Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Động lực mới trong kỷ nguyên phát triển xanh

Sáng 26/6/2025, Bộ Công Thương tổ chức Diễn đàn “Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả: Thành quả và mục tiêu trong kỷ nguyên vươn mình” tại Hà Nội. Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, nhằm phổ biến các nội dung trọng tâm trong Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả sửa đổi, vừa được Quốc hội khóa XIV thông qua tại kỳ họp thứ 9.

Phát biểu khai mạc, đại diện Bộ Công Thương nhấn mạnh: Diễn đàn lần này là dịp để công bố những điểm mới của Luật sửa đổi; đồng thời lắng nghe đóng góp từ giới chuyên gia, doanh nghiệp và cộng đồng nhằm triển khai hiệu quả trong thực tiễn. Đây cũng là bước đi quan trọng để tăng cường nhận thức xã hội về tiết kiệm năng lượng, giải pháp thiết yếu cho mục tiêu an ninh năng lượng và hiện thực hóa cam kết “Net Zero” vào năm 2050.

Toàn cảnh diễn đàn

Hành động để giảm áp lực hệ thống điện quốc gia

Phát biểu tại diễn đàn, bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương) chia sẻ: “Trong bối cảnh thế giới và Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, đặc biệt là hiện thực hóa cam kết tại COP26, việc hạn chế các nguồn năng lượng truyền thống, phát triển năng lượng mới, xanh sạch cùng với đẩy mạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là trụ cột quan trọng và cấp bách.”

Bà Lâm Giang nhấn mạnh, đây không chỉ là định hướng chính sách mà còn là chiến lược lớn của Đảng và Nhà nước, được thể chế hóa qua Luật, chương trình quốc gia và chỉ đạo của Chính phủ. Việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội, từ mỗi gia đình, mỗi doanh nghiệp đến các tổ chức, cộng đồng.

Nêu thực trạng đáng chú ý, bà Nguyễn Thị Lâm Giang cho biết, trong bối cảnh, nhu cầu sử dụng điện ngày càng tăng cao với tốc độ trung bình từ 8-10%/năm, nhiều nguồn điện của Việt Nam đã đạt mức tới hạn; nhiều nhà máy công nghiệp vẫn sử dụng công nghệ cũ, tiêu tốn năng lượng; ý thức tiết kiệm năng lượng dù đã được nâng lên song vẫn còn hạn chế. Điều này càng gây áp lực cho hệ thống điện quốc gia.

Giải pháp cấp thiết lúc này là nâng cao nhận thức, cải tiến công nghệ, giảm phát thải, giảm chi phí sản xuất, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công cho rằng việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành điện hay các cơ quan quản lý nhà nước, mà là nhiệm vụ chung của toàn xã hội

Về phía doanh nghiệp năng lượng, ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) khẳng định nỗ lực của EVN trong việc vừa bảo đảm nguồn cung điện ổn định, vừa tích cực thúc đẩy tiết kiệm điện. Ông cho biết: “Tổng sản lượng điện tiết kiệm năm 2024 đạt 6.506 triệu kWh, tương đương 2,46% điện thương phẩm".

Luật mới - Đòn bẩy chính sách, mở đường đầu tư

Luật sửa đổi, bổ sung Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua ngày 18/6/2025 đã tạo nhiều bước đột phá cả về kỹ thuật lẫn nội dung chính sách. Trong đó nổi bật là quy định thành lập Quỹ thúc đẩy sử dụng năng lượng tiết kiệm (Điều 41a) nhưng không tạo thêm tổ chức mới, vận hành động lập, xã hội hoá nguồn lực. Quỹ đóng vai trò thúc đẩy đầu tư, tài trợ các sáng kiến sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Luật cũng tạo điều kiện phát triển thị trường dịch vụ tư vấn, kiểm toán năng lượng; thúc đẩy tổ chức dịch vụ năng lượng (ESCO); yêu cầu dán nhãn năng lượng cho vật liệu xây dựng, nhằm tích hợp tiêu chí tiết kiệm vào mọi giai đoạn của dự án xây dựng. Ngoài ra, Luật bãi bỏ các ưu đãi thuế không còn phù hợp, thay vào đó là các chính sách tài chính xanh, hành lang pháp lý rõ ràng cho vay ưu đãi, tín dụng xanh.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020 đã giúp tiết kiệm khoảng 5,65% tổng năng lượng tiêu thụ - tương đương hàng tỷ kWh. Giai đoạn từ năm 2020 đến nay, mục tiêu tiết kiệm từ 2% sản lượng điện thương phẩm mỗi năm vẫn đang được duy trì hiệu quả, đặc biệt trong các ngành tiêu thụ lớn như xi măng, thép, dệt may,…

Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như: Ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết thi hành Luật; thiết lập cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ tiết kiệm năng lượng; đổi mới cách thức truyền thông qua các cuộc thi, diễn đàn, hoạt động cộng đồng; tăng cường đào tạo nhân lực chất lượng cao cho thị trường kiểm toán và tư vấn năng lượng; giám sát chặt chẽ việc thực hiện tại địa phương, tạo chuyển biến rõ rệt từ trung ương đến cơ sở.

Bộ Công Thương kỳ vọng, với sự đồng hành của các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân, phong trào sử dụng năng lượng tiết kiệm sẽ lan toả mạnh mẽ, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng và hiện thực hóa khát vọng phát triển trong “kỷ nguyên vươn mình” của dân tộc.