AI trở thành “cầu nối” tăng tương tác giữa báo chí và công chúng

AI mở ra cách thức mới để báo chí tăng tương tác với công chúng, từ tìm kiếm ngữ nghĩa, chatbot trả lời trực tiếp đến điều phối bình luận và cá nhân hóa trải nghiệm tin tức.

Ảnh: UP-TO-DATE WebDesign.

Cùng với sự phát triển của công nghệ, các tòa soạn trên thế giới không chỉ triển khai AI để thu thập và sản xuất tin tức, mà còn ứng dụng công cụ này với mục đích tăng tương tác giữa độc giả và nội dung tin - điều mà báo chí truyền thống khó có thể thực hiện hiệu quả.

Tra cứu theo ngữ nghĩa trên trang

AI có thể hỗ trợ tương tác nội dung bằng cách tra cứu theo ngữ nghĩa trên trang, nghĩa là cho phép người dùng nhập câu hỏi bằng ngôn ngữ tự nhiên hoặc từ khóa chung chung. Hệ thống AI sẽ hiểu ý định để tìm ra các bài báo phù hợp.

Công cụ AI - Adelade của Forbes cho phép tra cứu bằng ngôn ngữ gốc.

Điển hình, tạp chí Forbes đã ra mắt công cụ tìm kiếm AI thế hệ mới - Adelade giúp tìm kiếm theo ngữ nghĩa, vừa cung cấp tin tức, nội dung vừa cung cấp bản tóm tắt để trả lời nhanh câu hỏi của người dùng.

Tương tự, tờ báo Le Monde (Pháp) đã hợp tác với Perplexity, một “answer‑engine” AI, cho phép độc giả truy vấn nội dung Le Monde bằng ngôn ngữ tự nhiên. Sau đó, Perplexity sẽ trả lời dựa trên kho bài viết của Le Monde, kèm đường dẫn về bài gốc.

Vận hành chatbot AI để trao đổi trực tiếp với người dùng

AI còn được ứng dụng dưới dạng chatbot, cho phép người dùng trao đổi trực tiếp với hệ thống để nhận câu trả lời ngắn gọn, thông tin liên quan và gợi ý đọc thêm ngay trên trang. Các chatbot này được kết nối với cơ sở dữ liệu bài viết của tòa soạn, giúp tăng mức độ tương tác và trải nghiệm cá nhân hóa cho độc giả.

Ví dụ, The Washington Post ra mắt chatbot AI mới mang tên “Ask The Post AI”, được thiết kế để trả lời câu hỏi của người dùng dựa trên nội dung do chính tòa soạn xuất bản.

Công cụ này kế thừa chatbot Climate Answers ra mắt trước đó, nhưng phạm vi rộng hơn khi sử dụng toàn bộ bài báo xuất bản từ năm 2016 thay vì chỉ tập trung vào chủ đề khí hậu.

Giao diện chatbot "Ask The Post AI" của The Washington Post.

Chatbot sử dụng thuật toán để đối chiếu câu hỏi với bài viết liên quan và đảm bảo tính phù hợp. Tương tự Climate Answers, hệ thống có các “hàng rào an toàn” nghiêm ngặt: nếu không có bài báo nào đủ độ tin cậy để trích dẫn, chatbot sẽ từ chối trả lời nhằm tránh hiện tượng AI bịa thông tin.

Tương tự, TIME phát triển một chatbot AI chuyên trả lời các câu hỏi về danh hiệu “Person of the Year”, dựa trên các bài viết đã được kiểm chứng của tạp chí, nguồn tin cậy và kiến thức nền của mô hình.

Chatbot được thiết kế để phản hồi chính xác, tập trung, giữ giọng điệu an toàn và tránh bị kéo sang các chủ đề gây tranh cãi hoặc không liên quan.

Điều phối và tổng hợp nội dung mục bình luận

AI đang được nhiều tòa soạn ứng dụng để quản lý và điều phối bình luận, giúp nâng cao chất lượng thảo luận và giảm tải cho biên tập viên.

Nền tảng tin tức EBU News của Liên hiệp Phát sóng châu Âu (EBU) đã phát triển bộ lọc kiểm duyệt bình luận sử dụng AI tạo sinh. Hiện nay, EBU đang phát triển thêm bản tóm tắt bình luận hướng tới người dùng, nhằm giúp độc giả dễ dàng nắm bắt luồng thảo luận và tham gia tranh luận mang tính xây dựng, đồng thời hỗ trợ các nhân viên kiểm duyệt tạo ra môi trường bình luận tích cực hơn.

The Washington Post cũng đang thử nghiệm hệ thống bình luận được điều phối bằng AI bên cạnh các bài viết. Công nghệ này có khả năng thúc đẩy không gian thảo luận lành mạnh hơn bằng cách tóm tắt nội dung trao đổi chính và làm nổi bật những bình luận đáng chú ý.

Cá nhân hóa trải nghiệm của độc giả

Ngoài các nhiệm vụ liên quan trực tiếp đến ngôn ngữ, AI còn có thể hỗ trợ tăng cường tương tác với độc giả thông qua việc quản lý tường phí "động” (dynamic paywall), nhằm gia tăng số lượng đăng ký và giữ chân người dùng.

Ví dụ, tờ báo Neue Zürcher Zeitung (Thụy Sĩ) đã sử dụng học máy để vận hành paywall linh hoạt cho từng độc giả. Hệ thống phân tích hành vi đọc (tần suất, chủ đề ưa thích, mức độ tương tác…) để tính toán “khả năng đăng ký” và quyết định khi nào hiển thị paywall, hiển thị dạng nào, cũng như gợi ý gói đăng ký phù hợp.

Bên cạnh đó, AI cũng có khả năng phân tích hành vi, thói quen và lộ trình tương tác của độc giả để đề xuất nội dung phù hợp và cá nhân hóa trải nghiệm người dùng.

Điều này khuyến khích độc giả tiếp cận các thông tin đa dạng hơn, bao gồm cả những bài viết mà họ có thể yêu thích cũng như những bài mà họ thường không đọc.

Điển hình, BBC thành lập bộ phận mới "BBC News growth, Innovation and AI" để dùng AI cá nhân hoá nội dung cho độc giả, đặc biệt hướng đến người dùng trẻ, dựa vào lịch sử tiêu thụ tin, nền tảng sử dụng (điện thoại, mạng xã hội…).

Khả năng ứng dụng AI vào báo chí Việt Nam

Từ kinh nghiệm quốc tế, việc ứng dụng AI trong báo chí không chỉ giúp tăng lượng tương tác (thời gian trên trang, câu hỏi, phản hồi), mà còn tăng chất lượng tương tác (cá nhân hoá, trả lời, điều phối bình luận).

Với báo chí Việt Nam, đây là hướng ứng dụng khả thi nhưng cần tiếp cận một cách thận trọng và có chiến lược. Sự khả thi đến từ việc nhiều tòa soạn đã có kho dữ liệu lớn, hành vi người dùng ngày càng chuyển dịch sang nền tảng số và độc giả có nhu cầu mạnh mẽ về trải nghiệm cá nhân hóa.

Tuy nhiên, để ứng dụng AI hiệu quả, báo chí Việt Nam cần lưu ý các yếu tố như: Chất lượng dữ liệu, khả năng kiểm duyệt - bảo đảm độ tin cậy và tính phù hợp với bối cảnh pháp lý, văn hoá. Nếu dữ liệu chưa được chuẩn hóa, chatbot dễ trả lời sai; nếu thiếu hàng rào an toàn, các mô hình gợi ý có thể dẫn đến thiên kiến hoặc vô tình khuyến khích nội dung giật gân. Đặc biệt, AI chỉ có thể hỗ trợ, không thể thay thế vai trò giám sát của biên tập viên, nhất là trong các chủ đề có tác động lớn đến xã hội./.