Ứng dụng khoa học và công nghệ phát triển bền vững vùng Tây Bắc
Sáng 23/7, tại Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp Bộ Khoa học và Công nghệ, tổ chức Hội nghị tổng kết chương trình khoa học công nghệ trọng điểm cấp Nhà nước “Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc”. Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình dự Hội nghị.
Chương trình “Khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc” (gọi tắt là Chương trình Tây Bắc) được Thủ tướng Chính phủ chuẩn y, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH và CN) giao Đại học Quốc gia Hà Nội là cơ quan chủ trì thực hiện trong giai đoạn 2013-2018. Chương trình tiếp tục kéo dài thời gian thực hiện đến 30-6-2020 theo Quyết định số 1044/QĐ- BKHCN ngày 26-4-2018 của Bộ KH và CN.
Theo đó, chương trình có bốn mục tiêu cơ bản: Cung cấp các luận cứ khoa học phục vụ xây dựng, điều chỉnh các chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển bền vững, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Bắc; xác định luận cứ khoa học cho các mô hình phát triển kinh tế-xã hội phù hợp đặc thù các tiểu vùng, liên vùng, góp phần cải thiện và từng bước nâng cao mức sống của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc; đề xuất, chuyển giao các giải pháp KH và CN phù hợp nhằm sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai; phát triển hạ tầng giao thông và thông tin, phát huy, bảo tồn các giá trị văn hóa, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng Tây Bắc; xác định nhu cầu đào tạo nhân lực và đề xuất giải pháp đào tạo phù hợp cho phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững vùng Tây Bắc.
Tại hội nghị, các đại biểu đánh giá, chương trình đã thực hiện các nội dung cơ bản: Nghiên cứu, xây dựng cơ sở dữ liệu, cơ sở khoa học, mô hình phát triển bền vững vùng Tây Bắc; nghiên cứu cơ sở khoa học của các mô hình phát triển kinh tế - xã hội phù hợp cho các tiểu vùng và liên vùng; Nghiên cứu, đề xuất, chuyển giao các giải pháp KH và CN phát triển kinh tế, hạ tầng giao thông, thông tin, văn hóa, xã hội, sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên và bảo vệ môi trường, phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai vùng; nghiên cứu xác định nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực và đề xuất giải pháp đào tạo phù hợp cho phát triển nguồn nhân lực… Các đại biểu cũng đề xuất cần tiếp tục thực hiện chương trình Tây Bắc nhằm đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng KH và CN phục vụ phát triển bền vững.
Tại Hội nghị, Trưởng ban Kinh tế trung ương Nguyễn Văn Bình đánh giá cao kết quả chương trình, kết nối hiệu quả đội ngũ 600 nhà khoa học triển khai 55 đề tài và 3 dự án thử nghiệm sản xuất, góp phần phát triển bền vững Tây Bắc, cải thiện cuộc sống đồng bào các dân tộc.
Ông Nguyễn Văn Bình đề nghị cần phát huy nguồn lực trí tuệ và con người, sức mạnh của khoa học, công nghệ và văn hóa nhằm nhanh chóng thu hẹp khoảng cách phát triển; xem xét tiếp tục ưu tiên đầu tư kinh phí cho chương trình giai đoạn 2021-2025, nhất là các đề tài, dự án triển khai ứng dụng, nhân rộng mô hình chuyển giao các sản phẩm khoa học và công nghệ; thu hút nhiều hơn sự tham gia của các chuyên gia và nhà khoa học trong và ngoài nước, nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc.
Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, Nguyễn Kim Sơn - Chủ nhiệm Chương trình Tây Bắc cho biết, trong 7 năm triển khai, chương trình đã hoàn thành các mục tiêu, góp phần giúp cho địa phương thay đổi nhận thức lựa chọn ứng dụng khoa học công nghệ là khâu đột phá cho phát triển kinh tế - xã hội. Bên cạnh các nghiên cứu cung cấp luận cứ khoa học, chương trình cũng đạt được kết quả thực tiễn nâng cao giá trị sản phẩm hàng hóa và các mô hình tăng trưởng, phát triển giáo dục đào tạo và nguồn nhân lực phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Bắc.
Kết quả đạt được của chương trình trong giai đoạn vừa qua cũng cho thấy Tây Bắc là một trong những vùng mà thực tiễn phát triển đang đặt ra nhiều vấn đề phức tạp. Đó là hiện tượng suy thoái và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, ô nhiễm môi trường do khai thác, sử dụng không hiệu quả tài nguyên, nhất là khoáng sản; tỷ lệ hộ nghèo vẫn còn cao nhất cả nước; chất lượng nguồn nhân lực còn ở mức thấp; nơi các tệ nạn xã hội và tội phạm buôn lậu ma túy, buôn bán phụ nữ, trẻ em, buôn lậu qua biên giới… gia tăng nhanh chóng.
Địa bàn cũng luôn ẩn chứa những nguy cơ dẫn đến sự kỳ thị, chia rẽ, xung đột để các thế lực thù địch lợi dụng chống phá chế độ và an ninh quốc gia… Điều này cho thấy, việc tiếp tục tổ chức, triển khai nghiên cứu là xuất phát từ chính nhu cầu thực tiễn của vùng và sự phát triển bền vững của Tây Bắc cũng chính là sự phát triển bền vững của cả nước.
Thời gian triển khai chương trình giai đoạn vừa qua còn ngắn, trong khi địa bàn triển khai lớn, nhiều khó khăn phức tạp. Chính phủ, Bộ KH và CN cùng Bộ Tài chính cần xem xét tiếp tục ưu tiên đầu tư kinh phí cho chương trình giai đoạn 2021-2025, nhất là cho các đề tài, dự án triển khai ứng dụng, nhân rộng mô hình chuyển giao các sản phẩm KH và CN vào sản xuất, đời sống của đồng bào các dân tộc và các cơ quan, doanh nghiệp vùng Tây Bắc.
Trong quá trình tổ chức thực hiện cần huy động đa dạng các nguồn lực, cả trong nước và quốc tế; cần phải xác định rõ cơ chế phối hợp đề lồng ghép các đề tài, dự án của chương trình Tây Bắc với các chương trình phát triển kinh tế - xã hội khác, đặc biệt từ nguồn lực hợp tác quốc tế...
Thanh Tùng (T/h)
