Sự trỗi dậy của AI trong ngành xuất bản: Những tranh cãi trái chiều về hiệu suất và bản quyền

Nhiều nhà xuất bản đang tận dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tăng hiệu suất, trong khi đó cũng có nhiều nhà xuất bản khác liên tục cảnh báo về việc sử dụng các tác phẩm sáng tạo một cách không kiểm soát có thể gây ra những thách thức lớn đối với bản quyền và hệ sinh thái xuất bản.

Với sự bùng nổ mạnh mẽ hiện nay, trí tuệ nhân tạo (AI) đang tái định hình ngành xuất bản, từ biên tập, dịch thuật đến thiết kế, và tầm ảnh hưởng ngày càng lớn của nó tại Hội chợ Sách Frankfurt lần thứ 77 đang làm bùng lên cuộc tranh luận về hiệu quả, sáng tạo và bản quyền.

Nhiều nhà xuất bản coi AI là công cụ để nâng cao năng suất, trong khi những người khác cảnh báo rằng việc sử dụng không kiểm soát các tác phẩm sáng tạo có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với quyền tác giả và toàn bộ ngành xuất bản.

Không thể phủ nhận AI đang giúp con người gia tăng đáng kể hiệu suất và tiết kiệm sức lao động

Tăng tốc hiệu suất

Trước khi AI xuất hiện, một tác giả có thể mất nhiều năm, thậm chí hàng thập kỷ, để biến một ý tưởng thành sách xuất bản. Với các công cụ hỗ trợ bởi AI, quá trình đó nay được rút ngắn đáng kể.

Startup StoryOne có trụ sở tại Vienna cho biết hệ thống mới của họ có thể biến ý tưởng thô thành sách xuất bản chỉ trong vòng một giờ. Công ty đã ra mắt dịch vụ xuất bản sách phi hư cấu có hỗ trợ AI ngay trước ngày khai mạc hội chợ, mô tả đây là hệ thống “lấy con người làm trung tâm” và khẳng định có thể tăng tốc độ xuất bản gấp 300 lần so với phương pháp truyền thống.

Để giải quyết bài toán chi phí dịch thuật cao và chu kỳ sản xuất chậm, công ty GlobeScribe (Anh) giới thiệu dịch vụ dịch văn học bằng AI, giúp giảm chi phí và rút ngắn thời gian giao hàng. Dù không trưng bày tại hội chợ, công ty cho biết họ đã cử đội ngũ đến gặp gỡ khách hàng và đối tác tiềm năng.

Theo GlobeScribe, hệ thống được tinh chỉnh dành riêng cho các tác phẩm tự sự này có thể tăng tốc dịch thuật mà vẫn giữ nguyên phong cách và giọng văn của tác giả. Bản dịch thường được hoàn thiện trong vòng 24 giờ.

Công ty Ấn Độ Clavis Technologies cũng ra mắt các mô-đun dựa trên AI mới, bao gồm công cụ kiểm duyệt sách nói và giải pháp dàn trang tự động. Hệ thống của họ cho phép các nhà xuất bản tích hợp AI vào quy trình hiện có mà không cần thay đổi hạ tầng lớn, công ty cho biết.

AI bùng nổ khiến vấn đề bảo vệ bản quyền và tài sản số ngày càng được quan tâm 

Mối nguy đối với vấn để bảo vệ bản quyền

Khi AI thâm nhập sâu hơn vào ngành xuất bản, những tranh cãi về đạo đức và bản quyền đang ngày càng gay gắt.

Trên thế giới đang có ngày càng nhiều đơn kiện từ các nhà xuất bản và tác giả cáo buộc một số công ty công nghệ đã sử dụng hàng trăm nghìn cuốn sách để huấn luyện các mô hình ngôn ngữ lớn mà không xin phép hoặc trả phí.

Nhiều chuyên gia cho rằng, việc các công ty AI khai thác dữ liệu bản quyền không được cấp phép đang “rút cạn tư duy và tài năng của vô số người sáng tạo,” biến sách thành “đối tượng bị săn mồi.”

Làn sóng sáng tác dựa trên thuật toán và nội dung do máy tạo ra đang mang đến những thay đổi sâu rộng cho ngành xuất bản. Một số chuyên gia trong ngành cho rằng cần có sự giám sát nghiêm ngặt hơn đối với AI.

Trước sự ảnh hưởng của AI trong ngành xuất bản, startup Books By People hợp tác với nhiều nhà xuất bản độc lập đã ra mắt chứng nhận “Văn học hữu cơ” (Organic Literature Certification) dành cho các tác phẩm do con người sáng tác.

“Các tác giả và nhà xuất bản giờ đây có thể chứng minh sản phẩm của mình là tác phẩm văn học chân thực do con người tạo ra. Hệ thống của chúng tôi giữ con người ở vị trí trung tâm của quá trình xuất bản, và trong thế giới AI ngày càng làm mờ đi các ranh giới, độc giả có thể tin tưởng vào cuốn sách họ mua,” bà Esme Dennys, đồng sáng lập công ty, chia sẻ.

Dù bằng quy định pháp lý hay thực hiện các quy tắc dán nhãn tự nguyện, ngành xuất bản vẫn đang tìm kiếm sự cân bằng giữa hiệu quả của máy móc và sức sáng tạo của con người. Khi cuộc tranh luận về quyền lực của AI vẫn chưa có hồi kết, chúng ta cần đảm bảo mọi thứ được xây dựng trên nguyên tắc "AI phải phục vụ con người, chứ không phải ngược lại".