trực tuyến, 20% toàn trình, 100% trả kết quả điện tử. Để đạt được điều này, trang thiết bị và kỹ năng số cho cán bộ, người dân là yếu tố then chốt.

“Trong quá trình triển khai Chỉ thị 11 trong phong trào bình dân học vụ số, tôi rất thống nhất và đồng tình với quan điểm của Sở Khoa học và Công nghệ là chúng ta cần nâng cao vai trò của các tổ dân phố cơ sở, tổ chuyển đổi số cộng đồng trước đây chúng ta đã triển khai thực hiện”, ông Bùi Dương nói đồng thời nhấn mạnh khuyến khích mỗi người dân tự thực hiện ít nhất 2 thủ tục trực tuyến. Chỉ cần như vậy thôi, mỗi người tự thực hiện được thủ tục hành chính thì sức ép dành cho các cơ quan giải quyết, cơ quan tiếp nhận giảm đi rất nhiều.

Lan toả rộng khắp

Ngay sau khi Chỉ thị 11/CT-UBND được ban hành, các xã, phường đã tích cực vào cuộc. Trong đó, phường Cửa Nam đã ngay lập tức lên kế hoạch phát động, ra quân triển khai thực hiện Chỉ thị số 11 và phong trào “Bình dân học vụ số” trên địa bàn.

Phường đã kiện toàn Tổ chuyển đổi số cộng đồng và đặc biệt thành lập thêm Tổ ứng cứu công nghệ – một mô hình mới, nhằm kịp thời hỗ trợ, xử lý các tình huống kỹ thuật phát sinh ngay tại cơ sở. Đến nay, toàn phường đã có 28 tổ sẵn sàng phối hợp, giúp người dân thuận lợi trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến.

Phường Cửa Nam tích cực triển khai chiến dịch chuyển đổi số tại cơ sở.

Một mục tiêu rõ ràng được Cửa Nam đề ra là: “Mỗi người dân phải thực hiện ít nhất một dịch vụ công trực tuyến”. Đây không chỉ là chỉ tiêu mà còn là cam kết về sự công bằng, bảo đảm mọi người dân đều được tiếp cận, trải nghiệm và hưởng lợi từ chuyển đổi số.

Cùng với đó, phường phát động phong trào “Bình dân học vụ số” - mang tính nền tảng và lâu dài, nhằm phổ cập kỹ năng số cơ bản cho người dân. Các lực lượng đoàn thanh niên, công an phường, cán bộ kỹ thuật được huy động để trực tiếp hướng dẫn người dân từ những thao tác nhỏ nhất như lập tài khoản, cài đặt ứng dụng VNeID, nộp hồ sơ trực tuyến hay thanh toán không dùng tiền mặt.

Không chỉ dừng ở việc hỗ trợ trực tiếp, Cửa Nam còn chú trọng đầu tư trang thiết bị công nghệ số tại Điểm phục vụ hành chính công. Mục tiêu lâu dài là giảm dần sự phụ thuộc vào việc đến trụ sở, tiến tới để người dân có thể giải quyết toàn bộ quy trình hành chính ngay tại nhà.

Bên cạnh hạ tầng công nghệ, yếu tố con người được đặt lên hàng đầu. Phường đã tiến hành rà soát, bồi dưỡng, tháo gỡ khó khăn cho đội ngũ cán bộ trực tiếp tiếp nhận và xử lý thủ tục hành chính, nâng cao chất lượng phục vụ. Quan điểm xuyên suốt là kết quả phải cụ thể, đo lường được, tránh hình thức, và chỉ khi người dân “hiểu - biết - làm được” thì phong trào mới thành công.

“Sau 45 ngày, phong trào sẽ được tổng kết bằng con số cụ thể để đảm bảo hiệu quả thực chất, tránh hình thức. Chúng tôi tin rằng, với sự chỉ đạo sát sao của cấp trên, sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị cơ sở, và đặc biệt là sự đồng thuận, hưởng ứng từ người dân, phường Cửa Nam sẽ hoàn thành tốt các mục tiêu chuyển đổi số, góp phần xây dựng chính quyền phục vụ, gần dân, hiện đại và hiệu quả”, Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Trịnh Ngọc Trâm nói.

Không chỉ ở khu vực nội đô, tại xã Ứng Hòa (huyện Ứng Hòa cũ), tinh thần này cũng được phát huy mạnh mẽ.

Ông Nguyễn Đức Vượng, Phó Chủ tịch UBND xã, cho biết, xã Ứng Hoà đã thành lập 57 Tổ chuyển đổi số cộng đồng phủ khắp thôn xóm, cùng Tổ ứng cứu công nghệ trực chiến 24/7. Xã còn mở 8 điểm ‘Bình dân học vụ số lưu động’ tại các nhà văn hóa, trường học, doanh nghiệp. 100% thành viên tổ cộng đồng đã được tập huấn kỹ năng số cơ bản để hướng dẫn người dân.

Mục tiêu là mỗi một gia đình có 1 người thực hiện được 1 thủ tục hành chính trong cổng dịch vụ công quốc gia.

Đáng chú ý, xã Ứng Hòa còn được Thành phố cử tình nguyện viên từ MobiFone, Thành đoàn Hà Nội hỗ trợ trực tiếp. Các kênh hỗ trợ trực tuyến như Zalo, Messenger, đường dây nóng được kích hoạt, đảm bảo người dân có thể hỏi, được giải đáp ngay. Hạ tầng viễn thông cũng được nâng cấp, lắp thêm bộ phát 5G tại các điểm hướng dẫn.

“Sau 15 ngày triển khai, xã cơ bản hoàn tất công tác tổ chức, nhân lực, hạ tầng và bước vào giai đoạn hỗ trợ sâu rộng. Người dân bắt đầu thấy rõ lợi ích khi thủ tục hành chính được rút ngắn thời gian, có người kèm cặp tận tình”, ông Vượng chia sẻ.

Điểm đáng chú ý trong Chỉ thị 11 là sự đồng hành sâu sát của Thành phố. Không chỉ ban hành yêu cầu, UBND Thành phố còn phân công đầu mối theo dõi từng xã, huy động nguồn lực từ doanh nghiệp, trường đại học, nhà mạng để trực tiếp về cơ sở.

Ông Nguyễn Đức Vượng đánh giá: “Chỉ thị 11 không phải văn bản chỉ đạo hành chính thông thường mà thực sự là một chiến dịch hành động. Thành phố không chỉ ‘ra lệnh’ mà còn đồng hành cùng cơ sở. Tinh thần ‘chuyển đổi số không ai bị bỏ lại phía sau’ chính là động lực mạnh mẽ cho chúng tôi”.

Thực tế, từ nội thành đến ngoại thành, các địa phương đều xác định Chiến dịch 45 ngày đêm là đợt cao điểm nhưng cũng là khởi đầu cho nền hành chính số bền vững. Thuận lợi là sự chỉ đạo sát sao của Thành phố và sự đồng thuận từ người dân; khó khăn là khối lượng công việc lớn, hạ tầng chưa đồng đều. Tuy nhiên, bằng quyết tâm và hành động cụ thể, các xã, phường đang biến tinh thần Chỉ thị thành kết quả thực tiễn.

Lực lượng cơ sở là nòng cốt

Nếu các sở, ngành là đầu tàu chỉ đạo, đảm bảo kỹ thuật, thì lực lượng tại tổ dân phố, thanh niên, sinh viên chính là lực lượng chủ lực trực tiếp hỗ trợ tại cơ sở.

Tại phường Cửa Nam, 28 tổ cộng động trên cơ sở các tổ dân phố, với lực lượng nóng cốt là thanh niên, tình nguyện viên có kỹ năng và trình độ đã đi đến từng nhà dân.

Chiến dịch nhằm hiện thực hóa mục tiêu chính quyền phục vụ, gần dân, hiện đại và hiệu quả.

Là tổ trưởng của tổ chuyển đổi số cộng đồng tại tổ dân phố, ông Nguyễn Văn Hiệp, Bí thư TDP số 1 phường Cửa Nam cho biết, sau lễ phát động, cán bộ cơ sở sẽ tổ chức các buổi tập huấn để phổ cập công nghệ thông tin đến từng người dân. “Chúng tôi nhận thức được chuyển đổi số quốc gia là một trong những chìa khóa để chúng ta bước vào kỷ nguyên mới nên đòi hỏi tất cả mọi người phải vượt lên chính mình. Với trách nhiệm của mình, chúng tôi sẽ thực hiện vô cùng khẩn trương trong 45 ngày để đạt tỷ lệ cao nhất, để hướng tới mục tiêu lâu dài về Chính phủ số, chính quyền số, công dân số”, ông Nguyễn Văn Hiệp nói.

Ông Nguyễn Văn Hiệp cũng cho biết thêm, thực hiện chương trình chuyển đổi số, bên cạnh thuận lợi còn có khó khăn, thách thức như số người dân cao tuổi từ 50 tuổi trở lên tiếp cận với công nghệ thông tin còn hạn chế. Để có giải pháp, phường đã tập huấn và hỗ trợ tổ chuyển đổi số cộng đồng, trong đó trực tiếp cán bộ phường có kỹ năng công nghệ thông tin tham gia vào tổ.

Mục tiêu là mỗi một gia đình có 1 người thực hiện được 1 thủ tục hành chính trong cổng dịch vụ công quốc gia. Đối với đồng chí Đảng viên phải đăng nhập được vào phần dịch vụ công trực tuyến của Đảng để thực hiện để đăng ký đóng đảng phí trực tuyến.

Tại phường Bồ Đề (quận Long Biên), lực lượng đoàn thanh niên cũng chứng minh vai trò không thể thiếu.

Ông Ngô Tuân, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ, Bí thư Đoàn phường Bồ Đề, cho biết: “Ngay từ đầu tháng 7/2025, Ban chấp hành Đoàn phường đã phân công lịch trực cho 82 chi đoàn tổ dân phố và 28 chi đoàn trường học tham gia hỗ trợ. Mỗi ca tối thiểu 5 đoàn viên túc trực, hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không dùng tiền mặt, cài đặt ứng dụng VNeID, nộp thuế điện tử…”.

Phường Bồ Đề hiện có diện tích tự nhiên gần 13 km² với quy mô dân số trên 120.000 người. Trung bình mỗi ngày có 200 - 300 lượt công dân đến làm thủ tục hành chính, với tổng số hồ sơ tiếp nhận trong tháng 7 là 1.043 hồ sơ; trong đó, 595 hồ sơ đã thực hiện qua dịch vụ công trực tuyến mức độ 3.

Sau khi UBND thành phố Hà Nội ban hành Chỉ thị số 11/CT-UBND về việc triển khai Chiến dịch “45 ngày đêm ra quân hỗ trợ hoạt động chuyển đổi số tại các xã, phường trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp”, Đoàn phường đã được Thành đoàn và Sở Khoa học & Công nghệ hỗ trợ thêm lực lượng sinh viên công nghệ từ Đại học Công nghệ - ĐHQGHN, cùng các đơn vị viễn thông như VNPT. Đây là nguồn lực quý báu giúp nâng cao năng lực triển khai chuyển đổi số tại cơ sở.

Điểm mới tại Bồ Đề là triển khai mô hình “Điểm vệ tinh hỗ trợ chuyển đổi số cộng đồng” với mục tiêu 100% người dân đến điểm được tư vấn, hỗ trợ. Không chỉ dừng ở dịch vụ công, mô hình còn phổ biến kỹ năng thanh toán không tiền mặt, hướng dẫn hộ kinh doanh nộp thuế điện tử, hóa đơn điện tử, và hỗ trợ đảng viên thực hiện thủ tục của Đảng trên cổng dịch vụ công.

Trong tháng 8, phường Bồ Đề dự kiến thí điểm hai điểm vệ tinh tại phòng Tiếp dân trụ sở Đảng ủy và UBND phường; đồng thời tổ chức hội nghị hướng dẫn thủ tục của Đảng cho 100% bí thư chi bộ, đảng viên phụ trách thu nộp đảng phí. Đoàn phường còn phối hợp tổ dân phố số 2 cụm Gia Thụy đến tận từng hộ gia đình từ 19h-22h trong một tuần để hướng dẫn thực hiện các tiêu chí chuyển đổi số.

Từ kết quả thí điểm, phường sẽ nhân rộng mô hình ra các cụm dân cư khác. Ông Ngô Tuân mong muốn tiếp tục nhận được sự đồng hành từ các trường đại học, doanh nghiệp viễn thông và truyền thông để bảo đảm nhân lực, vật lực hoàn thành mục tiêu. Đồng thời, ông đề xuất đơn giản hóa, cắt bỏ các thủ tục rườm rà như công chứng, chứng thực giấy tờ không cần thiết, giúp việc triển khai chuyển đổi số thuận lợi hơn.