Quốc hội thảo luận Dự án Luật Thương mại Điện tử: Siết chặt quản lý livestream

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội đã tổ chức phiên thảo luận quan trọng về dự án Luật Thương mại điện tử (sửa đổi), một văn kiện pháp lý được kỳ vọng sẽ hoàn thiện khung khổ quản lý, đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của lĩnh vực kinh tế số đang bùng nổ.

Trong bối cảnh thương mại điện tử (TMĐT) đã trở nên phổ biến và sâu rộng, các đại biểu bày tỏ sự đồng tình cao với việc xây dựng dự án Luật, đồng thời đưa ra nhiều phân tích sắc bén nhằm lấp đầy những khoảng trống pháp lý.

Trọng tâm của phiên thảo luận là vấn đề kiểm soát hoạt động livestream bán hàng và quản lý các nền tảng TMĐT xuyên biên giới – hai lĩnh vực đang phát sinh nhiều bất cập và khiếu nại.

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) nêu ý kiến thảo luận 

Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn Tây Ninh) đã thẳng thắn chỉ ra những vấn đề gây bức xúc nhất hiện nay, đó là tình trạng người livestream, đặc biệt là người nổi tiếng, quảng cáo sai sự thật, bán hàng kém chất lượng và né tránh trách nhiệm khi người tiêu dùng khiếu nại.

Mặc dù dự thảo Luật đã quy định tương đối đầy đủ trách nhiệm của ba chủ thể chính – người bán, người livestream và nền tảng – nhưng Đại biểu Thúy cho rằng vẫn còn nhiều khoảng trống cần được làm rõ để đảm bảo tính khả thi và hiệu lực của Luật:

Kiểm soát chất lượng trước khi phát sóng: Nghĩa vụ không cung cấp thông tin gian dối hiện chỉ mang tính nguyên tắc. Đại biểu đề nghị phải có cơ chế kiểm soát trước khi phát sóng đối với các sản phẩm có nguy cơ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Thời hạn lưu trữ và Quyền tiếp cận dữ liệu: Quy định lưu trữ dữ liệu livestream tối thiểu một năm được đánh giá là chưa đủ để xử lý các tranh chấp kéo dài. Đại biểu đề nghị mở rộng thời hạn lưu trữ lên tối thiểu hai năm và làm rõ quyền tiếp cận bản ghi của người tiêu dùng, cùng với trách nhiệm cung cấp dữ liệu của nền tảng.

Trách nhiệm liên đới và Xử phạt bổ sung: Dự thảo chưa có quy định xử lý riêng biệt đối với trường hợp người livestream đưa thông tin vượt quá nội dung quảng cáo được cấp phép. Đại biểu Thúy nhấn mạnh sự cần thiết phải làm rõ trách nhiệm liên đới giữa người livestream và người bán, thậm chí áp dụng hình thức xử lý bổ sung như cấm livestream trong một thời gian nhất định đối với những cá nhân vi phạm nghiêm trọng.

Kiểm soát Thuật toán và Bình luận: Nền tảng TMĐT hiện mới chỉ có nghĩa vụ gỡ bỏ nội dung vi phạm, nhưng lại thiếu cơ chế kiểm soát đối với thuật toán đề xuất hiển thị livestream – yếu tố dễ tạo ra "hiệu ứng đám đông ảo." Đại biểu đề xuất nền tảng phải công khai tiêu chí hiển thị, kiểm soát bình luận và đưa ra cảnh báo khi phát hiện tương tác bất thường.

Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) được kỳ vọng sẽ hoàn thiện khung khổ quản lý, đảm bảo sự phát triển lành mạnh và bền vững của lĩnh vực kinh tế số đang bùng nổ

Đặc biệt, Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy đề nghị cần phân loại người livestream có ảnh hưởng lớn hoặc có doanh thu cao để áp dụng một cơ chế quản lý chặt chẽ hơn, phù hợp với mức độ tác động và trách nhiệm xã hội của họ.

Liên quan đến các quy định về nền tảng thương mại điện tử nước ngoài, dự thảo Luật đã bước đầu thiết lập khung pháp lý, yêu cầu các nền tảng này phải đăng ký hoạt động tại Việt Nam, có đại diện pháp lý trong nước và thực hiện ký quỹ để đảm bảo bồi thường khi có vi phạm.

Tuy nhiên, nhằm tránh việc áp dụng tùy nghi và tạo sự minh bạch, Đại biểu Thúy đề nghị dự thảo cần bổ sung nguyên tắc xác định “ngưỡng hiện diện” tại thị trường Việt Nam. Đây là tiêu chí then chốt để kích hoạt nghĩa vụ pháp lý đối với các nền tảng xuyên biên giới. Các tiêu chí có thể bao gồm: doanh thu, số lượng giao dịch, tổng giá trị giao dịch hoặc số người dùng thường xuyên tại Việt Nam.

Đại biểu cũng lưu ý rằng cơ chế ký quỹ cần phải được quy định một cách minh bạch, hợp lý và tương xứng với mức độ rủi ro, tránh biến thành rào cản kỹ thuật không cần thiết, cản trở sự tham gia của các nền tảng nước ngoài trong bối cảnh Việt Nam đã cam kết mở cửa thị trường dịch vụ số thông qua các hiệp định thương mại như CPTPP và EVFTA.

Phiên thảo luận tại Quốc hội đã làm nổi bật những thách thức trong quản lý TMĐT và mở đường cho việc hoàn thiện một dự án Luật có ý nghĩa chiến lược, cân bằng giữa thúc đẩy đổi mới kinh tế số và bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.