Top 10 công ty dẫn đầu cuộc đua thương mại hóa không gian

Trong thập kỷ qua, không gian đã chuyển từ một lĩnh vực do chính phủ dẫn dắt sang một thị trường sôi động với sự tham gia của các công ty tư nhân. Công nghệ robot không gian đang đóng vai trò then chốt trong việc thám hiểm, khai thác và mở rộng hoạt động thương mại ngoài Trái Đất, từ Mặt Trăng đến sao Hỏa và xa hơn nữa.

Chi phí để trở thành một "công ty không gian" đã giảm đáng kể

Hiện tại, một sinh viên hoặc một nhóm sinh viên có thể chế tạo một vệ tinh CubeSat chỉ với vài nghìn USD và tìm một tên lửa để phóng nó lên không gian với chi phí khoảng 40.000 USD. Như vậy, chỉ với chưa đến 50.000 USD, họ có thể tự tin gọi doanh nghiệp của mình là một “công ty không gian”.

Điều này có thể khó tin đối với thế hệ trước, những người chỉ thấy NASA sử dụng tàu con thoi và tên lửa truyền thống để thực hiện các chuyến bay vũ trụ. Tuy nhiên, thế hệ trẻ ngày nay đang sống trong thời kỳ mà cơ hội vươn ra không gian chưa bao giờ rộng mở đến thế.

Bên cạnh đó, nhiều cơ quan vũ trụ khác trên thế giới như Trung Quốc, Ấn Độ và Nga cũng đang trở nên tích cực hơn, chủ yếu để phóng vệ tinh phục vụ cuộc cách mạng truyền thông hoặc hỗ trợ ngành công nghiệp điện ảnh và truyền hình tại các quốc gia này.

Ngoài ra, một số người – bao gồm cả các chuyên gia trong các công ty công nghệ tiên tiến và các cơ quan chính phủ, đang đề xuất các dự án táo bạo như in 3D toàn bộ căn cứ trên Mặt Trăng, thậm chí lên kế hoạch cho sứ mệnh đưa con người lên sao Hỏa.

Vậy nên, bài viết này sẽ điểm qua những công ty đang dẫn đầu cuộc đua thương mại hóa không gian.

Thương mại hóa không gian – Từ chính phủ đến tư nhân

Trong thập kỷ qua, không gian đã trở thành một lĩnh vực đầy tiềm năng, chuyển đổi từ việc thăm dò do chính phủ dẫn dắt sang một thị trường sôi động với các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò chính.

Sự thay đổi này bắt đầu khi NASA quyết định hợp tác với khu vực tư nhân, khuyến khích các công ty phát triển công nghệ mà trước đây chỉ có NASA thực hiện. SpaceX là ví dụ tiêu biểu nhất khi tàu vũ trụ Dragon của họ thường xuyên cập bến Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS).

Theo Space Foundation, nền kinh tế không gian toàn cầu trị giá 469 tỷ USD vào năm 2021, tăng 70% so với năm 2010. Dự báo cho thấy con số này có thể vượt 1 nghìn tỷ USD vào năm 2040 nhờ các đột phá trong viễn thông vệ tinh, quan sát Trái Đất, du lịch vũ trụ và các sứ mệnh liên hành tinh.

Điều này đã thu hút cả các công ty khởi nghiệp lẫn những ông lớn trong ngành. Airbus, Boeing và Lockheed Martin vẫn thống trị lĩnh vực hàng không vũ trụ truyền thống, nhưng những cái tên mới như Blue Origin, Rocket Lab và Relativity Space đang tạo ra những bước đột phá với công nghệ tên lửa tái sử dụng và vệ tinh in 3D theo yêu cầu.

Tăng trưởng mạnh: Mặt Trăng, sao Hỏa và các vệ tinh

Chương trình Artemis của NASA – nhằm đưa con người trở lại Mặt Trăng và xây dựng một căn cứ lâu dài vào những năm 2030 đã thúc đẩy làn sóng đổi mới trong lĩnh vực robot không gian.

Các phương tiện tự hành, cánh tay robot và hệ thống sản xuất tiên tiến sẽ đóng vai trò quan trọng trong các sứ mệnh này.

Bên cạnh đó, kế hoạch đưa con người lên sao Hỏa trong vòng hai thập kỷ tới đang thúc đẩy sự phát triển của công nghệ có khả năng vận hành tự động trong môi trường khắc nghiệt.

Ngành công nghiệp vệ tinh cũng đang phát triển nhanh chóng. Với nhu cầu ngày càng cao về internet vệ tinh, dự báo thời tiết và hệ thống định vị GPS, hàng ngàn vệ tinh mới được phóng lên mỗi năm. SpaceX (dự án Starlink), Amazon (dự án Kuiper) và OneWeb đang triển khai hàng loạt chòm sao vệ tinh nhỏ để cung cấp internet tốc độ cao đến cả những vùng xa xôi nhất trên Trái Đất.

Mối đe dọa từ rác thải không gian

Sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghiệp không gian cũng kéo theo một vấn đề nghiêm trọng: rác thải không gian. Hiện có hơn 36.000 mảnh rác vũ trụ có kích thước trên 10 cm đang bay quanh Trái Đất, cùng với hàng triệu mảnh nhỏ hơn.

Rác thải này có thể gây nguy hiểm cho các vệ tinh, tàu vũ trụ và thậm chí cả ISS.

Nhiều công ty đang tìm cách giải quyết vấn đề này. Astroscale đang phát triển công nghệ loại bỏ các vệ tinh không còn hoạt động, trong khi ClearSpace đang nghiên cứu các cánh tay robot để thu gom các mảnh vỡ lớn. NASA và ESA cũng đang thử nghiệm những phương pháp như sử dụng lưới thu gom hoặc laser để dọn dẹp quỹ đạo Trái Đất.

10 công ty robot không gian hàng đầu

Dưới đây là những công ty đang dẫn đầu trong lĩnh vực robot không gian:

1. SpaceX – Nổi tiếng với công nghệ tên lửa tái sử dụng, SpaceX cũng phát triển hệ thống robot để ghép nối tàu vũ trụ và triển khai vệ tinh.

2. Motiv Space Systems – Chuyên chế tạo cánh tay robot chịu được điều kiện khắc nghiệt trong không gian, được sử dụng trên sao Hỏa và các nhiệm vụ sửa chữa vệ tinh.

3. Intuitive Machines – Xây dựng tàu đổ bộ Mặt Trăng và các hệ thống tự động cho việc thám hiểm Mặt Trăng, thuộc chương trình CLPS của NASA.

4. Astrobotic Technology – Phát triển tàu đổ bộ và robot thám hiểm Mặt Trăng, hỗ trợ vận chuyển hàng hóa và khám phá bề mặt.

5. Made In Space (thuộc Redwire) – Tiên phong trong sản xuất trong không gian với công nghệ in 3D trên ISS, giúp chế tạo dụng cụ và linh kiện ngay trong vũ trụ.

6. Northrop Grumman – Cung cấp dịch vụ kéo dài tuổi thọ vệ tinh thông qua các tàu dịch vụ Mission Extension Vehicles (MEVs).

7. Boston Dynamics – Nổi tiếng với robot trên Trái Đất, công nghệ của họ đang được ứng dụng trong thám hiểm không gian và bảo trì tự động.

8. iSpace – Công ty Nhật Bản chuyên về thám hiểm Mặt Trăng, phát triển tàu đổ bộ và robot thám hiểm phục vụ mục đích thương mại và khoa học.

9. Astroscale – Dẫn đầu trong lĩnh vực dọn dẹp rác thải không gian với hệ thống robot bắt và loại bỏ vệ tinh hỏng.

10. ClearSpace – Hợp tác với ESA để thực hiện nhiệm vụ dọn dẹp các mảnh vỡ không gian lớn bằng cánh tay robot.

Tương lai của robot không gian

Ngoài những ứng dụng hiện tại, các công ty robot không gian đang khám phá những lĩnh vực mới như khai thác tiểu hành tinh và xây dựng trạm vũ trụ ngay trên quỹ đạo.

Các công ty như Planetary Resources và TransAstra đang nghiên cứu công nghệ khai thác khoáng sản từ tiểu hành tinh, mở ra một nguồn tài nguyên vô giá cho tương lai.

Trong khi đó, các công nghệ lắp ráp và in 3D trong không gian hứa hẹn sẽ thay đổi hoàn toàn cách con người triển khai vệ tinh và xây dựng trạm vũ trụ mà không bị giới hạn bởi trọng lực Trái Đất.

Con người sẽ sống ngoài Trái Đất?

Ngành công nghiệp không gian đang phát triển với tốc độ chưa từng có, và robot sẽ đóng vai trò then chốt. Từ khám phá Mặt Trăng đến xử lý rác thải không gian, các công nghệ này đang định hình tương lai của nhân loại bên ngoài Trái Đất.

Các công ty tiên phong trong lĩnh vực này không chỉ mở rộng giới hạn của những gì có thể, mà còn đảm bảo rằng không gian sẽ luôn tiếp cận được và bền vững cho các thế hệ mai sau.